اين روزهاي خوب اما پايدار نبود و ديري نپاييد که هاشمي و يارانش، خود را در کشاکش طرحي يافتند که تامين مالي آن از عهده بودجه سالانه معمول وزارتخانهبرنميآيد. اينجا بود که جستوجوي هرروزه به دنبال منابعي پايدار و ماندگار براي نظام هزينهبر سلامت، در دستور کار قرار گرفت.
درچنين
شرايطي کاملا طبيعي مينمايد که توافق هستهاي ايران با کشورهاي 1+5 و
چشماندازي که از روزهاي «پسابرجام» و «پساتحريم» ترسيم ميشود، وزير
بهداشت را به تزريق منابعي تازه براي «طرح از نفس افتاده تحول سلامت» آن هم
از آنسوي مرزها اميدوار کند. اميدواري هاشمي در اظهارنظرهاي گوناگون وي
کاملا هويداست. مثل آنجا که ميگويد: «پيشبيني ما اين است که از ابتداي
سال آينده شرايط براي دستگاههاي دولتي و از جمله وزارت بهداشت تغيير کند.»
همين
مساله باعث شده که گاهي تصاويري از وزير بهداشت در رسانهها مخابره شود که
او را دوشادوش سفيران و ديپلماتها، مشغول رايزني و ايجاد روابط ديپلماتيک
بينالملل نشان ميدهد. تازهترين اين تصاوير، مربوط به حضور سيدحسن هاشمي
در «نشست سفرا و نمايندگيهاي کشور» بود.
نگاه ويژهاي که وزير بهداشت به
ديپلماسي دارد، از دل اين جمله وي به خوبي نمايان است: «من تا قبل از حادثه
منا و مشرف شدن به مکه براي پيگيري آن حادثه، فکر ميکردم که مهمترين
وزارتخانه در دولت «وزارت کشور» است، اما در آنجا بود که فهميدم مهمترين
وزارتخانه، «وزارت امور خارجه» است؛ چراکه گاهي يک کاردار يا يک سفير
ميتواند هم مشکلات حادي ايجاد کند و هم باعث سعادت هموطنانش شود.» هاشمي
در بخش ديگري از صحبتهاي خود با تقدير از تلاشهاي ظريف و تيم مذاکره
ايران، گفت: «نبايد بگذاريم که کار بر زمين بماند. وزارت خارجه کار خود را
کرده است و در حال حاضر ادامه آن کار مجلس و دولت و دستگاههايي مانند
وزارت بهداشت است.»
سوالي
که به ذهن ميرسد اين است که نظام سلامت چه ظرفيتهايي براي استفاده از
فضاي پسابرجام دارد و درچه بخشهايي ميتوان از مناسبات بينالمللي بهره
برد؟
ايرج
حريرچي در اين مورد معتقد است: «لغو تحريمها، منافع اقتصادي مستقيمي براي
وزارت بهداشت دارد.» قائممقام وزير بهداشت مهمترين مشکل وزارت بهداشت در
زمان تحريم را موضوعات «انتقال ارز» و «هزينههاي مازاد»ي ميداند که به
سيستم بهداشتي و درماني تحميل شده است و حالا ديگر در آستانه حلشدن هستند»
«دارو» و «تجهيزات»، ظرفيتهاي نظام سلامت
براي روشن شدن بيشتر موضوع و شناخت ظرفيتها و پتانسيلهاي نظام سلامت، با عبدالرحمن رستميان نايب رئيس کميسيون بهداشت و درمان مجلس شوراي اسلامي گفتوگويي انجام داديم.
رستميان تحريمهايي که کشور ما گرفتار آنها شده بود
را به دو دسته «تحريمهاي خروجي» و «تحريمهاي ورودي» تقسيم کرد و حداقل
منفعتي که لغو تحريمها براي ما خواهد داشت را «افزايش صادرات از کشور»
عنوان کرد. وي در پاسخ به اين سوال که ما توان صادرات چه اقلامي را داريم،
گفت: «2 بخش «دارو» و «تجهيزات» فرصتهاي ما هستند که بايد با واردات
هوشمند، مواد اوليه باکيفيت و تجهيزات با تکنولوژي بالا تامين کنيم تا به
توليد در اين 2 بخش کمک کند و از فرصت پيش آمده در پساتحريم براي صادرات
آنها استفاده کنيم.» نماينده مردم دامغان در مجلس شوراي اسلامي ادامه داد:
«درزمينه دارو، واردات ما
10 برابر بيشتر از صادرات ما است. همين نسبت درمورد تجهيزات پزشکي هم صادق است يا در بخش تجهيزات پزشکي واردات ما معادل 800 ميليون دلار است که درمقابل آن فقط 50 ميليون دلار صادرات داريم.»
عضو
کميسيون بهداشت مجلس «بهبود روشهاي مديريتي» را هم ازجمله مواردي دانست
که با برقراري روابط با کشورهاي پيشرفته جهان ميتوان به آن دست يافت. وي
گفت: «فضاي پساتحريم ميتواند در بهبود روشهاي مديريتي هم براي ما منفعت
داشته باشد. ما ميتوانيم همه الگوهاي مديريتي را مطالعه کنيم و درمورد
کشورهاي ديگر مطالعات تطبيقي داشته باشيم. بايد به خاطر داشته باشيم که خود
مديريت در بعضي جاها ميتواند ثروتآفريني کند.»
پرورش نيروهايمان هوشمندانه نبوده است
رستميان
در واکنش به اين اظهارنظر وزير بهداشت که ايران ميتواند در صادرات منابع
انساني هم موفق ظاهر شود، خاطرنشان کرد: «ما در سالهاي قبل درمورد پرورش
نيروهايمان، استراتژي هوشمندانه و صحيحي را به کار نگرفتهايم. يعني اينکه
نيامدهايم نيروهايي که نياز داريم را پرورش دهيم و در مقابل نيروهايي
پرورش دادهايم که هنوز بستري مناسب براي استفاده از آنها را ايجاد
نکردهايم.
مثلا در سالهاي قبل نسبت پذيرش پرستار به پزشک، برابر بود و حتي در بعضي سالها، پزشکي بالاتر از پرستاري بود. درصورتيکه وقتي روش کشورهاي پيشرفته را مطالعه ميکنيم و نيازسنجي ميکنيم، معلوم ميشود که اين نسبت بايد به اين صورت باشد که در ازاي هر پزشک، 3 تا 5 پرستار وجود داشته باشد. ولي اين نسبت در کشور ما طور ديگري است و نتيجه آن هم کمبود پرستار است. حتي اگر همين امروز هم اعلام کنيم که 10 هزار پرستار جذب کنيم، ظرفيت پذيرش آنها وجود دارد.
حالا به نظر شما در شرايطي که خود ما پرستار کم داريم، فرستادن پرستار به کشورهاي ديگر، اقدام درستي است؟ اصلا اينطور نيست. البته ما الان نيروهايي داريم که بستر مناسبي براي بهکارگيري آنها نداريم.
شايد چنين نيروهايي بتوانند به جاهاي ديگر اعزام شوند.» نايب رئيس کميسيون بهداشت مجلس با يادآوري تکاليف برنامه پنجم توسعه تصريح کرد: «لازم است همانطور که در قانون برنامه پنجم توسعه هم آمده است، براي تربيت نيروي انساني نياز سنجي انجام شود و نيروهايمان را برحسب نياز خدمات، آموزش و تحقيق تربيت کنيم. مشکلاتي که امروز وجود دارد، ناشي از همين است که ما بر اساس قانون کار نکردهايم و کارهايمان سليقهاي و بر اساس فشارهايي که از جاهاي مختلف وارد ميشده، بوده است.»سپید