ماماها
به‌عنوان يکي از کليدي‌ترين عناصر در حفظ سلامت زنان و دختران، از سوي طرح
تحول سلامت مورد کم‌توجهي قرارگرفته‌اند و اين در حالي است که نيمي از
جمعيت کشورمان را زنان تشکيل مي‌دهند و حفظ سلامت آنان ارتباط مستقيمي با
ايجاد نسل سالم دارد.
دبير
انجمن مامايي ايران با اينکه تمايل دارد بيشتر بر نقاط مثبت تأکيد کند،
براين ادعا صحه مي‌گذارد. ماريا صادقي در کنگره پرستاري مرکز رويان
مي‌گويد: «يک مسئله مهم نقش ماماها در نظام سلامت است. ما انتظار داشتيم
ماماها به‌عنوان يک نيروي کارشناسي و تخصصي براي خدمات سلامت زنان و باروري
نقش مستقل و تعريف‌شده‌اي داشته باشند اما در طرح تحول سلامت نقش يک ماما
چندان شخص نيست.»
وي
در توضيح اين گفته خود شاهد مثالي مي‌آورد مي‌گويد: « بعد از تعيين تعرفه
براي خدمات درماني، هر مامايي که در شيفت خود زايماني انجام مي‌داد حق
زايمان به او تعلق مي‌گرفت و در آن زمان ماماها از اين شرايط راضي بودند و
به بخش اعظمي از حقوق خود مي‌رسيدند. اما اين تعرفه به‌مرور حذف شد و آنها
نيز تحت عنوان ساير کارکنان قرار گرفتند و اين تعرفه براي پرستاران حذف
شد.»
با
توجه به مازاد نيروي کار در مراکز درماني-آموزشي تحت نظارت وزارت بهداشت،
اين نهاد اکنون اجازه استخدام نيروي جديد ندارد. به همين دليل نيروهاي
مازاد خود را بعد از گذراندن دوره‌هاي کوتاه، در بخش‌هايي که کمبود وجود
دارد به کار مي‌گيرد. براي مثال يک مسئول بهداشت که چند سال سابقه کار در
بيمارستان را دارد با اين پيشنهاد مواجه مي‌شود که مي‌تواند بعد از گذراندن
دوره مامايي به‌عنوان ماما در بيمارستان مشغول به کار شود. اين در حالي
است که تعداد زيادي کارشناس ماما به دنبال موقعيت شغلي مي‌گردند اما امکان
جذب آنها وجود ندارد.
صادقي
مي‌گويد اين اتفاق در مورد جذب ماما در حال رخ دادن است و اين در حالي است
که تعداد زيادي فارغ‌التحصيل رشته مامايي هستند که شغل مرتبط با تحصيل خود
ندارند. وي توضيح مي‌دهد: «انتظار داريم به‌جاي آنکه از نيروهاي غيرمرتبط
که با آموزش‌هاي کوتاه‌مدت به‌عنوان ماماها در برخي مراکز درماني به کار
گرفته مي‌شوند، از نيروهاي کارشناس مامايي براي آموزش زنان باردار و افزايش
سطح سلامت عمومي جامعه زنان استفاده شود. نيروهايي که دانش‌آموخته اين
رشته هستند و قطعا تسلط بيشتري براي انجام وظايف اين نقش دارند.»
دبير
انجمن علمي مامايي براين باور است که جذب افراد با تحصيلات غير مرتبط با
عنوان ماما تنها در صورتي قابل‌قبول است که تعداد فارغ‌التحصيلان از نياز
بازار کار کمتر باشد. وي مي‌گويد: « زماني که تعداد زيادي دانشجو در رشته
مامايي تحصيل‌کرده‌اند جذب کساني که مدرک غير مرتبط دارند، خيلي منطقي به
نظر نمي‌رسد.»
نقش ماما در طرح پزشک خانواده کجاست؟
دبير
انجمن مامايي ايران در ادامه بازهم از تعريف نشدن نقش ماماها دريکي ديگر
از بخش‌هاي طرح تحول سلامت سخن مي‌گويد. طرح پزشک خانواده، هنوز مراحل
اجراي آزمايشي خود را در دو استان فارس و مازندران مي‌گذراند، به گفته
صادقي براي ماماها جايگاهي در نظر نگرفته است.
او
مي‌گويد: «انتظار داشتيم در طرح پزشک خانواده هم ماما به‌عنوان يک نقش
مستقل، مثل پزشک خانواده جايگاهي داشته باشد و در حوزه کنترل دوران
بارداري، مسائل يائسگي و تمام مسائلي که زنان را درگير مي‌کند، خدمات ارائه
دهد اما اين نقش مشخص نشد. بنابراين تعريف يک نقش به شکل واضح، مکتوب با
شرايط خاص، خود مطالبه ماست.»دبير انجمن مامايي ايران در توضيح آسيب‌هاي
عدم استفاده از فارغ‌التحصيلان ماما در بيمارستان در شغل مرتبط مي‌گويد:
«يکي از آسيب‌ها به نظام آموزشي مملکت وارد مي‌شود، چون تعداد زيادي
دانشجو با صرف زمان و هزينه زياد درس‌هاي تئوري متعددي را گذراندند و چهار
سال براي تحصيل و گذراندن دوره کارآموزي خود وقت صرف کرده‌اند. آنها با
آناتومي و تغييرات فيزيولوژيک بدن يک زن باردار بيشتر آشنا هستند و بهتر
مي‌توانند در آموزش زنان باردار و سطح سلامت آنها نقش ايفا کنند تا فردي
که بعد از گذراندن يک دوره آموزشي دو تا سه‌ماهه مي‌خواهد همين خدمات را
ارائه دهد.»
وي
معتقد است آسيب بعدي متوجه مردم و به‌خصوص زنان مي‌شود. چون آنها به‌جاي
فارغ‌التحصيلان مامايي زنان را معاينه مي‌کنند و خدمات درماني ارائه
مي‌دهند.علي‌رغم تعداد گسترده و خدمات وسيعي که يک ماما در تشخيص وضعيت
سلامت زنان، دختران بالغ و مادران باردار آنها نمي‌توانند دارويي را تجويز
کنند و بيمار آن را از طريق بيمه با قيمت کمتري تهيه کند.
صادقي
در همين خصوص مي‌گويد: «سازمان‌هاي بيمه‌گر با ماماها قرارداد نمي‌بندند و
اين عامل بازدارنده مهمي براي مراجعه زنان به آن‌هاست. تعداد زيادي از
زنان و دختران ما در خانواده‌هايي زندگي مي‌کنند که وضعيت مالي مناسبي
ندارند و به همين دليل به ماما مراجعه نمي‌کنند که اين مسئله درنهايت باعث
کاهش سطح سلامت آنها و بروز بيماري خواهد شد.
وي
همچنين مي‌افزايد: «سال‌هاست که سازمان‌هاي بيمه‌گر قول مي‌دهند اما
قرارداد نمي‌بندند. من فکر مي‌کنم متقاعد کردن بيمه‌ها بيشتر وظيفه وزارت
بهداشت باشد. اميدوارم اين اتفاق خوب رخ دهد چون ماماها مي‌توانند سلامت
دختران و زنان را در دوران بلوغ و بارداري با هزينه کمتر رفع کنند.»
دبير
انجمن مامايي با اشاره به نقش و جايگاه انجمن‌ها به‌عنوان نمايندگان يک
صنف مي‌گويد:«ما اين موارد را پيگيري کرده‌ايم. بارها از طريق ارسال نامه
به مشاور وزير بهداشت و مصاحبه با مطبوعات سعي کرده‌ايم صداي خود را به
مسئولان برسانيم و همچنان اميدواريم که اين مشکلات را با کمک آنها حل
کنيم.»
وي بابيان اينکه از ما هم مثل تمامي انجمن‌ها براي تعيين تعرفه ماماها نظرخواهي نشده است، عنوان مي‌کند: « حل اين مشکلات اتفاقي است که سود دوجانبه دربر دارد. هم به نفع مردم و سلامت آن‌هاست و هم به نفع نهادها. البته ما همچنان اميدواريم و به دکتر سيد حسن هاشمي وزير بهداشت بسيار خوش‌بين هستيم. چون ايشان فرد منطقي و پيگيري هستند.»
