بیمار مرگ مغزی نمیبیند، نمیشنود، درد نمیکشد، به هیچیک از تحریکات خارجی پاسخی نمیدهد، نفس نمیکشد و بدون استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی اکسیژن به او نخواهد رسید.
تصادفات رانندگی، وارد آمدن ضربه شدید به سر، سقوط از ارتفاع، غرق شدن در آب، مسمومیتها، تومورهای مغز، خونریزیهای داخلی مغز و همچنین سکته مغزی از مهمترین دلایل مرگ مغزی است.
گاهی این پرسش پیش میآید، کما چیست و چه فرقی با مرگ مغزی است؟
کما در واقع یک نوع اختلال در کارکرد مغز است که شخص دچار کاهش شدید سطح هوشیاری میشود و به هیچیک از تحریکات پیرامونش، پاسخ نمیدهد.
در کما شانس بهبودی برای برخی بیماران وجود دارد، در صورتی که در مرگ مغزی بهبودی بیمار غیرممکن و مرگ وی ظرف چند روز حتمی است.
خانواده بیماران مغزی همیشه این پرسش را در ذهن دارند، آیا مواردی از مرگ مغزی بوده است که بهبودیافته باشند؟
در جواب باید گفت: خیر، امکان بهبودی و بازگشت بیمار مرگ مغزی به هیچ عنوان وجود ندارد. مواردی که شنیدهاید فرد دچار مرگ مغزی شده و سپس بهبود یافته است، در واقع مرگ مغزی نبوده است. این بیماران در کمای عمیق بوده ولی نزدیکان آنها ، یا حتی گاهی برخی از پزشکان و پرستارانی که درباره تفاوت مرگ مغزی و کما اطلاعات کافی ندارند چنین برداشت نادرستی کردهاند.
تفاوت مرگ مغزی با کما چیست؟
علل مرگ مغزی
تصادفات رانندگی، وارد آمدن ضربه شدید به سر، سقوط از ارتفاع، خونریزیهای
داخلی مغز، سکته مغزی و مسمومیتهای شدید از علل مهم مرگ مغزی به شمار
میروند.دکتر صدرالاسلامی میگوید: آسیبهای شدید بافتی که به علل مختلف به
مغز وارد میشود، در نهایت منجر به تورم بافتی شده و از آنجا که مغز در
فضای بسته بین استخوانهای جمجمه قرار گرفته و امکان افزایش حجم ندارد،
بنابراین این تورم بافتی به قسمتهای پایینتر مغز (ساقه مغز) فشار وارده
کرده و باعث فتق مغزی و مختل شدن گردش خون به مغز میشود که این خود در
نهایت اکسیژنرسانی را مختل و کم میکند و سرانجام موجب مرگ مغزی میشود.
تشخیص مرگ مغزی
در کشورهای مختلف، معیارهای گوناگونی برای اعلام مرگ مغزی وجود دارد، اما
اساس این اعلام، بررسی نشانههای بالینی فقدان کامل اعمال مغز است.این عضو
هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان توضیح میدهد: هرچند قرار گرفتن فرد
در حالت کمای عمیق، عدم پاسخ به تحریکات دردناک، قطع کامل تنفس و نبود هیچ
نشانهای از باز کردن چشمها یا حرکات در سر و تنه از علائم مرگ مغزی
هستند، اما با توجه به اهمیت این مساله، در اغلب موارد برای اثبات عدم
فعالیت مغز نوار مغزی گرفته و حتی آنژیوگرافی از رگهای مغزی انجام میشود.
دکتر صدرالاسلامی میافزاید: به دلیل اهمیت این موضوع، علاوه بر تمامی موارد گفته شده لازم است یک دوره زمانی نیز بر بیمار بگذرد (مدت نظارت) تا در طول این دوره، بررسی مداوم بیمار توسط تیم پزشکی، عدم تغییر در معیارهای بالینی را به اثبات برساند و بتوان مرگ مغزی را اعلام کرد. البته این نکته را نیز نباید فراموش کرد که اعلام مرگ مغزی در کودکان و افرادی که داروهای آرامبخش قوی و بیهوشکننده مصرف کرده یا مبتلا به بیماریهایی چون کمکاری شدید تیروئید و حتی سرمازدگی شدید ـ که باعث رکود و توقف فعالیت ساقه مغز میگردد ـ شدهاند، تابع شرایط دیگری است.
شناخت کما
در حالت کما شانس بهبود برای برخی بیماران وجود دارد، درصورتی که در مرگ
مغزی بهبود بیمار غیرممکن و مرگ وی ظرف چند روز حتمی است. دکتر صدرالاسلامی
با بیان اینکه کما یک نوع اختلال در کارکرد مغز بوده که در آن شخص ـ مشابه
مرگ مغزی به دلیل کمبود خون و اکسیژن رسانی به مغز ـ دچار کاهش شدید سطح
هوشیاری میشود و به هیچ یک از تحریکات پیرامونش پاسخ نمیدهد، میگوید: در
حالت کما شخص ممکن است برای مدت طولانی زنده بماند و زندگی نباتی پیدا کند
و حتی افرادی که به کما رفتهاند درصورت سالم بودن ساقه مغز، در اغلب
موارد به تنفس غیرارادی خود ادامه داده و ضربان قلب منظمی نیز دارند.وی
میافزاید: هوشیاری بیماران در حالت کما بسته به میزان پاسخ آنها به
محرکهای گوناگون درجهبندی میشود.