شفا آنلاين -مراحل رشد نوجوانان داراي روند خاصي است كه در آن رشد عاطفي قبل از رشد اجتماعي صورت مي‌گيرد، از اين رو نوجوانان در نحوه برقراري ارتباطشان داراي حساسيت‌هاي خاصي هستند به نحوي كه تجزيه و تحليل و عقلاني فكر كردن در نوجوانان تحت تاثير رشد عاطفي‌شان قرار گرفته و قضاوت‌هايشان بر همين اساس احساسي‌تر خواهد شد.
به عقيده دكتر ناصر قاسم‌زاد روانشناس و مدرس دانشگاه، در اين شرايط ويژگي‌هايي از قبيل پرخاشگري، خودمحوري، لجبازي، خودبزرگ‌بيني و غرور كاذب را از سوي نوجوانان شاهد خواهيم بود. اين ويژگي‌ها در ابتداي دوره نوجواني يعني سنين بين 13 الي 18 سالگي، نوجوان را به شدت درگير واكنش‌هايي در تعامل با ديگران خواهد كرد كه معمولاً مادران از آن رفتارها تحت عناويني مثل خيره سري، خودخواهي، نداشتن انعطاف و بي‌توجهي، نبود درايت، عدم اطاعت‌پذيري و مواردي از اين دست ياد مي‌كنند. به نظر مي‌سد اگر مادران ويژگي‌هاي رشدي نوجوانان را در نظر بگيرند، قادر خواهند بود در تعامل با آن‌ها گام‌هاي مثبتي بردارند.
شناخت تکنیک‌ها
مثلاً وقتي نوجوان دچار خشم و عصبانيت مي‌شود بايستي از دامن‌زدن و ادامه دادن بحث با او خودداري كرد چرا كه به نظر دكتر قاسم‌زاد در اين صورت نوجوان فرصت پيدا مي‌كند خود را دوباره بيابد و اين تنها مستلزم آرام بودن مادر خواهد بود.
مادران بايد توجه داشته باشند وارد بازي‌هاي رواني با نوجوان نشوند و مسائلي از جمله درگيري لفظي، حركات بدني كه گاهي در مواقع خشم براي تحقير نوجوان مورد استفاده قرار مي‌گيرد و.... را به كار نبرند.
واقعيت اين است كه تكنيك‌هاي مطرح شده فضايي را فراهم مي‌كند تا نوجوان آرامش دوباره‌اي كسب كرده، متوجه خشم خود شود و به اصلاح رفتار خود بپردازد.
در اين بين معمولاً دختران در فرصت‌هاي كوتاه‌تري از مادر خود عذرخواهي مي‌كنند اما پسران از بيان عذرخواهي خودداري مي‌كنند و اين پوزش در رفتار آن‌ها نشان داده مي‌شود كه بيانگر پذيرفتن اشتباه‌شان است.
نكته قابل توجه ديگري كه اين روانشناس به آن اشاره مي‌كند رشد عقلاني و اجتماعي نوجوانان است كه ديرتر از رشد جنسي آن‌ها اتفاق مي‌افتد و به همين دليل از اين مرحله به عنوان دوره بحران بلوغ نام برده مي‌شود.
بنابر اين هرچه مادران در به كارگيري تكنيك‌هاي تعامل كارآمد با نوجوانان بهتر عمل كنند و رفتار پسنديده‌تري را به كار گيرند. زمينه مناسب را براي روند رفتاري صحيح و مورد پذيرش آن‌ها فراهم مي‌كنند و در مقابل اگر از شيوه‌هاي درستي بهره نگيرند، امكان بروز هرگونه رفتار ناصحيح و ناسالم را به وجود خواهند آورد. برگزاري كارگاه‌هاي آموزشي راهنمايي هرچه بهتر مادران براي برقراري ارتباط با نوجوانان راهكاري است كه اين مدرس دانشگاه به آن اشاره مي‌كند و مي‌افزايد: صميميت در تعامل با نوجوان از سوي مادر نكته ظريف و قابل ملاحظه‌اي است كه بايد به آن توجهي ويژه داشت چرا كه در انعكاس رفتارهاي صحيح از سوي نوجوان بسيار موثر است. اين مادران هستند كه مي‌توانند زمينه لازم براي آرامش و يا پرخاشگري نوجوان در روابط رفتاري او را فراهم كنند. البته نسبت به جنسيت نوجوانان، در ميان دختران و پسران رفتارهايي ديده مي‌شودكه مختص خودشان است اما درمورد موضوع مهم خشم و پرخاشگري تقريباً رفتار مشابهي را از خود بروز مي‌دهند.
ظرافت‌‌های رفتاری
لازم به ذكر است بستر و جايگاهي كه نوجوان در آن رشد پيدا مي‌كند، يعني همان خانواده، محيطي است كه به راحتي قابليت پرورش رفتارهاي بيمارگونه و خشن از سوي نوجوان را خواهد داشت از اين رو مادر بايد بسيار دقيق و ظريف عمل كند تا نهاد و كانون گرم خانواده به بستري براي رفتارهــاي نادرســـت نوجوانان تبديل نشود. دكتر ناصر قاسم‌زاد در اين ارتباط مي‌گويد: نوجواناني كه در خــانواده‌اي پرتنش و پرخاشگر رشد پيدا مي‌كنند، خشم خـــــود را در دوره بلوغ گسترده‌تر و پرحــــــــاشيه‌تر از نوجـــــــــواناني كه در خانواده‌اي آرام زندگي كرده‌اند بروز مي‌دهند به همين دليل بستر خانواده حكم پيش‌زمينه‌اي را دارد كه در صورت وجود تعاملات مثبت در دوران كودكي فرد، دوره كم‌هزينه و آرامي از بلوغ را براي او رقم خواهد زد و در غير اين صورت نوجوان را با تجربه دوران بلوغي پر از تنش روبه‌رو خواهد ساخت. در كنار تمام موارد يادشده، نمي‌توان نقش رسانه‌ها را در نوع رفتار نوجوانان بي‌تاثير دانست.
وي بر اين باور است كه رسانه‌ها، به دليل تاثيرگذاري عميق بر نوجوانان، موظف هستند روند آموزشي خود را به‌گونه‌اي ترتيب دهند تا نوجوانان بياموزند خشم خود را به صورت معقول برون‌ريزي كنند و بر همين اساس روند تربيتي جامعه و اصول اساسي بهداشت رواني در اين خلاصه مي‌شود كه خشم، بموقع، بهنگام و با روشي كارآمد آن هم بدون آسيب به ديگران برون‌ريزي شود.
تاثیر رسانه‌ها
رسانه‌هاي ديداري و شنيداري بايد به افراد جامعه آموزش دهند كه در صورت برون‌ريزي به موقع خشم، از ميزان آسيب‌هاي وارده به خودشان و اطرافيان كاسته مي‌شود اما در صورتي كه خشم‌ها فرو خورده شوند، زمينه اضطراب، پرخاشگري و رفتارهاي ضداجتماعي كه هر لحظه منجر به بروز رفتارهاي خشن مي‌شود هموار خواهد شد.
اين روانشناس، درگيري‌ها، كتك‌كاري و فحاشي‌هايي كه در معابر عمومي اتفاق مي‌افتد و در سطح شهر بسيار شاهد آن هستيم را نتيجه همين برون‌ريزي‌هاي نابهنگام خشم مي‌داند كه نشان مي‌دهد فرد از توانايي رفتار صحيح در هنگام خشمگين بودن برخوردار نيست. ضمن اين‌كه وي در پايان افزود: بايستي اين مسائل مهم و اساسي را وارد كتاب‌هاي درسي كرد و بنابر شرايط سني كودكان و نوجوانان به آن‌ها آموزش داد تا در هر شرايط، بهداشت رواني، مراقبت از جسم و مراقبت از روابط را به خاطر داشته باشند.
آموزش‌های عمومی
اگر انتظار جامعه‌اي سالم را داريم، بهترين راهكار براي رسيدن به اين خواسته آموزش‌هاي عمومي به موقع است كه به اين ترتيب علاج واقعه قبل از وقوع ميسر خواهد شد. بنابراين اطلاع‌رساني به افراد جامعه آن هم در تمامي جوانب زندگي، شرايط را براي بهسازي جامعه و بهداشت رواني شهروندان، هموار و سهل مي‌سازد
سهیلا نوری
.
نظرشما
آخرین اخبار