حکایت قدیمی خرید و فروش نوزاد در پایتخت

 روزگاری اگر نوزادی خرید وفروش می شد برای رسیدن زن و مردی بی فرزند بود که آرزو داشتند زندگی‌شان با صدای خنده و گریه نوزادی رونق بگیرد. فقر هم دلیل فروش نوزاد بود. حالا داستان نوزادانی است که از مادران کارتن خواب و معتاد به دنیا می‌آیند و با قیمت چند صد هزار تومان فروخته می‌شوند به گدایانی که می‌خواهند با همراهی نوزادان درآمد بیشتری داشته باشند .

نوزادانی که از همان ابتدا برای گدایی آماده می‌شوند. خریدار سوی چشمان‌شان را می‌گیرد و یا تن ظریف‌شان را می‌سوزاند و ... هرچه که بیشتر بتواند دل عابران شتابان این شهر را به درد آورد و اسکناسی درشت‌تر در کاسه گدایی‌شان بیندازد.

این داستان قدیمی را روزهای نخست پاییز فاطمه دانشور رییس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران یادآوری کرد. او می‌گوید: گزارشات نشان می‌دهد خانم‌های کارتن خواب و زنان روسپی به هنگام زایمان در برخی از بیمارستان‌های جنوب و مرکز شهر مراجعه و پس از به دنیا آمدن نوزاد با دریافت 100 تا 200 هزار تومان بچه خود را می‌فروشند. اکثر نوزادان متولد شده مبتلاء به HIV هستند.

او ادامه می‌دهد: خرید و فروش این بچه‌ها هم اکنون در اطراف چند بیمارستان انجام می‌شود که البته این نکته حائز اهمیت است که مسئولان بیمارستان هیچ تقصیری در این زمینه ندارند. نوزادانی که توسط مادران معتاد و کارتن خواب متولد می‌شوند توسط باندهای مختلف اعم از متکدیان خریداری می‌شود که به دلیل بیماریهای بسیار این کودکان و عدم نگهداری صحیح این بچه‌ها هم عمر زیادی ندارند. موضوع دیگری که شهر در حال گسترش است ورود دختران فراری به تهران و باردار شدن آنها به طوری که برخی از افراد نوزادان متولد شده از سوی این دختران را نیز با قیمت‌های بالاتری می‌خرند.

او از شهروندان تهرانی یک تفاضای ساده دارد ،تقاضایی که می تواند بازار بچه فروشی را کساد کند . او می گوید:از همه شهروندان تهرانی درخواست می‌کنم مطلقاً به متکدیان و به ویژه آنهایی که نوزاد به همراه دارند کمک نکنند چون کمک به این افراد باعث رونق گرفتن کارشان می‌شود.

به نظر می رسد این روزها حساسیت مسئولان نسبت به موضوع نوزاد فروشی بیشتر شده است. سعید منتظرالمهدی سخنگوی نیروی انتظامی نیز در این باره می گوید: کودک فروشی جرم تلقی می‌شود و در این زمینه حساسیت بیشتری ایجاد شده و چنانچه مواردی از این دست ببنیم، برخورد قانونی خواهد شد.

فرمانده نیروی انتظامی تهران بزرگ نیز در این باره می‌گوید: برای حل مساله خرید و فروش کودکان باید فکری به حال زنان آسیب دیده کرد.

سردار حسین ساجدی‌نیا می‌افزاید: اطلاعاتی درباره میزان خرید و فروش کودکان به پلیس نرسیده، اما این به معنای نداشتن این اطلاعات نیست.

وی می‌گوید: بیش از 1500 زن معتاد متهاجر (کسی که اعتیاد خود را آشکار می‌کند) در تهران وجود دارد درحالی که چهار سال پیش حدود یکصد زن معتاد متهاجر در تهران وجود داشت.

فرمانده نیروی انتظامی تهران بزرگ می‌گوید: اگر روند مبارزه با این ناهنجاری به این صورت ادامه یابد، چهار سال آینده آمار بیشتری از معتادان خیابانی خواهیم داشت. نشست‌هایی با مسوولان شهر تهران، نمایندگان مجلس و قوه قضائیه داشته‌ایم که در آن موضوع معتادان، متکدیان و دستفروشان تهران بررسی شد.

اما داستانی که فاطمه دانشور چند ماهی است راوی آن شده است، موضوعی قدیمی در برخی از بیمارستان‌های این شهر است. مرجان پرستاری یکی از بیمارستان‌های تهران می‌گوید: دلالان و واسطه‌ها پس از شناسایی نوزادانی که ناخواسته یا نامشروع به دنیا می آیند اقدام به خرید و فروش آنان می کنند. اوبا بیان این که این اتفاق در بیمارستان‌های دولتی و بزرگ و بیمارستان‌هایی که زایشگاه دارند، بیشتر رخ می‌دهد، می‌گوید: در این بیمارستان ها به دلیل بالاتر بودن تعداد نوزادان متولد شده در مقایسه با بیمارستان های خصوصی و کوچک، شناسایی افراد سخت تر است که این امر مهمترین دلیل بالاتر بودن آمار خرید و فروش نوزادان متولد شده در مراکز دولتی است.

وی بالا بودن هزینه های وضع حمل در بیمارستان های خصوصی را از دیگر دلایل پایین بودن آمار خرید و فروش نوزادان در این مراکز می داند و می گوید:هزینه وضع حمل در بیمارستان های خصوصی بین سه تا پنج میلیون تومان است در حالی که این قیمت در مراکز دولتی در صورت بیمه بودن اشخاص رایگان و در صورت نبود بیمه حدود 500 هزار تومان است. از این رو خرید و فروش نوزادان در این مراکز با توجه به هزینه بالای وضع حمل به ندرت صورت می گیرد. در برخی از بیمارستان ها دلالان با پرداخت مخارج بیمارستان به زنان باردار، به عنوان پیش قسط، نوزادان را پیش خرید کرده و سپس نوزادان خریداری شده را با قیمت کلان به زوج‌های نابارور می‌فروشند.

به گفته این پرستار جوان برخی از دختران جوان فریب خورده چون برای سقط جنین به پزشک دسترسی ندارند و با راه های سقط جنین نیز آشنا نیستند، روزهای نزدیک به زایمان به بیمارستان مراجعه می‌کنند. دلالان به این دختران پیشنهاد می‌کنند به ازای پرداخت هزینه‌های بیمارستان آنان را از دردسرهای ناشی از بچه دارشدن خلاص کنند.

براساس آمار عملکرد سازمان بهزیستی تقریباً سالانه بین 800 تا 1000 کودک به فرزندی سپرده می شوند. این در حالی است که تعداد متقاضیان فرزندخواندگی چند برابر کودکانی است که به فرزندی سپرده می شوند. این امر حاکی از آن است که تقاضا برای دریافت کودک به مراتب بیش از تعداد کودکان قابل واگذاری به خانواده‌هاست.

از سوی دیگر فرآیند اجرایی فرزندخواندگی مستلزم هماهنگی های بین بخش سازمان بهزیستی، اداره سرپرستی قوه قضائیه، نیروی انتظامی، مراکز درمان ناباروری و سازمان پزشکی قانونی و... است که همه اینها به اضافه فهرست طولانی انتظار برای دریافت کودک، فرآیند فرزندپذیری را برای متقاضیان فرزندخواندگی به طور طبیعی طولانی و زمانبر می سازد.

این مشخصه تقریبادر همه کشورهای دنیا یکسان است. برای مثال در ایالات متحده آمریکا به عنوان کشوری که یکی از بیشترین موارد فرزندخواندگی در آن اتفاق می افتد زمان انتظار برای دریافت کودک به طور متوسط دو سال است.

متاسفانه برخی متقاضیان به واسطه درمان های طولانی مدت ناباروری که نتیجه ای نداشته، به دنبال یافتن یک گزینه فوری و آنی و راه های غیرقانونی فرزندپذیری برای بچه دار شدن و جبران زمان از دست رفته هستند که اغلب نتیجه ای برای آنها به همراه ندارد.
والدین متقاضی پس از سال ها درمان ناباروری ناموفق هنگام مراجعه به سازمان بهزیستی با یک نوع شبهه ذهنی مراجعه می کنند که نوزاد دلخواه خود را به خانه ببرند.

فرید معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی با بیان این که به ازای هر یک بچه‌ای که قابل واگذاری است، 7 خانواده در لیست انتظار قرار دارند، می‌گوید: ما به راحتی نمی‌توانیم این کودکان را واگذار کنیم، در این مسیر باید تاییداتی صورت گیرد. بنابراین ما مسئول هستیم تا سخت‌گیری‌هایی را داشته باشیم، اما یکی از دلایل زیاد شدن عرضه کودکان و نوزادان اعتیاد و دیگری مسائل اقتصادی و اجتماعی است که زنان معتاد بیشتر درگیر آن می‌شوند چرا که توان فکر کردن ندارند.

اما خرید و فروش نوزاد هنوز به مرز بحرانی نرسیده است این را رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران می گوید و ادامه می دهد : یکی از پدیده هایی که در کشور با آن مواجه هستیم خرید و فروش نوزادان و کودکان است، گرچه این پدیده به بحران تبدیل نشده اما نمی توان چشم ها را به روی آن بست و بگوییم چنین پدیده ای نداریم. سیدحسن موسوی چلک می‌افزاید: اصلی ترین عامل خرید و فروش نوزادان، فقر و نیاز مالی خانواده است. نظام حمایت اجتماعی و تامین اجتماعی کشور بگونه ای نیست که پوشش فراگیر و اثربخشی برای حمایت از افراد نیازمند داشته باشد و یکی از راه های تامین هزینه برای اینگونه خانواده ها، خرید و فروش کودکان است. رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران می‌گوید: نمی‌توان نقش واسطه‌ها و دلال‌ها را در خرید و فروش کودکان کتمان کرد: از آنجا که خرید و فروش نوزادان می‌تواند درآمدهایی برای واسطه‌ها داشته باشد، دلال ها به این پدیده دامن می‌زنند. موضوع خرید و فروش نوزادان، موضوع زمان حاضر نیست بلکه همیشه بوده اما گاهی آن را پررنگ و رسانه‌ای می‌کنیم. این مساله از آنجا که این کودکان برای کارهایی مانند تکدی گری اجاره داده شده و فروخته می شوند، بغرنج و نگران کننده است.

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران می گوید: خرید و فروش نوزادان از سوی خانواده‌های ناباروری که نتوانسته‌اند از راه قانونی حضانت بچه‌ای را برعهده بگیرند نیز انجام می‌شود. موسوی چلک می‌افزاید: خانواده‌هایی که برای حضانت فرزند، راه های غیرقانونی را انتخاب می کنند بعدا گریبانگیر مشکلات حقوقی می‌شوند. وی به اینگونه خانواده‌ها توصیه می‌کند که یا از راه‌های قانونی برای حضانت فرزند استفاده کنند یا اینکه می‌توانند از طرح‌های دیگر سازمان‌های اجتماعی برای سرپرستی موقت فرزندان دیگر استفاده کنند.

رئیس گروه مراقبت از کودکان ونوجوانان تحت سرپرستی سازمان بهزیستی نیز می‌گوید: خانواده‌های فرزندپذیری در جامعه داریم که فرزند خوانده می گیرند و در سال های گذشته شاهد رشد قابل توجهی در تعداد این خانواده‌ها بوده‌ایم. رضا رزاقی می افزاید: این خانواده ها به دلیل ناباروری، کودکی را از طریق قانونی از سازمان بهزیستی یا از مجاری غیرقانونی می پذیرند. تعداد خانواده هایی که از مجاری غیرقانونی، کودکانی را می پذیرند یا می خرند، زیاد است.

حبیب الله مسعودی فرید معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی می گوید: این سازمان آمادگی پذیرش کودکان خیابانی را به هر تعداد دارد. سازمان بهزیستی برای برخورد با خرید و فروش کودکان خیابانی از ضوابط قضایی و انتظامی برخوردار نیست اما می تواند این کودکان را پذیرش کند.

وی خاطرنشان می کند: اگر مددکار یا پرستاری در بیمارستان‌ها با موارد مشکوک خرید و فروش کودک روبرو می‌شوند، حتما باید آن را به مامور مستقر در بیمارستان اطلاع دهند و اگر این مورد مسجل شود یا حتی مشکوک به آن باشد، طی صورت جلسه ای کودک به مرکز بهزیستی منتقل خواهد شد.

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی می گوید: با ارائه خدمات بیشتر به زنان کارتن خواب، معتاد و بی خانمان می توان آمار خرید و فروش کودکان را کاهش داد.

محمد اسکندری جامعه شناس نیز فقر را عامل اصلی فروش نوزادان از سوی والدین می‌داند و می‌گوید:خانواده‌هایی که دست به این کار می‌زنند، اغلب تحت تاثیر یک بحران شدید، اقدام به فروش نوزادشان می‌کنند و در مواقعی نیز مجبور می‌شوند. این دسته از والدین معمولاً از عواقب تصمیم‌شان آگاه نیستند و پس از گذشتن از بحران پشیمان شده و درصدد پیدا کردن نوزادشان برمی‌آیند. در بسیاری از پرونده‌های فروش نوزاد، مادر عامل این کار بوده که معمولاً این کار را به خاطر طلاق، بیکاری یا زندانی بودن همسر انجام داده است.

وی با بیان اینکه متاسفانه طی سال‌های اخیر خرید و فروش نوزادان در کشور به یک تجارت پردرآمد تبدیل شده است، می‌گوید:فروش نوزاد به خانواده‌های بدون فرزند بهترین و مطلوب‌ترین نوع فروش فرزند است چرا که متاسفانه همیشه این گونه نیست و گاهی کودکان برای مقاصد دیگری به فروش می‌رسند».

به گفته وی نوزادانی که به خانواده‌های بدون فرزند فروخته می‌شوند بالاترین قیمت‌ها را دارند و کودکانی که برای ازدواج اجباری و یا کار به فروش می‌رسند، قیمت کمتری دارند. برخی والدین کودکان خود را در اختیار قاچاقچیان مواد مخدر می‌گذارند تا به این طریق در کار قاچاق مواد مخدر شریک شوند. عده‌ای هم فرزندان‌شان را به قاچاقچیان انسان می‌دهند تا اندام آنها را برای پیوند عضو از بدن‌های نحیف‌شان جدا کنند. همچنین برخی والدین فرزندان خود را برای کسب درآمد به گداها اجاره می‌دهند و ماهانه مبلغی دریافت می‌کنند.

این روایت تکراری کودکانی است که هر روز آنها را سر چهارراه‌ ها یا مترو می‌‌بینیم. نه می‌‌توانند بخوانند نه می‌‌توانند بنویسند، تنها چیزی که از همان ابتدا آموزش دیده‌‌اند، کار کردن است. آنها از صبح کار می‌‌کنند تا شب، پدر و مادرهای جعلی یا پدر و مادرهای خودشان با خیال راحت مواد بکشند. کارگرانی که اگر خوب کار کنند، خریداران فراوانی دارند. این روزها دوباره این روایت تکراری بر سر زبان‌ها افتاده است. پانا