به گزارش شفاآنلاین،آنچه در سود سپرده ها بازی را به هم زده و خواهد زد، سودهای روز شماری است که بانک‌ها در رقابت با هم اعلام می کنند به نحوی که حتی سپرده های پنج ساله هم ماهیت خود را از دست داده و در عمل به سپرده های کوتاه مدت و یکساله تبدیل شده اند. در طرح ساماندهی می شد فقط برای سپرده های کوتاه مدت تعین تکلیف و بقیه سپرده ها را به تصمیم گیری هیات مدیره هر بانک محول کرد و بانک مرکزی بر اجرای کامل مفاد قراردادهای بلندمدت نظارت کند.
محمد ربیع زاده کارشناس مسایل بانکی به بررسی "سود بانکی و صنعت بانکداری" پرداخت و مطرح کرد: آنچه در سود سپرده‌ها بازی را به هم زده و خواهد زد، سودهای روز شماری است که بانک‌ها در رقابت با هم اعلام می نمایند به نحوی که حتی سپرده های پنج ساله هم ماهیت خود را از دست داده و در عمل به سپرده های کوتاه مدت و یکساله تبدیل شده اند.
"بانک مرکزی نرخ سود تسهیلات بانکی برای امور مبادله‌ای را ۲۲ درصد تعیین نمود و اخطار داد که با بانک‌های متخلف در این زمینه برخورد خواهد شد .
چندی قبل ( اوایل سال جاری) نیز حرکتی نه چندان موفق برای ساماندهی سود سپرده ها انجام شد که بر اساس آن با توافق بانک های دولتی و خصوصی سود سپرده ها بین ۱۰ تا ۲۲ درصد و به صورت مشروط ( حمایت بانک مرکزی ) تعیین شد و بانک مرکزی نیز در مقام ناظر و حافظ منافع مشتریان بر این توافق مهر تایید زد . بر اساس تعهدی که مدیران‌عامل بانک‌ها داده بودند مقرر شده بود برای سپرده‌های یک ماهه ۱۰ درصد، سپرده ۳ ماهه ۱۲ درصد، سپرده ۶ ماهه ۱۶ درصد، سپرده ۹ ماهه ۱۸ درصد و برای سپرده‌های یکساله و بیشتر نیز ۲۲ درصد سود تعلق گیرد.
در این مورد نکاتی به شرح ذیل قابل طرح است:
۱- سود سپرده ها هزینه عملیاتی بانک محسوب می شود . ظاهر امر نشان می دهد اجرای کامل این توافق در بازار پول مهم ترین قلم هزینه بانک ها را ( البته با تاخیر زمانی )با کاهش مواجه می نماید.
سئوالی که مطرح می شود این است که بانک ها و موسسات اعتباری چگونه می توانند هزینه های عملیاتی خود را با درآمدهای عملیاتی اداره نموده و از ماحصل آن سودی برای مالکان خود اعم از دولت و یا اشخاص حقوقی و حقیقی فراهم آورند.
موضوعی که در حال حاضر به همراه مدیریت نقدینگی به یکی از دغدغه های اصلی مدیران بانکی بویژه بانک‌های بورسی تبدیل شده است و هرچه به مجمع نزدیک‌تر می شوند به نگرانی آنان افزوده می شود. با توجه به پیچیدگی ساختار مالی بانک‌ها و تفاوت چشمگیر ترکیب و به‌‍ویژه تفاوت در سررسیدهای زمانی منابع و مصارف ، وضعیت مطالبات غیر جاری، وضعیت سود و زیان و حاشیه سود نگران کننده اغلب موسسات اعتباری ، تعیین توافقی سود سپرده ها ( پیچیدن یک نسخه واحد برای همه بانک‌ها و موسسات اعتباری ) و ابلاغ دستوری آن جوابگو نبوده و در عمل نیز عدم اجرای آن مشاهده شد و در اینگونه موارد بعد از مدتی همه بازیگران میدان به نقطه اول باز خواهند گشت.
۲- آیا همه موسسات اعتباری به این توافقات پایبند خواهند بود؟ در شرایط تورمی فعلی سود بالای بانکی برای همه کسانی که می توانند پس انداز کنند و یا سایر دارایی های خود را تبدیل به سپرده نمایند، بسیار جذاب شده است و اگر در گذشته فقط افراد ریسک گریز ، مسن و بازنشسته از سود این سپرده ها استفاده می کردند امروزه همه فعالان اقتصادی و حتی موسسات دولتی نیز در مدیریت نقدینگی خود سپرده گذاری با سود بالا را حتماً مدنظر دارند و حتی در قوانین نیز جذابیت سودهای بانکی دیده می شود. دست نامریی اسمیت به خوبی در بدن تب دار اقتصاد نمایان شده است.
با این توضیح حتی اگر یک موسسه اعتباری هرچند کوچک بازی را به هم بزند کل توافق توصیه ای مسئولان ارشد نظام بانکی بدون اجرا در دفتر رئیس شورای هماهنگی بانک‌ها یا مقامات بانک مرکزی بایگانی خواهد شد.
هرچند مردم هوشیارند و امنیت سپرده های خود را در بین موسسات ریز و درشت اعتباری ارزیابی می کنند و در حالت عادی بانک‌های معتبر که مجوز بانک مرکزی دارند را برای سپرده گذاری انتخاب می کنند اما با توجه به تعداد زیاد شعب موسسات اعتباری نوپا و تاییدیه های اولیه ای که این موسسات گرفته اند و نحوه خدمت دهی آنان و به کارگیری افراد باتجربه بانک های بزرگ ( البته موقت ) و جاذبه سود بسیار بالا و مشاهده تداوم فعالیت اینگونه موسسات و بی اعتنایی به ضوابط و مقررات، قدرت به هم زدن این توافق را دارند.
۳- هدف از اصلاح یا ساماندهی سود بانکی چیست ؟ ظاهراً جواب آسان است. کمک به تولید کشور و یاری رساندن به واحدهای اقتصادی کشور می طلبد که سود بانکی اصلاح شود. افزایش افسار گسیخته سود سپرده ها و رقابت شدید موسسات اعتباری تا مرز خودکشی برای افزایش سهم بازار سایر فعالیت های اقتصادی را تحت تاثیر خود قرار داده و از توجیه انداخته است.( تاثیر آن در روابط اجتماعی و اقتصادی مردم مقاله دیگری می طلبد )و از طرفی افزایش شدید سود تسهیلات به همراه سیاست نا خواسته انقباضی اعتباری ( به دلایل مختلف به ویژه کسری نقدینگی ) اشخاص حقیقی و حقوقی و فعالیت های اقتصادی را با مشکل مواجه ساخته است.
در چنین اوضاع و احوالی ساده ترین کار برای برخی تحلیگران ، سیاست مداران ( بویژه کسانی که به آرا مردم نیاز دارند) و ... تاختن به نظام بانکی و بانک مرکزی است و سرازیر کردن سیل انتقاد به بانک های کشور که خط مقدم اقتصاد نفتی و بانک محور کشورند.
کسانی که انتقاد می کنند و البته به حق از لزوم ادامه حیات و پویندگی واحدهای اقتصادی دفاع می نمایند قطعاً بهتر از نگارنده می دانند که بانک‌ها نیز خود یک بنگاه اقتصادی و متعلق به این مردم هستند. بانکداری یک صنعت است. ابتدا باید در اندیشه زنده ماندن این بنگاه بود و سپس به کمک این بنگاه به سایر بنگاه ها یاری رساند.
اول باید این چرخ به چرخد تا چرخاننده سایر فعالیت ها باشد. سرچشمه اگر پرآب و جوشان نباشد نباید انتظار داشته باشیم همیشه آبهای روان در جویبارها به مزارع و درختان و گیاهان برسد. منطقی است که باغدار به فکر آبیاری باغ خود و رشد درختان و پروراندن میوه ها باشد اما غفلت این باغدار از پر شدن و در حال انسداد بودن سرچشمه آِینده باغ و ثمرات آن را به خطر می اندازد.
۴- آیا روش‌های بهتری برای ساماندهی سود بانکی وجود دارد؟ رئیس کل بانک مرکزی تجربیات گرانقدری در اداره بانک‌های بزرگ اعم از دولتی و خصوصی و بین المللی دارد. هم قدم با او افراد صاحب نام اقتصادی و بانکی هستند که می توانند فراتر از انگیزه های سیاسی و زودگذر به مقام ناظر مشاوره دهند و مدیران بانک های کشور نیز هر یک سرمایه های ارزشمند کشورند.
توافقات حاصل این تجربیات پر بهاست و باید با عزمی ملی و حمایتی فراگیر از شکست اینگونه توافقات جلوگیری شود و با اجرای کامل و صحیح آن و به موازات آن با ساماندهی سود تسهیلات (بدون تاخیر )می توان اثرات مثبت آن را دید. اما اعلام نظرات و استفاده از خرد جمعی همچنان می تواند تاثیرات مطلوب در اجرای توافق نامه ها و یا سیاست های ابلاغی داشته باشد. به همین منظور نظرات ذیل اعلام می گردد:
الف : سود تسهیلات از اول انقلاب مسیر تاریخی جالبی داشته و از اعمال کارمزد، حداقل سود ، ارتباط سود با بخش های اقتصادی و در نهایت ارتباط با نوع عقود مبادله ای و مشارکتی را طی نموده است.
نیت اصلی در این مسیر حذف ربا و روشن ماندن موتور اقتصادی بانک های بدون ربا در کنار بانکداری رایج دنیا بوده است.اما تجربه ثابت نموده اگر این سود با میزان تقاضای تسهیلاتی و ریسک اعتباری بانک ، رتبه اعتباری متقاضیان ( اعتبار سنجی ) و سود سپرده ها و نرخ تورم و بودجه مصوب هیات مدیره هر بانک( متصل به سیاست های راهبردی کلان هر بانک )بدون ارتباط باشد قطعاً با شکست مواجه خواهد شد.
ب : آنچه در سود سپرده ها بازی را به هم زده و خواهد زد سودهای روز شماری است که بانک‌ها در رقابت با هم اعلام می نمایند به نحوی که حتی سپرده های پنج ساله هم ماهیت خود را از دست داده و در عمل به سپرده های کوتاه مدت و یکساله تبدیل شده اند. در طرح ساماندهی می شد فقط برای سپرده های کوتاه مدت تعین تکلیف کرد و بقیه سپرده ها را به تصمیم گیری هیات مدیره هر بانک محول نمود. ( فقط یک سقف سود برای کوتاه مدت تعیین می شد ) و بانک مرکزی بر اجرای کامل مفاد قراردادهای بلندمدت نظارت می کرد.
ج : بانک‌ها ( کلیه موسسات اعتباری ) از نظر ساختار مالی و مشکلاتی که دارند و همچنین نقاط ضعف و قوت ،فرصت و تهدید به چند گروه تقسیم بندی و بسته های نظارتی و حمایتی متناسب با هر گروه تدوین و اجرایی شود و ضمن اجتناب از نسخه پیچی یکسان در تصمیم گیری هایی که حقوق صاحبان سهام بانک ها را به خطر می اندازد با استقلال کامل از سیاست اتخاذ تصمیم نمود.
د: هیات مدیره از ارکان مهم و راهبردی بانک ها و موسسات اعتباری می باشند که هرگونه اقدامی در جهت تضعیف تصمیم گیری آنان در کلیه امور بانک در میان و بلند مدت منجر به وارد شدن خسارت به ساختارهای مالی،اداری و منابع انسانی و تضعیف حقوق صاحبان سهام و خنثی شدن طرح ها و سیاست های ابلاغی از خارج از بانک خواهد شد و مغایر با اصول حاکمیت شرکتی است که در پی توازن در منافع کلیه ذینفعان بانک است.
