چالشي ديگر بر سرراه وياگراي زنانه

اگر بخواهيم به اين دارو، «وياگراي زنان» نام دهيم، نام بي‌مسمايي است، زيرا ادي مانند وياگرا باعث برانگيختگي نمي‌شود، بلکه فقط ميل جنسي را افزايش مي‌دهد. همين مساله، چالش‌هاي جدي قبل از تصويب آن ايجاد کرده بود، زيرا ادي در مطالعات باليني بهبود قابل توجهي را در تمايل جنسي زنان به وجود نياورده و از معيارهايي استفاده کرده بود که بسياري از متخصصان آنها را ناکافي مي‌دانند. عليرغم تمامي اين نگراني‌ها، به محض دريافت تائيديه ادي، کمپاني سـازنده آن، به نـام Sprout Pharmaceuticals، به مبلغ يک مـيـلـيـارد دلار بــه‌وسـيـلـه کـمپـانـي Valeant Pharmaceuticals International خريداري شد.

با توجه به آنکه حدود 10 درصد از زنان از HSDD رنج مي‌برند، Valeant بازار سالمي را براي اين قرص که روزي يک عدد مصرف مي‌شود، پيش‌بيني مي‌کند و اين مساله، شامل گروه بزرگي از زنان که احتمالا دارو را به دليل درمان انواع ديگري از اختلالات تمايل جنسي مصرف خواهند کرد، نمي‌شود، يعني کاهش ميل جنسي که عارضه جانبي شايع داروهاي ضدافسردگي است.

هرچند ادي براي رفع مشکلات کاهش ميل جنسي که در اثر مصرف داروهاي ضدافسردگي ايجاد مي‌شود، تائيد نشده، زماني که دارو وارد بازار شود، پزشکان مي‌توانند آن را براي انديکاسيون‌هاي ديگري به جز موارد تصويب شده هم تجويز کنند. نزديک به يک‌پنجم زنان در آمريکا داروهاي ضدافسردگي مصرف مي‌کنند و 70 درصد اين افراد از کاهش ميل جنسي خود طي مصرف داروها شکايت دارند.

مهارکننده‌هاي اختصاصي بازجذب سروتونين SSRI و مهارکننده‌هاي بازجذب سروتونين و نورآدرنالين SNRI، به‌خصوص در ايجاد اختلال عملکرد جنسي مقصر هستند. مکانيسم‌هاي دقيق اين موضوع به خوبي مشخص نيست، اما به نظر مي‌رسد احتمالا به دليل تقويت فعاليت سروتونين در مغز است. به‌نظر مي‌رسد سروتونين در تعديل ميل جنسي و برانگيخته شدن موثر بوده و همچنين دو نوروترانسميتر ديگر، يعني نواپي‌نفرين و دوپامين، را هم مهار مي‌کند. اين دو نوروترانسميتر در تحريک عملکرد جنسي مداخله مي‌کنند. پزشکان استراتژي‌هاي متفاوتي را امتحان کرده‌اند، مانند کاهش دوز داروهاي ضدافسردگي، تجويز داروي تعطيلات و افزودن ديگر ضدافسردگي‌ها مانند ولبوترين Wellbutrin يا داروهايي مانند ريتالين، تا با اثرات جانبي جنسي آنها مقابله شود، اما هيچ‌کدام آنتي‌دوت موثر و قابل اعتمادي نبوده‌اند. در واقع، هيچ مورد خارق‌العاده‌اي وجود نداشته که اختلال عملکرد جنسي ايجاد شده را در اثر داروهاي ضدافسردگي درمان کند. محققان از نظر باليني، طيف گسترده‌اي را از استراتژي‌هاي مختلف آزموده‌اند، اما هيچ يک از آنها کامل نبوده‌اند.

بسياري از پزشکان و محققان متذکر مي‌شوند که هيچ‌کس نمي‌داند آيا ادي براي زناني که دچار کاهش ميل جنسي در اثر مصرف داروهاي ضدافسردگي شده‌اند هم موثر است يا خير. در تئوري، شايد ادي موثر باشد، زيرا اثرات کاهش ميل جنسي سروتونين را مهار مي‌کند.در کارآزمايي‌هاي باليني که اثربخشي دارو بررسي شده، شرکت سازنده، افرادي را که داروهاي ضدافسردگي يا ديگر داروهاي مختل کننده عملکرد ميل جنسي مصرف مي‌کرده‌اند، از مطالعه خارج کرده بود.

البته برخلاف پروتکل‌ها، تعدادي از زناني که در اين کارآزمايي‌ها شرکت داشته‌اند، داروهاي ضد افسردگي مصرف مي‌کردند. اما از آنجا که مطالعات براي اندازه‌گيري اثربخشي ادي در زنان مصرف کننده داروهاي ضدافسردگي که کاهش ميل جنسي هم داشته‌اند، طراحي نشده بود، هرگونه داده‌اي که در اين زمينه جمع‌آوري شده، قابل توجيه نيستند. نمايندگان شرکت توليد کننده ادي از هرگونه اظهار نظري در اين رابطه سر باز زده‌اند.

گلچين کردن بيماران براي به حداقل رساندن متغيرهاي مخدوش، کننده يک استراتژي شايع و معمول در کارآزمايي‌هاي دارويي است، اما اين موضوع واقعيت عملکرد باليني را منعکس نمي‌کند. از آنجا که بسياري از زنان مبتلا به HSDD، درجاتي از اختلالات خلق و خو هم دارند و داروي ضدافسردگي مصرف مي‌کنند، قضاوت در مورد اينکه مشکلات ميل جنسي زنان ناشي از خلق افسرده يا ديگر اختلالات خلق و خو آنها است يا داروهاي مصرفي، ارتباط يا ديگر مسائل يا از HSDD باشد، مشکل است.

همه اين موارد چالش‌هاي تشخيصي را در اين زمينه ايجاد مي‌کنند. آنچه بسيار مهم است، ارزيابي سطح عملکرد جنسي فرد قبل از درمان با داروهاي ضدافسردگي است. متاسفانه اين مساله اغلب بررسي نمي‌شود.

اولين توليد کننده داروي ادي، يعني Boehringer Ingelheim، که بعدا امتياز آن را به Sprout فروخت، در سال 2010 مطالعه‌اي را روي زنان افسرده با کاهش ميل جنسي انجام داد تا مشخص کند آيا تجويز ادي همراه با ضدافسردگي‌ها ايمن هست يا خير. نتايج نشان دادند که ادي، اضطراب يا افسردگي بيماران را بدتر نمي‌کند. البته ترکيب آنها افزايش اندکي در خطر بعضي عوارض جانبي مانند بي‌خوابي و سرگيجه ايجاد کرده بود.

محققان و پزشکاني که در امر تجويز اين دارو دخيل هستند، مي گويند فعلا ادي را براي بيماران افسرده‌شان که در اثر مصرف داروهاي ضدافسردگي دچار کاهش ميل جنسي شده‌اند، تجويز نمي‌کنند تا داده‌هاي اميدبخشي در اين زمينه منتشر شده و از اين ايده حمايت کنند، خصوصا به دليل اينکه حتي در زنان مبتلا به HSDD، بهبود ميل جنسي هم با تجويز ادي قابل توجه نبوده و خطر عوارض جانبي جدي مانند از هوش رفتن و کاهش زياد فشار خون، خصوصا اگر همراه با الکل مصرف شود، هم وجود دارد.

البته همه پزشکان تا اين حد هم محتاط عمل نمي‌کنند. بعضي هم اظهار مي‌کنند در مورد همه بيماران که از کاهش تمايل جنسي رنج مي‌برند، اين دارو را تجويز خواهند کرد و منتظر نمي‌مانند تا داده‌هاي بيشتر منتشر شوند. آنها معتقدند بيماران درخواست تجويز ادي را مي‌کنند و پزشکان هم آن را تجويز خواهند کرد.

البته مسووليت پزشکان آن است که واقعا به بيماران بگويند چه چيزي براي آنها مناسب است، اما متاسفانه پزشکان اغلب کاري را انجام مي‌دهند که بيماران درخواست دارند. کمپاني Sprout اعلام نکرده که آيا برنامه‌اي براي اخذ تائيديه ادي جهت درمان بيماراني دارد که در اثر مصرف داروهاي ضدافسردگي، کاهش ميل جنسي پيدا کرده‌اند يا خير.

شرکت جديد اين دارو، Valeant، هم به درخواست‌هاي موجود در اين زمينه پاسخ نمي‌دهد. اما مشاوران علمي شرکت سازنده، معتقدند بايد به دنبال تائيديه‌هاي بيشتر براي اين دارو هم بود تا بتوان براي تعداد عظيمي از زنان افسرده که تحت درمان هستند و از کاهش ميل جنسي رنج مي‌برند، تجويز شود. بايد قبول کرد که کمبود داروهاي موثر در اين زمينه واقعا جلب‌توجه مي‌کند.