درمان آفتاب سوختگی

آفتاب سوختگي چيست؟

آفتاب سوختگي نوعي التهاب پوستي است که در اثر مجاورت طولاني در معرض آفتاب يا ساير منابع پرتو ماوراي بنفش حاصل مي‌شود. اين سوختگي در اثر پرتو ماوراي بنفش موجود در نور خورشيد يا دستگاه‌هاي برنزه‌کننده (سولاريوم) به ‌وجود مي‌آيد. از نشانه‌هاي آن مي‌توان سرخي بيش از حد پوست، دردناک شدن و گاهي ايجاد تاول را نام برد. آفتاب سوختگي هنگامي رخ مي‌دهد که مقدار تابش اشعه خورشيد يا ساير منابع نوري حاوي پرتو ماوراي بنفش بيش از توانايي رنگدانه محافظت کننده پوست بدن يعني ملانين باشد. آفتاب سوختگي خارجي‌ترين لايه پوست را درگير كرده و اغلب سوختگي اغلب درجه 1 ايجاد مي‌كند. ممکن است تاول ايجاد شود، ولي سوختگي درجه 3 ايجاد نمي‌شود. تماس 15 تا 30 دقيقه روي يک پوست حساس مي‌تواند ايجاد آفتاب‌سوختگي کند. تماس مزمن و طولاني مدت با نور آفتاب وساير منابع نور ماوراي بنفش موجب ايجاد پيري پوست مي‌شود که علايم آن شامل شلي پوست چين‌وچروک و ضايعات پيگمانته و کراتوز‌‌‌هاي آفتابي و بالاخره سرطان‌هاي پوستي مي‌شود.

تماس بيش از حد در مدت کوتاه نيز باعث ايجاد آفتاب سوختگي مي‌شود. اگرچه افراد با پوست روشن و چشم آبي بيشتر مستعد آفتاب سوختگي هستند ولي در افراد با پوست تيره هم با طولاني قرار گرفتن در معرض اين اشعه آفتاب سوختگي رخ مي‌دهد. آفتاب سوختگي معمولاً افرادي كه به ساحل مي‌روند، ماهي‌گيران، باغبانان يا هر كسي كه در محيط بيرون كار مي‌كند و افرادي كه از دستگاه‌هاي برنزه كننده استفاده مي‌‌كنند، درگير مي‌كند.

علايم

در آفتاب سوختگي خفيف قرمزي، تحريک پذيري و خارش پوست وجود دارد. با ادامه تماس ممکن است تورم، درد و تاول پيدا شود. درد ناشي از آفتاب سوختگي 2 تا 4 ساعت بعد از تماس شروع مي‌شود و شدت ان 12 تا 24 ساعت بعد است. اگر تماس در همين مرحله قطع شود، پس از چند روز در ناحيه آفتاب سوخته دچار پوسته‌ريزي شده و التيام مي‌يابد. در صورت ادامه تماس با نور آفتاب علايم شديدتري پيدا مي‌شود. مثل تاول‌‌‌هاي بزرگ بعلاوه برتاول‌‌‌هاي بزرگ و زياد، علايم سيستميک مثل تب و لرز، تهوع و استفراغ، خواب آلودگي و از دست دادن آب بدن و اختلال آب و الکتروليت‌ بروز مي‌كند. گاهي عفونت ثانويه اضافه مي‌شود و در موارد پيشرفته‌تر شوک و مرگ اتفاق مي افتد. آفتاب سوختگي شديد به همان اندازه سوختگي حرارتي وخيم است و ممکن است همان اثرات عمومي را داشته باشد. بنابراين نبايد آن را بي‌اهميت انگاشت. 

هر سال بسياري از افراد در نتيجه قرار گرفتن در معرض نور شديد خورشيد فوت مي‌كنند و ميليون‌ها نفر دچار آفتاب‌ سوختگي مي‌شوند. آفتاب‌ سوختگي برخلاف سوختگي حرارتي فوراً تظاهر نمي‌كند. بنابراين هنگامي که دردناکي و قرمزي پوست شروع مي‌شود، آسيب پوستي از قبل رخ داده‌ است. درد در 6 تا 48 ساعت ابتدايي پس از قرار گرفتن در معرض آفتاب شديد بيشترين شدت را دارد. گفته مي‌شود که آفتاب‌سوختگي سيستم ايمني بدن را تغيير مي‌دهد. در اثر تماس‌‌‌هاي مکرر با نورحورشيد آسيب‌‌‌هاي وارد شده به سيستم ايمني افزايش مي‌يابد که اين مسأله در ايجاد سرطان‌هاي پوستي نقش عمده‌اي دارد. آفتاب سوختگي با ايجاد حالت پيش التهابي مي‌‌تواند باعث بـروز فـوتـوتـوكـسيك، واكنش‌هاي آلرژيك، فوتودرماتوز، تشديد مشكلات التهابي پوست از جمله درماتيت آتوپيك، پسوريازيس، پتيريازيس و اشعه UV مي‌‌تواند بـــاعــث بــــروز اثــــرات شود. 

برخي عوامل حساسيت شخص را نسبت به آفتاب‌سوختگي افزايش مي‌دهند؛ از جمله:

1- قرار گرفتن در معرض آفتاب در ساعت اوج آفتاب (10 صبح تا 4 بعدازظهر) خصوصاً در نوزادان و کودکان که نسبت به بزرگسالان پوست حساس‌تري دارند

2- روشني پوست: افراد با پوست‌هاي روشن با احتمال بيشتري نسبت به افراد با پوست تيره‌تر دچار آفتاب‌سوختگي مي‌شوند.

3- مصرف داروها: مصرف خوراکي بعضي از داروها مي‌تواند باعث حساس شدن پوست به آفتاب شود و به دنبال ان آفتاب سوختگي رخ دهد. از جمله اين داروها: تتراسيکلين‌ها و ديورتيک‌‌‌هاي تيازيدي را مي‌توان نام برد. مصرف بعضي مواد آرايشي و بهداشتي مثل صابون‌‌‌هاي معطر عطر‌ها و کرم‌ها مي‌تواند باعث حساس شدن پوست به نور آفتاب شود و آفتاب سوختگي رخ دهد. از جمله اين ترکيبات برگومات را مي‌توان نام برد. 

درمان

بيمار بايد به يک محل خنک و دور از آفتاب انتقال يابد. کمپرس‌‌‌هاي خنک‌کننده استفاده شود. براي مثال: دوش يا حمام آب سرد بگيريد يا پارچه مرطوب و سرد روي سوختگي قرار دهيد. کرم‌هاي بيحس کننده حاوي بنزوکايين، ليدوکايين و وازلين روي پوست ماليده نشود، زيرا ممكن است باعث تحريك پوست و واكنش‌هاي آلرژيك شود. از قرار دادن يخ يا مخلوط آب و يخ بر روي پوست بپرهيزيد.   از مصرف تركيبات حاوي وازلين روي پوست بپرهيزيد. وازلين از تعريق و دفع حرارت پوست جلوگيري مي‌كند. اين امر در مورد مصرف كره و روغن‌ها نيز صادق است.   از کرم‌‌‌هاي مرطوب‌کننده و يا کرم هيدروکورتيزون‌ استفاده شود. نوشيدن آب زياد توصيه مي‌شود. 

اگر تاول پوستي به وجود آمده‌است، تاول‌ها را نتركانيد، زيرا آنها براي محافظت از لايه‌‌هاي زيرين پوست تشكيل مي‌شوند و تركاندن‌شان ممكن است به عفونت بينجامد. اگر تاول خودبخود باز شد به آرامي پوست مرده را از روي آن برداريد و يك پماد آنتي بيوتيك روي آن بماليد و يک گاز خشک روي تاول قرار دهيد. پانسمان خشک مي‌تواند از عفونت جلوگيري کند. سيلورسولفاديازين (كرم 1درصد) جهت درمان آفتاب سوختگي مناسب است. البته بايد در مورد مصرف آن در ناحيه صورت احتياط كرد. اگر پوست‌تان تاول نزده‌است، از کرم مرطوب‌کننده و يا کرم‌‌‌هاي کورتيکوستروييد‌‌‌هاي موضعي براي تسکين ناراحتي استفاده كنيد. داروهاي مسکن مانند ايبوپروفن در کاهش درد موثرند. در صورتي که به همراه آفتاب سوختگي تب وجود دارد يا تاول‌هاي پر از مايع، سرگيجه يا اشکالات بينايي ايجاد شده است، بايد فوراً به پزشک مراجعه کرد. در موارد وجود دهيدريشن و اختلال آب و الکتروليتي بستري در بيمارستان و مايع درماني نياز است. آفتاب سوختگي مي‌‌تواند چند روز فرد را از كارش باز دارد. همچنين مي‌‌تواند باعث پيري زودرس يا سرطان پوست شود. ساير مشكلات پوستي مثل هرپس سيمپلكس، لوپوس و پورفيري ممكن است بدتر شود. 

پيشگيري

1- از قرار گرفتن غير ضروري در برابر آفتاب خود داري کنيد. 4- حداکثر تابش اشعه ماوراي بنفش بين ساعات 10 صبح تا 4 بعد از ظهر است. در اين ساعات در محيط‌‌‌هاي بسته بسر بريد و اگر در محيط بيرون هستيد، در سايه باشيد، زيرا سايه مي‌تواند تا 50درصد باعث کاهش اثرات اشعه ماوراي بنفش شود. 3- در روز‌‌‌هاي ابري هنوز اشعه ماوراي بنفش وجود دارد و ممکن است آفتاب سوختگي رخ دهد. در فصل زمستان در روز‌‌‌هاي برفي برف مي‌تواند تا 80درصد اشعه ماوراي بنفش را منعکس کند و موجب آفتاب سوختگي شود. با بالا رفتن در ارتفاعات شدت اشعه ماوراي بنفش افزايش مي‌يابد. با افزايش ار تفاع، هر 300 متر 4 تا 5 درصد شدت آن اضافه مي‌شود؛ بنابراين کساني که به کوهنوردي مي‌روند توصيه مي‌شود با توجه به اين نکته از کرم‌‌‌هاي ضد آفتاب استفاده کنند. از گرفتن حمام آفتاب و برنزه کردن پوست بايد پرهيز کرد. از رفتن به سالن‌‌‌هاي مخصوص برنزه کردن و استفاده از اشعه‌‌‌هاي مصنوعي بپرهيزيد. در صورتي‌که تمايل به برنزه شدن داريد، مي‌توانيد از کرم‌‌‌هاي مخصوص برنزه کردن استفاده کنيد تا ضمن محافظت ازاشعه آفتاب رنگ دلخواه‌تان را نيز به‌دست آوريد. 

استفاده صحيح از ضد آفتاب‌ها

پوست بايد تميز و خشک باشد. يک‌ربع تا نيم ساعت قبل از بيرون رفتن از ضد آفتاب استفاده شود. مقدار ضد آفتاب بايد کافي باشد (2 ميلي‌گرم به ازاي هر سانتي متر مربع و يا يک بند انگشت براي کل صورت). نياز است. هر چهار ساعت بسته به نوع ضد آفتاب بايستي تکرار شود. ضد آفتاب بايد روي کل نواحي در معرض نور ماليده شود (صورت، پشت گردن، گوش‌ها و پشت دست‌ها). در زمان‌هاي شنا در استخر‌‌‌هاي رو باز از ضد آفتاب‌‌‌هاي واتر پروف يا مقاوم به آب استفاده شود مدت دوام اين ضد آفتاب‌ها 80 دقيقه است و بايد پس از اين مدت تجديد شوند.

استفاده از پوشش مناسب

لباس مي‌تواند به عنوان يک عامل محافظت کننده از آفتاب باشد. لباس‌‌‌هايي که بافتي فشرده دارند و لباس‌‌‌هاي ضخيم محافظت بيشتري اعمال مي‌‌كنند. آستين لباس بايد بلند باشد. لباس‌‌‌هاي تيره محافظت بيشتري و لباس خيس محافظت کمتري دارد. از دستکش براي پوشش دست‌ها استفاده شود.   از کلاه‌‌‌هاي نقاب دار استفاده شود. لبه آنها بايد 7/5 تا 10 سانتي متر باشد. از عينک‌‌‌هاي آفتابي استفاده شود. اينها علاوه بر محافظت از چشم، از پوست اطراف چشم ها نيز محافظت مي‌كنند.

در مورد بچه‌ها تمامي نکات فوق بايد رعايت شود

70 تا 90درصد از زماني‌كه هر فرد در طول عمرش در آفتاب قرار مي‌‌گيرد، در 20 سال اول زندگي است. قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراي‌بنفش اولين عامل ايجاد انواع سرطان پوست است. بعضي از مطالعات نشان مي‌دهند كه آفتاب سوختگي شديد در دوران كودكي ممكن است منجر به ملانوم يعني كشنده‌ترين نوع سرطان پوست شود. افرادي داراي پوست و موي روشن يا كك مك و كساني‌كه چشم‌هاي آنها آبي يا سبز است، بيش از سايرين در معرض آسيب‌هاي مختلف پوستي، از جمله سرطان پوست هستند، ولي به هر حال اشعه آفتاب براي همه افراد خطرناك است.به بچه‌ها بايد آموزش داده شود که وسط روز در محيط‌‌‌هاي باز و آفتابي بازي نکنند. و حتي‌الامکان در سايه بسر ببرند. همچنين از پوشش مناسب و کلاه‌‌‌هاي نقاب‌دار استفاده کنند. پوشيدن يک بلوز مي‌تواند فاکتور محافظتي 3 تا4 داشته باشد. بچه ها نيز بايد از کرم‌هاي ضد آفتاب استفاده کنند. استفاده از ضد آفتاب‌ها در طي 18 سال اول زندگي منجر به کاهش 78درصد سرطان‌هاي پوستي شده است. 

در نهايت

عواقب درازمدت سال‌هاي متوالي قرار گرفتن در معرض نور تند خورشيد مهم است.يک بار آفتاب سوختگي همراه با تاول زدن پوست احتمال سرطان سلول‌هاي رنگي پوست (ملانوسيت‌ها) را که ملانوم ناميده مي‌شود، دو برابر مي‌كند. قرار گرفتن مداوم در معرض نور خورشيد باعث پيري زودرس پوست و ايجاد چين و چروک روي آن مي شود. و لکه‌‌‌هاي قهوه‌اي به نام لنتيگو روي پوست نتيجه تابش نورآفتاب هستند.سرطان پوست (چه از نوع سلول پايه‌اي و چه از نوع سلول فلسي) مستقيماً با ميزان قرار گرفتن در معرض آفتاب (که بر حسب دو عامل رنگدانه‌هاي پوست و ساعات زير آفتاب بودن معين مي‌شود) ارتباط دارد. نهايتاً قرار گرفتن در معرض نور خورشيد و صدمه ناشي از پرتو فرابنفش در ايجاد آب مرواريد دخيل است.

آلرژي‌هاي خورشيدي چه هستند؟

آفتاب سوختگي تنها بلايي نيست که اگر مدتي زير نور آفتاب قرار بگيريد، به سرتان مي‌آيد. از جمله حساسيت‌هايي که آفتاب در برخي افراد ايجاد مي‌کند، مي‌توان به کهير آفتابي و لوسيت اشاره کرد که به عنوان آلرژي‌هاي آفتابي شناخته شده‌اند. 

کهير آفتابي چيست؟

در برخي افراد تابش شديد آفتاب شديد در عرض چند دقيقه جوش‌هاي کوچک قرمز رنگي روي پوست آنها ايجاد مي‌كند که مثل جاي نيش حشرات است و خارش دارد. در صورتي که فرد وارد سايه شود، اين دانه‌ها در عرض يكي‌دو ساعت ناپديد مي‌شوند. کهير آفتابي گاهي بسيار شديد است؛‌ به‌طوري که فرد را از خارج شدن از خانه باز مي‌دارد. اين بيماري بيشتر در خانم‌هاي 20 تا 40 ساله ديده مي‌شود و ممکن است چند سال پس از ديده شدن اين بيماري در يک فرد مدام عود کند.

لوسيت تابستاني

اين بيماري نيز از جمله ناراحتي‌هاي شايعي است که آفتاب مسبب آن است و مانند بسياري ديگر از بيماري‌هاي پوستي، زنان بيشتر به آن مبتلا مي‌شوند. جالب اينجاست که اين بيماري در افرادي که در مواجهه طولاني مدت با نور خورشيد نبوده اند هم ديده شده است. نشانه‌هاي بيماري بسيار شبيه نشانه‌هاي بيماري کهير آفتابي است. دانه‌هاي قرمز همراه با خارش در نواحي زير بغل، روي دست‌ها و پاها ايجاد مي‌شود. در افراد دچار اين نوع از آلرژي آفتابي، دانه‌ها پس از 30 دقيقه ماندن زير آفتاب بيرون زده و ايجاد آنها تا چند ساعت و حتي تا چند روز پس از آن نيز باقي مي‌ماند. و تقريبا يک هفته براي محو شدن آنها زمان لازم است.

اگر مبتلا به يکي از اين دو آلرژي هستيم، چه کنيم؟

جواب اين سوال ساده است. هميشه در سايه بمانيد و حتي در سايه نيز از يک ضد آفتاب خوب بهره بگيريد، چون اشعه‌هاي مضر آفتاب حتي از ابرها هم گذشته و به پوست آسيب مي‌رسانند. در صورتي که آلرژي‌هاي آفتابي در شما بسيار شديد بروز مي‌کند، حتما به پزشک مراجعه برخي از افراد به دلايل موروثي مبتلا به اين نوع ناراحتي‌ها مي‌شوند، اما برخي بيماري‌ها نظير لوپوس نيز مي‌تواند سبب بروز حساسيت‌هاي پوستي در مواجهه با آفتاب گردد.

آریا