تشخیص ودرمان سرطان پرستات

این معاینه کمتر از یک دقیقه طول می کشد ،و به راحتی از "اندازه"  "قوام" و  "میزان چسبندگی"غده اطلاع به دست می دهد.تاکید مجدد می شود که "معاینه انگشتی مقعد" بهترین راه تشخیص سرطان پرستات است. از دیگر راه های تشخیص سرطان پرستات ،اندازه گیری میزان «PAP» یا «اسید فسفاتاز پرستات» است.این آنزیم علاوه بر بعضی از نسوج دیگر بدن در پرستات نیز ساخته می شود. زمانی که به هر دلیلی (منجمله سرطان) پرستات بزرگ شود، میزان این ماده در خون بالا می رود وراه تشخیص خوبی را فراهم می آورد.افزایش PAPدر خون بیمار مبتلا، نشانه پیشرفته بودن بیماری است. در سالهای اخیر روش قابل اعتماد و اختصاصی تری برای تشخیص سرطان پرستات معرفی شده است.بی اغراق «آنتی ژن اختصاصی پرستات » یا «PAP»تنها«ردیاب» قابل اطمینان برای سرطان پرستات محسوب می شود.اندازه گیری این آنتی ژن به خصوص اگر با معاینه مقعدی پرستات همراه باشد،بسیار قابل اعتماد است و معیار خوبی برای تشخیص به موقع سرطان پرستات به حساب می آید.از امواج ماورای صوت نیز می توان برای تشخیص سرطان پرستات استفاده کرد.در کاربرد ویژه ای از این امواج ،به کمک وسیله ای که داخل مقعد قرار می گیرد،امواج ما ورای صوت به پرستات برخورد می کنند و به این ترتیت،می توان سرطان پرستات را در مراحل اولیه تشخیص داد. زمانی که یک اورلژیست به سرطان پرستات مشکوک باشد،بعضا از راه هایی که میسر است از این غده «نمونه برداری» (biopsy) می کند.به این ترتیب بافتی تهیه می شود که امکان مطالعه آن در زیر میکروسکپ وجود دارد.در واقع این روش تنها راه تشخیص قطعی سرطان پرستات قبل از دستکاری های جراحی است. درجه بندی و درمان های مختلف سرطان پرستات منظور از «درجه بندی »(staging) سرطان پرستات، تعیین میزان گسترش آن است .تشخیص میزان دقنق گستردگی بیماری ،برای اتخاذ بهترین و مناسب ترین روش درمان ،یک الزام است .سرطان پرستات در ساده ترین شکل  به چهار درجه A،B ،C وDتقسیم می شود. درجه A:غده بسیار کوچک تر از آن است که در معاینه ی مقعدی لمس شود.تشخیص این مرحله از سرطان پرستات تنها به کمک روش های پیچیده تر امکان پذیر است.متاسفانه این مرحله از سرطان بی علامت و بدون زنگ خطر است ،اما در عین حال درمان پذیرترین مراحل چهارگانه محسوب می شود .در صورت خوش اقبالی بیمار و تشخیص بیماری در این مرحله ،امکانات درمانی کارایی در دسترس اند،که یکی از آنها «برداشت پرستات » به کمک جراحی و دیگر «پرتو درمانی» است.برداشت پرستات به کمک جراحی این عمل «پرستا تکتومی» (Prostatectomy) نامیده می شود،و عبارت است از برداشت کامل غده پرستات و غده لنفاوی اطراف آن (pelvic node dissection) عوارض این جراحی ،«ناتوانی جنسی » و «بی اختیاری ادرار» است.عارضه دوم کمتر دیده می شود. پرتو درمانی در این روش از تابش پرانرژی اشعه ی ایکس برای انهدام سلول های سرطانی استفاده می شود.علاوه بر آن می توان مواد رادیواکتیو را به صورت دانه ای در داخل پرستات کاشت.این شیوه درمان به خصوص برای بیمارانی که به جراحی تن نمی دهند و از عوارض نا توانی یا بی اختیاری آن می گریزند،معقول به نظر می رسد.عوارض این شیوه ی درمانی «کوفتگی» ،«حساسیت پوست»،«درد در حین بول کردن» و «اسهال های شدید» است . درجه ی B:با وجودی که در این مرحله نیز تومور هم چنان کوچک و محدود به خود پرستات است،ولی قابل لمس است و یک اورلژیست ورزیده به سادگی آن را تشخیص می دهد.در این مرحله هم چندان علامتی وجود ندارد.درمان نظیر مرحله ی Aشامل «برداشت کامل غده »به وسیله جراحی یا «پرتو درمانی»است. درجه C:در این مرحله سرطان به اطراف پرستات گسترش یافته است.شایع ترین علامت بیمار در این دوره از بیماری «اشکال در بول کردن »است.به علاوه ممکن است در ادرار «خون»نیز دیده شود. پرپیدا است که در این مرحله تشخیص سرطان به سادگی از طریق معاینه مقعد امکان پذیر است.راه های درمانی این مرحله ،برداشت کامل پرستات و پرتودرمانی است،که معمولا تواماٌ به کار برده می شوند.هدف اصلی درمان،جلوگیری از گسترش بیماری و تخفیف شدت علایم آزاربخش آن است. در این مرحله ،از «درمان هورمونی»نیز می توان سود برد،یعنی با توقف روند تولید تستوسترون (به خصوص از بیضه ها) می توان از گسترش سرطان جلوگیری کرد.درمان هورمونی سبب معالجه ی کامل بیمار نمی شود و تنها از گسترش سرطان جلوگیری می کند و علایم را تخفیف می دهد. درمان هورمونی برای توقف روند تولید تستوسترون در بدن ،از روش های مختلف می توان استفاده کرد: برداشت بیضه ها به کمک جراحی:این روش قطعی ترین راه حذف 95درصد از تستوسترون تولیدی در بدن به حساب می آید و عمل مربوط به آن «اورکیکتومی» (orchiectomy) نامیده می شود.انجام آن به «بی حسی موضعی» و «یک روز بستری شدن »در بیمارستان نیاز دارد.با برداشت بیضه ها تومور کوچک می شود و شدت علایم بیمار تخفیف می یابد.این عمل عوارضی نیز دارد که شامل «ناتوانی جنسی»و «گرگرفتگی»است. همگن های LH-RH:یکی از راه های جدید درمان هورمونی سرطان پیشرفته پرستات محسوب می شود.برای تولید تستوسترون،"LH-RH" باید به صورت ضربانی ترشح شود.اگر بدن را مستمراٌدرمعرض این هورمون قرار دهیم ،بر عکس تولید تستوسترون متوقف می شود.این روش در جلوگیری از گسترش بیماری وتخفیف شدت علایم بسیار کاراست.تجویز این هورمون می تواند به صورت ماهیانه و یا روزانه باشد.عوارض آن «ناتوانی» و «گرگرفتگی» است. درمان هورمون ترکیبی:توجه داشته باشید که روش قبل تنها تولید 95درصد از تستوسترون با منشاء بیضوی را متوقف می سازد.برای محو آثار ناشی از 5درصد دیگر هورمون که منشاء فوق کلیوی دارد،از ترکیبات دیگری تحت عنوان «ضد آندروژن » استفاده می شود .«فلوتامین»از مهم ترین «ضد آندروژن ها» است که بسیار گران است و مصرف آن در ایران با مشکلاتی روبه روست .این دارو نیز عوارضی از جمله گرگرفتگی ،تهوع،استفراغ،اسهال و ناتوانی دارد. هورمون های زنانه:با مصرف هورمون های زنانه می توان تولید «تستوسترون» را متوقف ساخت.معروف ترین این هورمون ها «استروژن»است.با مصرف یک تا سه بار در روز این هورمون با آثار تستوسترون» مقابله می شود.متاسفانه مصرف استروژن با عوارض زیادی از جمله احتباس آب ،بزرگی سینه ها ،ناراحتی گوارشی ،تهوع و استفراغ همراه است.به علاوه ،با مصرف این هورمون احتمال «آمبولی»افزایش می یابد.در ایران با عنایت به مشکلاتی که در تهیه ی داروهای بعضاٌ گران و نایاب فوق موجود است،هم چنان «اورکیکتومی» را بهترین و قطعی ترین راه درمان هورمونی به حساب می آورند. درجه D : در این مرحله تومور به نقاط دیگر بدن دست اندازی می کند و علایم زیادی گریبانگیر بیمار می شود که عمدتا شامل کوفتگی ،کاهش وزن ،دردهای استخوانی و بول دردناک هستند.جراحی در این مرحله چندان مطلوب نیست و بهتر است از روش های دیگر از جمله درمان هورمونی سود برده شود.«شیمی درمانی »نیز کاربرد دارد.هدف اصلی درمان بیمار در این مرحله ،کاهش شدت علایم بیماری و قابل تحمل تر کردن آن است. متخصص درمان سرطان پرستات کیست؟ مسئول درمان بیماری های پرستات «اورلژیست »ها (urologist) محسوب می شوند.این گروه از پزشکان جراحانی هستندکه آموزش آن ها معطوف به تشخیص و درمان «بیماری های دستگاه ادراری-تناسلی» است. در این خصوص وظیفه اصلی اورلژیست تمابز «بزرگی خوش خیم پرستات » از سرطان آن است. گاهی برای درمان بیمار مبتلا به سرطان پرستات همکاری اورلژیست با «انکولژیست» (oncologist) لازم می آید. تخصص یک انکولوژیست درمان سرطان ها به طور کلی است. نحوه ی برخورد با بیمار مبتلا به سرطان پرستات نام سرطان از آنچه واقع می شود بسیار منکوب کننده تر و ناخوشایند تر است.طبیعی است که هر بیماری زمانی که ناگاه در مواجهه با قبول ابتلا به سرطان قرار می گیرد ،عصبی ،نگران و مستاصل می شود .این عصبیت ،نگرانی و استیصال به خانواده و دوستان نزدیک بیمار نیز باز تاب می آید،و ابعاد مشکل را وسیع تر می سازد .یکی از راه های خوب برخورد با چنین شرایط پر دغدغه ای ،ملاقات با دیگر بیماران مبتلاست،به خصوص اگر اقدامات درمانی در مورد ایشان موفقیت آمیز و امیدبخش بوده باشد.دراین خصوص ،پزشک معالج باید رفتاری بسیار هم دردانه و فهیم داشته باشد.تسهیل شرایط لازم برای برقراری ارتباط بین بیمار و دیگر مبتلایان از وظایف وی محسوب می شود. ای کاش نظیر آن چه در دیگر کشورها مرسوم است ،بتوان شرایطی را مهیا کرد که بیماران مبتلا در گروه های کاملا ویژه ،مستمرا گرد هم آیند و برای ایجاد جو واقع بینانه در قبال معضل مشترکی که دارند،تبادل نظر کنند.مسلما بر قراری چنین شرایطی از نقطه نظر روحی – روانی به مدد اورلژیست می آید و شرایط را برای اقدامات درمانی بیش از پیش مهیا می سازد. تحقیقات اخیر نشان می دهند که مصرف روزانه ی یک عدد گوجه فرنگی خام به طور مشخص مانع از تکوین یا رشد سلول های نا هنجار در غده پرستات می شود.بنابراین موکدا توصیه می کنم که هر روز یک عدد گوجه فرنگی خام مصرف نمایید. به علاوه با عنایت به وجود بعضی از گزارشات اپیدمیولژیک مبنی بر وجود ارتباط بین مصرف غذاهای کنسرو با سرطان پرستات حتی المقدور از مصرف این نوع غذاها احتراز شود. سخن دوم :بزرگی خوش خیم پرستات بزرگی خوش خیم پرستات چیست ؟ غده پرستات در جریان زندگی تغییراتی می کند.بعد از 40سالگی معمولا پرستات بزرگ می شود و مشکلاتی به بار می آورد.توجه داشته باشید که ابتلای به «بزرگی خوش خیم پرستات » به منزله ی سرطان این عضو نیست ،گو این که این دو می توانند هم زمان وجود داشته باشند.بزرگی پرستات در 10درصد از مردان مشکلات انسدادی ایجاد می کند.اندازه ی پرستات هرگز گویای میزان انسداد نیست،یعنی در حالی که گاهی پرستات های کوچک کاملا انسدادی هستند ،پرستات های بزرگ ممکن است اساسا انسداد ایجاد نکنند. عواقب وجود انسداد در خروجی مثانه 1-باقی مانده ادرار اگر مثانه کاملا تخلیه نشود،احتمال عفونت افزایش می یابد. با افزایش تدریجی «باقی مانده ادرار»کم کم مثانه سر می رود و نوعی بی اختیاری موسوم به «overflow incontenece»پدید می آید. دکترشهريار کهن زاد- بورد تخصصی  جراحی کلیه، مجاری ادراری، تناسلی و ناباروری-متخصص درمان اختلالات و ناتوانی های جنسی از دانشگاه کالیفرنیا ـ سانفرانسیسکو