تثبيت نرخ ارز مهم‌ترين راهکار غلبه بر رکود تورمي

از مهم‌ترين سوابق علمي دکتر بغزيان مي‌توان‌همکاري و تدريس در دانشگاه‌هاي شهيد بهشتي، دانشگاه تهران و دانشکده امور اقتصادي وزارت امور اقتصادي و دارايي طي بيست سال گذشته اشاره کرد. وي همچنين از سال 1380 تاکنون نائب رئيس شوراي عالي طرح‌هاي وزارت امور اقتصادي و دارايي است و به دليل حضور طولاني‌مدت در اين وزارتخانه دريافت تجربي و عيني از افت‌وخيزها و مسائل مبتلابه اقتصاد کشور دارد.

عملکرد دولت را در مورد کاهش تورم چگونه ارزيابي مي‌کنيد؟

تورم را ناشي از رشد هزينه توليد مي‌دانم. با افزايش نرخ ارز، تورم هم رشد زيادي پيدا کرد. به نظر من تحريم‌ها در تورم نقش مؤثري نداشته‌اند. بلکه افزايش نرخ ارز بوده است که باعث رشد روزافزون تورم شده است. بالا رفتن قيمت ارز باعث افزايش هزينه توليد و درنتيجه زيادشدن قيمت تمام‌شده کالاها شد. بر اين اساس قدرت خريد مردم هم کم شد و وارد رکود تورمي شديم.

در اين دولت چندان با کاهش قيمت‌ها مواجه نبوده‌ايم. شايد سرعت رشد نرخ تورم کاهش پيداکرده باشد ولي اين طبيعي است و آن‌هم به اين دليل است که نرخ ارز افزايش پيدا نکرده است. در سال 93، 25 درصد افزايش قيمت داشته‌ايم که مي‌توانست از اين خيلي کمتر باشد، اگرچه در سال 94 اين شيب ملايم شد اما ادامه پيدا کرد. طبيعي بود که سرعت رشد تورم کاهش پيدا کند، اما انتظار مي‌رفت که آثار اين کاهش، خيلي بيشتر از اين‌ها باشد.

مي‌توان اميدوار بود که دولت در آينده بتواند در مورد مهار تورم موفقيت‌هاي بيشتري داشته باشد؟

من فکر مي‌کنم تا زماني که تثبيت يا کاهش نرخ ارز اتفاق نيفتد، تورم مهار نخواهد شد. از طرفي اما به دليل نزديک شدن به رفع از تحريم‌ها، با افزايش توليد روبه‌رو خواهيم بود، البته با توجه به اين‌که اين امر چندان در زمان کوتاهي محقق نخواهد شد و تا آن زمان فکر نمي‌کنم کاهشي در قيمت‌ها ببينيم.

به نظر شما تغييري در فاصله طبقاتي هم که در دولت گذشته به وجود آمده بود، ايجاد نشده است و دولت يازدهم در اين زمينه چندان موفق نبوده است؟

فاصله طبقاتي حتي از گذشته بيشتر شده است و شاهد اين مدعا هم، ماشين‌هاي لوکس و گران‌قيمتي است که هرروز در خيابان مي‌بينيم و بر تعدادشان افزوده مي‌شود که از جيب امثال من و شما خريداري‌شده‌اند. همچنين مي‌بينيم که بر ميزان سفرهاي خارجي به‌شدت افزوده‌شده است و خانه‌هاي لوکس، قيمت‌هاي چندميلياردي پيداکرده‌اند.

بر اين اساس مي‌توانم بگويم که در اين دولت براي رفع فاصله طبقاتي هم کاري صورت نگرفته است. يک عده با ارتباطات و اطلاعاتي که دارند هرروز پول روي پول مي‌گذارند، شروع مي‌کنند به خريداري کالاها و آن‌ها را به انحصار خود درمي‌آورند. بحث انحصار کالاها هم در ايجاد اين فاصله‌ها بي‌تقصير نيست. براي مهار بازار و انحصار کالاها هم نديده‌ام کاري صورت بگيرد. سودهاي هنگفتي دست واسطه گران مي‌افتد و توزيع نابرابر درآمد را تشديد مي‌کند.

دولت چطور مي‌تواند در مورد توزيع عادلانه درآمد کاري انجام دهد؟

توزيع عادلانه درآمد مي‌توانست از طريق ماليات‌ها عملي شود. ولي حالا مي‌بينيم که معافيت از پرداخت ماليات خيلي زياد شده است و خيلي‌ها به‌راحتي از پرداخت ماليات فرار مي‌کنند. ساماندهي ماليات‌ها و موديان مالياتي نيازمند انجام يک سري اقدامات ضربتي است که هنوز براي آن اقدامي نشده است.

از ديگر سو، ثبت‌نام يارانه‌ها، علي‌رغم دستگاهي که براي آن در نظر گرفته بودند و قرار بود که افراد بي‌نياز شناسايي شوند، عملي نشد و فايده‌اي در برنداشت. حتي کساني که داوطلبانه از دريافت يارانه انصراف داده بودند، از اقدام خود پشيمان شدند. چراکه ديدند در تعداد يارانه به گيرها به‌خصوص در طبقات بالاي جامعه هيچ تغيير محسوسي صورت نگرفت و خيلي‌ها احساس کردند که با ثبت‌نام نکردن در يارانه سرشان کلاه رفته است.

مشکل توليد همچنان پابرجاست، عملکرد دولت را در اين زمينه چگونه ارزيابي مي‌کنيد؟

توليد يکي از مسائلي است که دولت به‌خوبي از پس آن برآمده و در اين زمينه موفق عمل کرده است. با انجام مذاکرات و کاهش بخشي از تحريم‌ها و در آينده تمام آن، صنعت و توليد تا حدودي تا به اين برهه و در آينده با روند رو به رشد بهتر مسئله کمبود مواد اوليه و ممنوعيت‌هاي فروش آن‌ها به ايران را پشت سر بگذارد و توليد ديگر با مشکل کمبود مواد اوليه مواجه نباشد. البته آنچه در حال حاضر توليدکننده با آن مواجه است، قيمت تمام‌شده بالاي مواد مورداستفاده است که آن‌هم به دليل وجود نرخ ارز بالا و سود تسهيلات بانکي بالاست که به تحريم هم هيچ ربطي ندارد.
به‌طورکلي دولت موفق بوده است که تورم را به يک ثباتي برساند و مراکز بحران‌زا را شناسايي کند، اما خودش اقدامي براي اينکه عرضه را به سمت نيازمندان را افزايش دهد و همچنين سودهاي بانکي را کاهش دهد، نديده‌ام. مسلماً دولت بايد در اين زمينه هم برنامه‌هايي داشته باشد و به نظرم مي‌توانست بهتر از اين‌ها عمل کند.

سپید