شفا آنلاين :همه ساله با آغاز ماه مهر و افزایش شمار ترددها ، چهره ترافیکی شهر دگرگون و بحث ترافیک و ایمنی و حواشی مربوط به آن نیز داغ تر می شود.خبرنگار شفا آنلاين به بهانه آغاز سال تازه تحصیلی به دیدار مهندس سید جعفر هاشمی تشکری- معاون ترافیک و حمل و نقل شهرداری تهران بزرگ- رفتیم و درباره ایمنی ترافیک در پایتخت به گفت و گو نشستیم.
* تصویب قانون تازه راهنمایی و رانندگی پس از 4 دهه چه تاثیری در حمل و نقل در پایتخت داشت؟
تصویب قانون تازه راهنمایی و رانندگی ، یک تحول و یک گام بزرگ رو به جلو بود.این گام بلند رو به جلو اما به اعتقاد من با آنچه در دنیا متعارف شده هنوز فاصله زیادی دارد.قانون جدید اگرچه مترقی و رو به جلو است اما ایرادها و اشکال هایی هم دارد که قابل رفع است.به طور معمول ، تاثیرگذاری قانون با آموزش ماندگار می شود.اگر ما به صرف اعمال قانون فکر کنیم مشکلات حل می شود این کفایت نمی کند.ما یک خلا آموزشی و رفتاری در جامعه داریم که قانون می تواند درصدی از آن را پشتیبانی کنید.بخش اصلی این خلا باید با آموزش های اجتماعی که در لایه های مختلف جامعه صورت می گیرد جبران شود.محصول اجرای قانون تازه راهنمایی و رانندگی و همچنین همکاری و همدلی بسیار ارزشمند پلیس و معاونت ترافیک و حمل و نقل شهرداری تهران بزرگ به ویژه در دهه اخیر ، افزایش ایمنی ترافیک و کاهش مرگ و میر در حوادث رانندگی بوده است.اگر منحنی تلفات ترافیکی تهران طی چهار ، پنج سال اخیر را بررسی کنیم می بینیم آمار مربوط سیر نزولی داشته است.شمار تلفات حوادث رانندگی در پایتخت در سال 91 نسبت به سال 90 قریب به 25 درصد کاهش یافت.این موفقیت در نتیجه اجرای قانون تازه ، تلاش مجموعه شهرداری و پلیس و به ویژه استفاده از سامانه های هومشند کنترل ترافیک بود.به عنوان مثال ، با نصب دوربین های کنترل سرعت در بزرگراه ها تا اندازه بسیار زیادی از بروز حوادث ناگوار پیشگیری شده است و البته این روند ادامه دارد.اکنون با استفاده از 700 کیلومتر فیبر نوری و هزار دوربین نظارتی ، تمامی منطقه های پایتخت کنترل می شود.همچنین قریب به 400 تقاطع دارای سامانه اداره هوشمند است و 230 ورودی و خروجی طرح ترافیک با دوربین کنترل می شود.ضمن اینکه با راه اندازی سامانه ای در مرکز کنترل ترافیک تهران تمامی اتفاقها در سطح شهر رصد و بسته به نوع حادثه به دستگاه های امدادی اطلاع رسانی می شود.
* همزمان با شروع سال تازه تحصیلی ، خانواده های دانش آموزان و دانشجویان به ویژه پدران و مادران دبستانی ها نگران ایمنی آنان هنگام تردد در سطح شهر هستند.امسال معاونت ترافیک و حمل و نقل شهرداری تهران چه تمهیداتی در این رابطه اندیشیده است؟
پیشتر ، سرویس مدرسه ها زیر نظر ما اداره نمی شد.با همکاری خوبی که بین آموزش و پرورش و شهرداری تهران شکل گرفت اما هشت هزار دستگاه تاکسی به سرویس مدرسه ها اختصاص یافت.این نشان دهنده اقبال مردم ، آموزش و پرورش و نتیجه و بازخوردهای اجرای کار ما بود.خوشبختانه سال گذشته هیچ حادثه منجر به آسیب های جسمی در سرویس مدرسه ها نداشتیم و این یعنی کار ما اثر بخشی لازم را داشته است.در سال جدید تحصیلی برای هر راننده سرویس مدرسه یک کارنامه آموزش دوره نیمروزه صادر می شود.به عبارتی هر راننده سرویس مدرسه بعد از شرکت در کلاس‌های تخصصی باید آزمون بدهد تا صلاحیتش ارزیابی شود.نکته دوم ، وسیله نقلیه است.گفته‌ایم خودروی سرویس مدرسه باید کمتر از پنج سال عمر کرده و معاینه فنی و برچسب مجوز داشته باشد.همچنین امسال امکان خاصی را ایجاد کردیم تا هر مدرسه‌ای چه دولتی و چه غیرانتفاعی از یک دستگاه کارتخوان بهره بگیرد.تمامی رانندگان با داشتن کارت هوشمند موظف خواهند بود زمان ورود و خروج از مدرسه را ثبت کنند.به این ترتیب اطلاعات ورود دانش‌آموز به مدرسه و ترک آنجا از طریق پیامک به والدین اطلاع‌رسانی می‌شود.این موضوع می‌تواند از لحاظ روانی برای پدران و مادران آرامش بخش باشد.بر اساس تازه ترین آمار ، سالانه 95 هزار کودک و نوجوان در کشور جان می سپارند.43 درصد از این کودکان و نوجوانان بر اثر حوادث ترافیکی از بین می روند.ناگفته نماند پسربچه ها بیشتر از دختربچه ها در سوانح ترافیکی کشته می شوند. کودکان از آسیب پذیرترین قشر در برابر حوادث به شمار می آیند و پیشگیری از وقوع حادثه برای آنان مستلزم رعایت اصول ایمنی است.به عنوان مثال استفاده از صندلی مخصوص کودک و صندلی عقب خودرو برای خردسالان ، پرهیز از سوار کردن کودکان بر ترک موتوسیکلت و پشت وانت و نیز آموزش صحیح چگونگی گذر از خیابان به آنان ، در کاهش خطرها موثر است.
* طبق آمار ، افزون بر نیمی از قربانیان تصادف در تهران ، رهگذران و موتورسواران هستند.به تازگی برای افزایش ضریب ایمنی آنان ، طرح ویژه ای در دستور کار پلیس راهور قرار گرفته است.معاونت ترافیک و حمل و نقل شهرداری تهران در راستای این طرح چه نقشی دارد؟
ما به طور کلی با پلیس راهنمایی و رانندگی تقسیم کار داریم.در نشست های ماهانه‌ای که مدیران پلیس راهور تهران و مدیران حمل و نقل ترافیک تهران دارند اولویت‌مان را تعریف می کنیم و آنها را به اقتضای مسوولیت‌هایی که داریم اجرا می کنیم.کنترل گذرهای عابران از اهمیت زیادی برخوردار است.بخش خط‌کشی ، تابلوها ، نصب چراغها ، نصب بنرهای آموزشی، اطلاع‌رسانی و فراهم کردن امکانات در پارک‌های آموزش و... در حوزه معاونت حمل و نقل ترافیک است.افسران پلیس نیز باید در گذرگاه‌های عابران مستقر شوند و در آنجا خودروها را کنترل کنند.
* چرا شمار زیادی از مردم از پل عابر استفاده نمی‌کنند ؟ راهکار چیست؟
بگذارید سوال شما را به چند بخش تقسیم کنم. یک بخش اینکه باید بپذیریم وجود محدودیتها در جامعه ، دلیل بر این نمی‌شود که قوانین را رعایت نکنیم .شما فرض کنید اگر کسی احساس گرسنگی کرد برود به یک مغازه دست‌درازی کند و بدون پرداخت هزینه ، شریک اموال مردم شود. فرهنگ دینی ما این اجازه را نمی‌دهد.اگر کسی این خلاف را انجام دهد مورد شماتت جامعه قرار می‌گیرد.در ترافیک هم اگر مثلا عابر حق راننده را رعایت نکند و از عرض خیابان گذر کند آیا این مصادیقی از آنچه که ما صحبت کردیم نیست ؟ نمی‌خواهم بگویم مردم باید خودشان به این باور برسند که چیزی درست است یا نه.باید قوانین و آموزشها طوری باشد تا کسی به ذهنش هم خطور نکند که می‌تواند به قانون پشت پا بزند.البته در این موضوع باید الزاماتی داشته باشیم.همان‌طور که اشاره کردم نیازمند آموزش مستمر در همه مقاطع و همه گروه‌های اقشار جامعه هستیم.همچنین باید قوانین مناسب با احوالات روز تدارک دیده شود.اگر دیدید که قانون و جریمه هست اما همه تخلف می‌کنند و هیچ اهمیتی ندارد بدانید که راهکار ، مناسب نبوده است.من یک مثال را عرض می‌کنم. جریمه ها ، همیشه مادی نیستند.گاهی وقتها جریمه ها حیثیتی هستند.در بسیاری از کشورهای دنیا در برابر تخلف هایی که انجام می‌شود علاوه بر جریمه های سنگین و زندان ، محدودیت‌های اجتماعی را پیش‌بینی می‌کنند.حتی در بعضی کشورها افراد را به فعالیت‌های اجباری به‌عنوان جریمه مجبور می‌کنند.مثلا متخلفان را به جارو زدن پیاده رو وادار می‌کنند.اگر من و شما و همکارانمان برویم سر تقاطعی بایستیم خواهیم دید که گاهی چند تخلف همزمان انجام می‌شود ؛ علت این است که برخی از قوانین ما ناکارآمد هستند.بخش دیگرش به حاکمیت مربوط می شود و فقط به صرف وجود قانون قوی ، کفایت نمی‌کند.این را باید حاکمیت ، مطالبه کند.در بسیاری از شهرهای دنیا مردم اجازه تخلف به خودشان را نمی‌دهند اما برگردیم به پل عابر.نادیده گرفتن پل عابر ، یکی از مصادیق بی‌حرمتی به قانون است یعنی همان چیزی که داریم می‌بینیم.البته اشکالاتی هم وجود دارد ؛ مثلا افراد معتاد ، کارتن خواب ، دستفروش و... در پل‌های عابر ، مشکلاتی به وجود می آورند که باید چاره‌اندیشی شود.وقتی شما معتاد را از روی پل عابر ، جا به جا می‌کنید می‌رود جای دیگری می‌خوابد این یعنی جابه‌جا کردن مشکل.پس باید ریشه مشکل را حل کرد.این را هم باید اضافه کرد چون زندگی ، ماشینی شده است افراد تنبل شده‌اند.قبول داریم که وجود پل‌های برقی و آسانسور برای سالخوردگان لازم است اما شما می‌بینید که گاهی جوانان سالم و قبراق هم از وسط بزرگراه‌ها رد می‌شوند و جانشان را به خطر می‌اندازند.گاهی هم دیده شده که با وجود راه اندازی پله‌های برقی ، باز مردم از وسط خیابان عبور می‌کنند.
* ایمن‌ترین و آسیب‌پذیرترین منطقه‌های تهران از نظر حمل و نقل کدامند؟
به طور متوسط در سال گذشته در هر منطقه تهران 45 نفر بر اثر حوادث رانندگی کشته شدند.شمار تلفات تصادفها در منطقه های 20 و 4 بیش از دو برابر سایر منطقه ها بود.منطقه 15 نیز در جایگاه سوم جدول آسیب‌پذیرترین منطقه‌های تهران قرار گرفت.در مقابل ، منطقه های 9 و 10 کم ترین کشته را داشتند.پس از این دو منطقه نسبتا کم تلفات، منطقه یک کمترین کشته را داشت.در تحلیل آمارقربانیان تصادف های رانندگی با محاسبه نسبت شمار کشته‌ها به میزان جمعیت ، شاخصی تحت عنوان «شاخص سلامت» به دست می آید. بر اساس این شاخص ، منطقه 20 و بعد از آن منطقه های 19 و 22 در بدترین وضعیت و در مقابل، منطقه یک ، هفت و 14 در بهترین وضعیت قرار دارند.با تدابیری که اندیشیده شده ، آمار مرگ و میر حوادث رانندگی ، سالانه 20 تا 25 درصد کاهش یافته است.طبق آمار ، بیشترین تصادف های پایتخت در روزهای پنجشنبه و بین ساعت 15 تا 17 و به دلیل خلوتی شهر شکل می گیرد.از مجموع قربانیان حوادث رانندگی تهران در سال گذشته 813 نفر (83 درصد) مرد و 169 نفر (17 درصد) زن بودند.به عبارتی شمار مردانی که در تصادفها کشته شدند حدود پنج برابر زنان است.این موضوع نشان می دهد بیشتر کشته شدگان ، سرپرست خانواده بودند.از مجموع 982 قربانی حوادث رانندگی تهران در سال گذشته ، 527 نفر (5/53 درصد) عابران بودند.299 نفر (5/30) درصد از کشته‌شدگان نیز رانندگان وسایل نقلیه و راکبان موتوسیکلت و 156 نفر (16 درصد) دیگر سرنشینان وسایل نقلیه یا ترک‌نشینان موتوسیکلتها بودند.از هر دو شهروندی که بر اثر حوادث رانندگی در تهران کشته می‌شوند حداقل یک نفر عابر است.این موضوع باید به صورت جدی مورد توجه و رسیدگی قرار گیرد.عابرانی که لباس تیره بر تن داشتند بیش از دو برابر شهروندانی که لباس روشن پوشیده بودند قربانی حوادث رانندگی شده اند.بنابراین استفاده از رنگ های روشن برای عابران در شب ، یک ضرورت است و می‌تواند محافظ جان آنان باشد.ما از شرکت توزیع برق خواسته ایم در نیمه دوم سال برای معابری که نیاز به روشنایی دارد و محل تردد دانش‌آموزان و دانشجویان است اقدام لازم را انجام دهد.
* برای ارتقای ایمنی ترافیک در تهران ، راهکار اساسی چیست؟
به اعتقاد ما به صرف تهیه انیمیشن ، پوستر و... نمی توان فرهنگ را ارتقا داد.راه‌حل مشخص این است که باید در مقاطع تحصیلی و در تمامی مشاغل اجتماعی ، بخشی را به‌عنوان آموزش و بهبود رفتارهای ترافیکی ایجاد کنیم.باید برای حفظ جان مردم در تمامی لایه‌های اجتماعی کارهای اساسی انجام شود.مردم هم باید بحث ترافیک و ایمنی حمل و نقل را در اولویت قرار دهند.
* طبق آمار پلیس راهور ، قریب به 70 درصد تصادف های مرگبار در کشور ما به خاطر خطاهای انسانی شکل می گیرد.همچنین هر ساعت به طور میانگین دو نفر در ایران قربانی حوادث رانندگي می شوند.پمپاژ خون در جاده ها و خیابانها تا کی ؟!
تا زمانی که بحث ایمنی ترافیک به دغدغه عموم تبدیل نشود این وضع ادامه دارد البته با نوسان.همان‌طور که گفتم آموزش باید در تمامی لایه‌های اجتماعی ارایه شود به‌خصوص در مراکز آموزشی.نکته دوم اینکه باید قوانین بسیار سختی تصویب شود.شما نمی‌توانید کشوری را در دنیا پیدا کنید که انضباط ترافیکی در آنجا حاکم شده باشد اما قوانین ، محکم و سختگیرانه نباشد.باید به این نکته هم اشاره کرد که کیفیت و استاندارد راه و خودرو بسیار حائز اهمیت است..تا زمانی که وسیله نقلیه پرخطر در اختیار مردم می‌گذاریم ، احتمال وقوع حادثه وجود خواهد داشت.اینجا مسائلی وجود دارد که اصلا توجیه پذیر نیست ؛ مثلا در حمایت از صنعتگر ، اجازه بدهیم خودروی بی کیفیت تولید و جان مردم به بازی گرفته شود.سالانه به طور میانگین 20 هزار نفر در ایران قربانی حوادث رانندگی می شوند و افزون بر 200 هزار نفر زخمی و قطع عضو.بنابراین ، مدیران ، مسوولان ، قانونگذاران ، مجریان قانون و هر کسی در هر صنفی باید ایمنی ترافیک را مقوله حیاتی جامعه امروزی قلمداد کند و آن را در اولویت قرار دهد.شما در این شهر چند موتورسوار سراغ دارید که آموزش دیده باشند ؟! به همین دلیل 50 درصد مرگ و میر در حوادث رانندگی پایتخت ، مربوط به موتوسیکلت است.
* در دهه اخیر ، گوش مردم به شنیدن خبرهای مربوط به حوادث مرگبار رانندگی عادت کرده است.انگار این موضوع ، دیگر از حساسیت لازم برخوردار نیست ؛ چرا ؟
بخشی از آنچه گفتید مربوط به رسانه ها می شود.وقتی خبر رها شدن یک بیمار در بیابان را می شنویم همه نگران می‌شویم چون یک چیز غیرقابل انتظار ما پیش آمده اما تصادف را متناسب با انتظارات‌مان می‌بینیم.اگر در هر تصادف ، کمتر از سه نفر کشته شوند تصور می کنیم موضوعی عادی است اما اگر در حادثه‌ای 80 نفر بمیرند قابل رسیدگی است.من این تلقی را قبول ندارم.حتی یک نفر هم یک نفر است.حرف من این است که جامعه نسبت به این موضوع بی‌تفاوت شده چون در مقابل یک اتفاق ، هیچ کس مسوولیت پذیر نیست.وقتی تخلف می‌کنید کسی به شما کاری ندارد.
*به نظر می رسد خشونت در جامعه ، سیر صعودی دارد و تخلف های حادثه ساز رانندگی هم از این قائده مستثنی نیست.این را قبول دارید ؟
حرف شما را قبول دارم.خشونت در جامعه خودش محصول تبعیض ، نبود کامیابی و فقر است.مثلا شما موتوسیکلتی را قسطی خریده اید و با آن ، هزینه های زندگی تان را تامین می کنید.اگر شما از چراغ قرمز عبور کنید ممکن است مردم به دید ترحم به این اتفاق نگاه کنند اما اگر راننده یک ماشین گران‌قیمت مرتکب تخلف شود و پلیس او را جریمه کند خیلی ها می‌گویند دست مامور درد نکند.خشونت ، ریشه در مسائل اقتصادی و بی‌عدالتی دارد.ضمن اینکه خشونت ، منشا روانی هم دارد.صعود روزافزون قیمتها ، آلودگی هوا ، آلودگی صوتی و... حس خشم را در انسان تقویت می‌کند.
*وضع ترافیکی پایتخت تا سه چهار سال آینده بهتر می‌شود؟
معتقدم منحنی ترافیک ، نزولی است.
* تغییر پایتخت می تواند در بهبود وضع ترافیکی تهران موثر باشد؟
تصور نمی کنم این موضوع ، بر روند ترافیک تاثیر زیادی داشته باشد.
*با تغییر ساعات شروع کار اداری در تهران موافقید؟
معتقدم طیفی از کارها باید انجام شود تا وضع ترافیکی تهران بهبود یابد. نه مترو ، نه تغییر ساعت شروع و پایان کار اداری و نه ساخت تونل ، به تنهایی مشکل ترافیکی ما راحل نمی کند.
* با آغاز بعه کار دولت یازدهم چقدر نسبت به بهبود وضعیت ترافیک پایتخت خوشبین هستند؟
به دولت یازدهم و شورای چهارم ، خوشبین هستم.تصور می‌کنم دولت یازدهم و شورای چهارم ، بهترین مددکار ما خواند بود.
* اگر می توانستید یکی از قوانین حمل و نقل را تغییر دهید چه می کردید.؟
موتوسیکلت های بنزینی را از تهران حذف می‌کردم و دوچرخه یا موتور برقی را جایگزین می کردم.
* برای کاهش آلودگی مرگبار هوای تهران چه باید کرد ؟
یکی از راهکارهای مهم ، بالابردن کیفیت خودروها و سوخت است.
* اگر زلزله ای قدرتمند ، تهران را تکان دهد وضع تردد و کمک رسانی در این کلانشهر به چه صورت خواهد بود ؟ وضع ایمنی شهر زیرزمینی چگونه است ؟
در صورت وقوع زلزله قدرتمند ، متاسفانه باید گفت تهران در ارتباط با تردد از آمادگی لازم برخوردار نیست.بستر زمین به خاطر وجود تاسیسات مختلف و فرسوده ، ناایمن است.ممکن است بر اثر زلزله ، ساختمانی ریزش کند اما اگر یک شاه لوله گاز یا آب دچار ترکیدگی شود عمق فاجعه غیرقابل پیش‌بینی خواهد بود .مثلا در همین خیابان «مولوی» سفره‌های آبی وجود دارد که غیرقابل باور است.باید برای حوادث غیرمترقبه به فکر راه چاره بود و فراموش نکرد که در این رابطه ، همه مسوول هستند.در تهران ، ستاد مدیریت بحران فعال است و تلاش زیادی دارد تا نقاط حادثه خیز شناسایی و اصلاح شود.ستاد حمل و نقل و مدیریت بحران نیز که من مسوول آن هستم در حال اجرای چند پروژه بزرگ است.همچنین با یکی از پژوهشکده‌های معتبر کشور در حال مطالعات مشترک روی مترو هستیم. نتایج این مطالعات را در ساخت و سازهای مترو به کار می گیریم تا ضعف‌های احتمالی به حداقل برسد.ضمن این که مطالعه گسترده‌ای را با شرکت‌های مشاور ترافیکی برای شبکه راه‌های اضطراری در زمان وقوع زلزله انجام می‌دهیم. بخشی از این کار شناسایی نقاطی است که آسیب‌پذیر هستند.اگر پلی فرسوده است و احتمال ریزش آن در زمان زلزله وجود دارد مدنظر قرار می گیرد و ایمن سازی می شود.ما مستحکم‌سازی پل‌های زیادی را به اتمام رسانده ایم و در آینده نیز این کار را انجام خواهیم داد.در ارتباط با مترو تلاش کردیم سازه‌های آن به‌عنوان یک جان‌پناه در هنگام وقوع حوادث طبیعی باشد.به‌عنوان مثال ایستگاه‌هایی را راه اندازی کردیم که می‌تواند به عنوان پایلوت در برابر حمله های مواد رادیواکتیو مقاومت لازم را داشته باشد.همچنین در ارتباط با شبکه‌های راه‌های اضطراری سعی کردیم این شبکه را به واحدهای امداد و نجات اختصاص دهیم.در بحث سیستم‌های هوشمند ، امکاناتی خوبی در تهران داریم.قبلا از یک نقطه می‌توانستیم در سطح پایتخت نظارت تصویری داشته باشیم.حالا اما از چندین نقطه می‌توانیم این کار را انجام دهیم.سعی کردیم در ارتباط با تونل‌های شهری امکانات و تجهیزاتی ویژه‌ای را پیش‌بینی کنیم.
*شیرین‌ترین خاطره کاری شما در معاونت ترافیک و حمل و نقل شهرداری تهران ؟
خاطره های شیرین ، خیلی زیاد است.راه‌اندازی خطوط «بی‌آرتی» که با زحمات بسیار زیاد همکارانم در سرمای طاقت‌فرسای زمستان شکل گرفت یکی از خاطره های ماندگار است.
* و سخن آخر؟
ترافیک و ایمنی تردد باید مهم‌ترین دغدغه مدیران و مردم باشد.
*گفتگو: بهروز آرمان
نظرشما
آخرین اخبار