به گزارش شفا آنلاین،آلودگی به ویروس هپاتیتC بی‌سروصدا همه جا را
گرفت و امروز 9میلیون نفر، 10درصد جمعیت مصر، آلودگی مزمن دارند. این
بیشترین میزان آلودگی در جهان است. تجربه‌ای در این کشور شاید همه چیز را
تغییر دهد. پس از آنکه در اواخر دهه 1990، براثر اقدام هول‌انگیز شرکت‌های دارویی داروهای حیات‌بخش ایدز از دسترس مردم نیازمند کشورهای آفریقایی خارج شدند، امروز، برخی شرکت‌های داروسازی یک استراتژی جدید را جایگزین می‌کنند: یک قرار پیچیده برای آنکه داروهای خاص هپاتیت با کسری از قیمت همیشگی فروخته شوند، در همان حال، محدودیت‌های سفت و سختی درجهت حفظ بازارهای سودآور غرب اعمال گردد.
این
برنامه فریاد اعتراض برخی حامیان سلامت عمومی را به آسمان برده است اما
به‌هرحال، اگر برنامه به موفقیتی برسد، نمونه تجربه مصر می‌تواند الگویی
باشد نه تنها برای درمان هپاتیت C در تمامی جهان بلکه برای ارائه سایر
داروهایی که باید در سایر کشورها دراختیار نیازمندانی قرار گیرد که قادر به
خرید آنها نیستند. این کار هنوز تجربه‌ای است جوان و شکننده و باید برای
به بار نشستن آن صبر کرد.
مشکلی جهانی
هپاتیت
C معضلی جهانی است. حدود 150میلیون نفر به نوع مزمن بیماری مبتلا هستند،
چهاربرابر مبتلایان به ایدز و سالانه تقریبا 500هزار نفر براثر عوارض آن،
به‌خصوص سیروز و سرطان کبد می‌میرند.
در
هیچ کجای دنیا مانند مصر ویروس پخش نشده است. تخمین می‌زنند، سالانه حدود
150هزار مورد جدید به دلیل استفاده دوباره از سرنگ‌های یک‌بار مصرف، برخورد
تصادفی سوزن آلوده، ابزار پزشکی کم‌کیفیت و حتی استفاده مشترک از وسایل
مانیکور و مسواک در بین اعضای خانواده به هپاتیت C آلوده می‌شوند.
دکتر حمدی السید، مدیر کمپین ملی آگاهی‌رسانی هپاتیت،
می‌گوید، هر مصری ویروس را در سال به‌طور متوسط به 3 یا 4 نفر منتقل
می‌کند. سیستم سلامت و درمان مصر برای چنین کشور فقیری نسبتا سیستم کارآمدی
بوده است، شامل گروهی از متخصصان کبد. وزارت سلامت و درمان مصر برای آنکه
بتواند صدمات ناشی از برنامه‌های پیشگیرانه شیستوزومیازیس در دهه‌های 1950 و
1960 را جبران کند، در سال 2007 تصمیم گرفت با استفاده از 2 داروی قدیمی
اینترفرون و ریباویرین در قالب یک طرح ملی با هپاتیت C مقابله کند. داروها
عوارض جانبی فراوانی داشتند و تحملشان مشکل بود. سال گذشته مرکز پزشکی
گیلئاد در کالیفرنیا دارویی به نام سوفوسبویر را جایگزین کرد.
قرص‌های این دارو که باید روزانه مصرف می‌شدند، هر کدام 1000 دلار قیمت داشت و توانست در سال اول ورود به بازار بیش از 10میلیارد دلار نصیب مرکز علمی گیلئاد کند. در سال گذشته، گیلئاد این دارو را به قیمت 10 دلار برای هر قرص به دولت مصر فروخت.
دولت مصر هم این قرص‌ها را رایگان دراختیار داروخانه‌های
دولتی سراسر کشور گذاشت تا به صورت مجانی در بین بیماران توزیع کنند.
گیلئاد درضمن اجازه داد داروی سوفوسبویر را 11شرکت هندی و 2 شرکت مصری تحت
امتیاز گیلئاد تولید کنند و به هر قیمتی خواستند بفروشند، مشروط بر اینکه
7درصد حق امتیاز به این شرکت بدهند.
درخواست‌های شرکت داروسازی
در
ازای فروش ارزان‌قیمت این دارو، گیلئاد از دولت مصر خواست تا محدودیت‌های
شدیدی را برای هر قوطی قرص در نظر گیرد تا در بازار سیاه فروخته نشوند و از
امنیت کسب و کار شرکت هم در مصر محافظت شود. برای مثال، همه قرص‌ها باید
توسط داروخانه‌های دولتی توزیع شوند و بیماران برای دریافت قوطی جدید دارو
باید قوطی‌های قبلی را تحویل بدهند.
آنها که قوطی جدید را تحویل می‌گیرند،
باید فورا جلوی چشم مسئول داروخانه باند دور قوطی را باز کنند و اولین قرص
را ببلعند. این محدودیت‌ها به نظر مدافعان بین‌المللی دسترسی به دارو نقض
حقوق بیماران بود. آنها می‌گویند این کار درواقع بیماران را تحقیر می‌کند.
دکتر جنیفر کوئن، مدیر بخش دارویی کمپین دسترسی به دارو در سازمان پزشکان
بدون مرز عقیده دارد، «با وضع این محدودیت‌ها طرف سومی هم در رابطه بین
بیمار و پزشک وارد شده است و دادن این حق به یک تولیدکننده دارو برای آنکه
بداند چه کسی محصولاتش را دریافت کرده، ایجاد یک سابقه خطرناک است.»
مردم
اما، نظر دیگری دارند و مسئولان سلامت مصر هم عقیده دارند، این درخواستی
عادلانه است. دکتر جمال عصمت، متخصص کبد و از تدوین‌گران برنامه ملی
هپاتیت، هم می‌گوید، «ما با این قوانین مشکلی نداریم. آنها از بازار سیاه
انتقال دارو از کشوری به کشور دیگر جلوگیری می‌کنند. اگر بتوانید هپاتیت در
مصر را از بین ببرید، قهرمان هستید.»
اهدافی که باید به بار بنشیند
اهداف
بلندپروازانه دولت مصر آن است که از بعد از سال 2016، بتواند سالانه
300هزار بیمار را درمان کند و تا سال 2025، میزان آلودگی را به زیر 2درصد
برساند.
در
حال حاضر، به نظر می‌رسد شرکت گیلئاد هم از این معامله راضی است. سیل دارو
در بازار سیاه مصر راه نیفتاد و مسئولان هم ظاهرا نگرانی از وقوع چنین
حادثه‌ای ندارند و می‌گویند «برخی نشانه‌ها از ورود دارو به بازار سیاه
نباید ما را از هدفمان باز دارد. اگر بخواهیم اینقدر سختگیری کنیم، آنگاه
باید از خیر توزیع رایگان دارو هم بگذریم.» اما آنها مصمم هستند جلوی ورود
مقادیر عمده به بازار سیاه را بگیرند. بعد از فاجعه‌ای که درباره بیماری
ایدز در افریقا افتاد، رویکرد گیلئاد چرخشی جدی است.
در
1997، افریقای جنوبی با دارا بودن بدترین بار بیماری ایدز در قاره سیاه،
قانونی را تصویب کرد که به دولت اجازه می‌داد، حق امتیاز دارو را لغو و نوع
ژنریک دارو را خریداری کند. تولیدکنندگان غربی دارو به تلافی این قانون،
صدور برخی داروها به آفریقای جنوبی را متوقف کرده و تهدید کردند برخی
داروها را دیگر به این کشور نمی‌فروشند. آنچه این شرکت‌ها در تلافی اقدام
نلسون ماندلا انجام دادند، به گفته کوفی عنان، دبیرکل وقت سازمان ملل متحد،
«افکار عمومی جهان را به خشم آورد.» New York Times
