بورس زیر ذره‌بین دولتمردان

گروه اقتصادی بورس را دماسنج اقتصاد می‌شناسند، دماسنجی که وضع و شرایط سایر بخش‌های اقتصادی را به روشنی نشان می‌دهد و آیینه تمام نمای آن است. هرچند طی سال‌های 84 تا 92 آیینه تمام نمای بورس دچار خدشه شد و با ورود حباب‌های قیمتی از واقعیت‌های اقتصادی فاصله گرفت، اما در دو سال اخیر با تخلیه بخش عمده‌ای از حباب‌های غیرواقعی تالارشیشه‌ای یک بار دیگر به موقعیت اصلی خود بازگشته است.

اکنون به اعتقاد بسیاری از کارشناسان شاخص بورس که نسبت به ابتدای فعالیت دولت یازدهم کاهش بسیاری را تجربه کرده است را واقعی تر می‌دانند، چراکه جهش‌های هزارواحدی سال‌های گذشته به طور قطع ریزش‌های هزار واحدی را نیز به دنبال دارد. درآن مقطع بازدهی متوسط 33 درصدی بورس که در هیچ نقطه‌ای از دنیا مانندی ندارد، باعث شد تا انتظار سهامداران با واقعیت‌های بورس منطبق نباشد.

بورس اوراق بهادار طی ماه‌های اخیر که اخبار مثبت و منفی بسیاری را می‌شنید نشان داد که در مقابل رفتارهای احساساتی و هیجانی آبدیده شده است و تا اخبار به واقعیت بدل نشوند واکنش نشان نمی‌دهد.

برهمین اساس این روزها تالارشیشه‌ای حافظ هم درانتظار روزهای بهتر آینده است. البته برخلاف اعتقاد عده‌ای که دولت را نسبت به تحولات بازار سرمایه بی‌تفاوت می‌دانند، برنامه‌های بسیاری برای رونق دهی این بازار در دستور کار قرار گرفته است و اخیراً چهار عضو کابینه طی نامه‌ای خطاب به رئیس جمهوری ضمن تشریح دلایل اصلی ریزش بورس خواستار اقدام جدی دولت برای اصلاح آن شده‌اند.

وزیران اقتصاد، صنعت، کار و دفاع دولتمردانی هستند که به واسطه سهم خود در شرکت‌های بورسی در نامه‌ای مشترک به رئیس جمهوری خواستار تصمیم‌گیری جدی دراین خصوص شدند.

براساس اطلاعات ارائه شده در این نامه  از دی ماه ۱۳۹۲ تاکنون بازار سرمایه متأثر از تحولات و متغیرهای کلان بین‌المللی و داخلی از جمله کاهش بهای نفت و کالای اساسی از جمله فلزات و همچنین تحریم‌ها و برخی تصمیمات و سیاست‌های ناهماهنگ دستگاه‌ها در داخل کشور شاهد افتی کم سابقه شده است، به نحوی که از دی ماه سال ۱۳۹۲ تاکنون ظرف مدت ۱۹ ماه ارزش بازار بر اساس شاخص قیمت ۴۲ درصد کاهش یافته و به لحاظ افت ارزش، بازار کاهشی معادل ۱۸۰ هزار میلیارد تومان را شاهد است.

براساس آمارهای ارائه شده در این نامه سهم 62 درصدی صنایعی مانند پتروشیمی، محصولات شیمیایی و فرآورده‌های نفتی، فلزات اساسی و بانک‌ها در افت ارزش بازار بخوبی مشهود است که دلیل عمده آن کاهش قیمت  جهانی مواد اولیه بوده است.

چهار وزیر کابینه یازدهم با تقسیم‌بندی عوامل تأثیرگذار در کاهش شاخص بورس به عامل بین‌المللی و داخلی، در حوزه عوامل بین‌المللی به روند کاهشی قیمت‌های جهانی کالاهای پایه‌ای و نفت اشاره کرده‌اند. درباره عوامل داخلی نیز به‌افزایش قیمت دلار مبادله‌ای، کاهش سود تقسیمی بانک‌ها و نبود تقاضای کافی اشاره کرده‌اند. دراین نامه همچنین آمده است، دستاوردهای بزرگ هسته‌ای اگر چه موقعیت بسیار ممتازی برای کشور شده است لیکن کاهش تقاضا در بازار به دلیل انتظار در کاهش قیمت کالاها مشهود است.

  سود بانکی به جای سهامداری درهمین زمینه محمد کفاش پنجه شاهی، کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه رکود اقتصادی مدتی است که بازار سرمایه را راکد کرده است اظهار کرد: در پی این رکود اقتصادی بسیاری از شرکت‌های سهامی با کاهش سود دهی وهمچنین کاهش جذابیت برای سهامداران رو به رو شدند. به مرور با قرار گرفتن بازار سرمایه در شرایط رکود طولانی مدت، سهامداران به حضور در بازار بی‌علاقه تر و در نهایت خسته شدند و اغلب سهام‌شان را فروختند

وی با اشاره به اینکه سهامداران به دنبال بی‌رونقی بازار سرمایه و سود دهی پایین و حتی منفی این بازار در جست‌و‌جوی بازار جدیدی برای افزایش دامنه سود خود برآمدند و این بازار جذاب جدید بازار پول بود تصریح کرد: بسیاری از سهامداران بازار سرمایه سرمایه گذاری در بانک‌ها با توجه به سود بالای بانکی را به حضور در بورس ترجیح دادند اما این حرکت سرمایه از بورس به بانک به اقتصاد کشور لطمه زد، چراکه اقتصاد را تنبل و از پویایی خارج می‌کند.

وی نخستین راهکار بازگشت نسبی رونق به بازار سهام را کاهش سود بانکی دانست و اذعان کرد: دولت باید برای احیای یکی از بازارهای مهم اقتصاد کشور این سود را تقلیل دهد و مجدداً جذابیت بورس را در رقابت با بازارهای دیگر سرمایه گذاری بازیابی کند.

کفاش با تأکید بر اینکه اگر این اتفاق رخ ندهد در سال 95 هم شاهد رکود در بازار سهام خواهیم بود اظهار کرد: جذب سرمایه خارجی و آزادسازی پول‌های بلوکه شده ایران در پساتحریم ممکن است بازار سرمایه را رونق بخشد اما میزان این تغییر بستگی به زمان اجرای توافقنامه و دامنه آن دارد و زمان بر است. به هر حال بعد اجرای توافق و  اتفاقات خوبی در بازار خواهد افتاد.

  صف انتظار شرکت‌های بورسی برای بازگشت رونق
همچنین یکی از کارشناسان بازار سرمایه  معتقد است: آنچه اکنون در بازار سرمایه دیده می‌شود اثر تحریم‌ها بر اقتصاد کشور است. تحریم‌ها و کاهش سرمایه کشور به رکود در بورس دامن زد و تمام بخش‌های اقتصاد از بابت رکود بازار سرمایه متضرر شد.

حمید گلپاشا با بیان اینکه خشکیدگی بازار سرمایه در نبود تزریق منابع پولی جدید موجب کاهش‌های پی در پی ارزش بازار شد، گفت: از زمانی که ارزش بازار سهام شروع به ریزش کرد بخش عمده‌ای که زیان تحمل کرده بودند از بازار خارج شدند و در این میان شرکت‌های سرمایه گذاری فعال در بورس یا سرمایه خود را از بازار خارج کردند یا آنکه برای مقابله با شناسایی زیان در صورت‌های مالی خود سهام خریداری شده را نفروختند و به صورت راکد حفظ کردند.

از طرفی بانک‌ها از سرمایه گذاری مستقیم در بازار منع شدند و بسیاری از آنها نیز چون بخش عمده‌ای از سرمایه خود را به بخش مسکن تزریق کرده بودند حتی از طریق شرکت‌های زیر مجموعه هم توان سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه را نداشتند.

وی افزود: در گذشته اگر بازاری دچار رکود می‌شد بازارهای جایگزین دیگری برای سرمایه‌گذاری وجود داشت اما اکنون تمام بازارهای اقتصاد ایران - به استثنای بازار پول که به دلیل سوددهی بالا برای سرمایه گذاران نسبتاً جذاب است-  در رکود به سر می‌برند و رکود دیگر تنها متعلق به یک بازار نیست.

این کارشناس بازار سهام در خصوص راهکار رونق بخشی به بورس گفت: دولت برای نخستین و مهمترین گام باید سود بانکی را کاهش دهد تا  جذابیت نسبی به بازار سرمایه بازگردد، همچنین در کنار آن رکود صنایع و اقتصاد را با اتخاذ سیاست‌های جدید و تزریق منابع مالی برطرف و رونق اقتصادی ایجاد کند. در این بخش  امیدواریم بزودی تحریم‌ها برداشته شود و شاهد جریان سرمایه به سمت کشور و آزادسازی پول‌های بلوکه شده ایران باشیم. ایران