اثرات متفاوت اسیدهای چرب امگا- 3

  اسیدهای چرب امگا-3 دسته ای از چربی های غیر اشباع موجود در غذاها هستند که واژه امگا و عدد3 مورد استفاده درنام آنها نشان دهنده ساختار شیمیایی خاص آنهاست. این دسته چربی ها دارای سه نوع عمده در منابع غذایی می باشند. منابع مختلف این چربی ها عمدتا گیاهان و روغن های گیاهی مانند کتان ، گردو ، کانولا و سویا است. از سایر منابع این چربی  ها می توان به انواع خاصی از ماهی های چرب و روغن ماهی اشاره کرد. منابع موجود در محصولات دریایی دارای بیشترین اثرات مثبت بر سلامت هستند. اگرچه مصرف منابع غذایی در اولویت هستند، امروزه انواع محصولات غنی شده با اسیدهای چرب امگا-3 مانند تخم مرغ ، آبمیوه ها و ... نیز در بازار مواد غذایی موجود می باشد که می توانند تا حدی تامین کننده نیاز بدن باشند. مصرف یک تا دو وعده ماهی در هفته ، استفاده از مکمل روغن ماهی و انتخاب غذاهای غنی شده از بهترین راه ها برای افزایش دریافت اسیدهای چرب امگا-3 در رژیم غذایی هستند.   به طور کلی مصرف اسیدهای چرب امگا-3 برای بدن ضروری است؛ زیرا این چربی ها در بدن ساخته نمی شوند و تبدیل آنها به فرم فعال مورد استفاده بدن نیز به خوبی صورت نمی گیرد. مهم ترین اثرات مثبت مصرف مناسب اسیدهای چرب امگا-3 بر بیماری های قلبی است. اسیدهای چرب امگا-3 با کاهش اختلالاتی مانند آریتمی ، تشکیل لخته های خون ، تری گلیسیرید سرم ، سرعت رشد ضایعات آترواسکلروتیک ، فشار خون و التهاب، از قلب و بیماری های مرتبط با آن محافظت می کند. به عنوان مثال تری گلیسیریدها انواعی از چربی های موجود در خون هستند که افزایش آنها به عنوان عامل خطری برای بیماری های قلبی می باشد، به ویژه اگر این افزایش با افزایش LDL (چربی بد) و کاهش HDL(چربی خوب) همراه باشد. اثرات اسیدهای چرب امگا-3 بر کاهش تری گلیسیرید خون به خوبی شناخته شده است. کاهش در سطوح تری گلیسیرید به طور قابل ملاحظه و به سرعت اتفاق می افتد؛ البته مصرف مکمل های اسیدهای چرب امگا-3 و روغن ماهی در این شرایط باید حتما تحت نظارت متخصص صورت بگیرد. علاوه بر نقش این اسیدهای چرب بر سیستم قلبی – عروقی، اسیدهای چرب امگا-3 برای تشکیل ، رشد و پیشرفت سیستم اعصاب مرکزی و شبکیه جنین مورد نیاز اند و نقش آنها در تکامل مغز و چشم به خوبی شناخته شده است. این اسیدهای چرب حدود 30% وزن مغز جنین را تشکیل می دهند و قسمت عمده ای از بافت عصبی جنین هستند که عملکرد مناسب انتقال دهنده های عصبی را نیز تامین می کنند. نوزادان این اسیدهای چرب را از مادر می گیرند. ذخیره این چربی ها در مغز با سرعت زیاد طی سه ماهه سوم بارداری و 6 هفته اول زندگی رخ می دهد. دریافت مناسب این مواد مغذی باعث افزایش میزان آنها در شیر مادر و پیشرفت تکامل ذهنی و بینایی نوزادان می شود؛ بنابراین مصرف این چربی ها به ویژه در طی دوران های رشد سریع مانند بارداری و سال اول زندگی بسیار مهم است.  بر اساس نتایج مطالعات موجود، فواید اسیدهای چرب امگا-3 می تواند از این هم فراتر رود. اسیدهای چرب امگا-3 ممکن است در موقعیت هایی از آرتریت روماتوئید و لوپوس گرفته تا افسردگی شدید و اختلالات دو قطبی و حتی بیماری های التهابی روده ، همچنین از آلزایمر و اسکیزوفرنی گرفته تا اگزما و سرطان مفید باشند ، البته برای تائید این اثرات و میزان مورد نیاز برای پیشگیری از اختلالات گوناگون و اثرات درمانی در هر بیماری ، مطالعات بیشتری نیاز است. دکتر مهدی شادنوش متخصص تغذیه بالینی و رزیم درمانی                                                                                            mshadnoush@gmail.com