چند درصد مرگ و میر نوزادان بر اثر آلودگی هواست؟

رئیس بخش ریه بیمارستان کودکان مفید تهران درباره خطرات آلودگی هوا بر روی سلامت کودکان می‌گوید: از هر ۱۰ مرگ کودکان، یک مورد مربوط به آلودگی هواست. ۲۰ درصد مرگ نوزادان ناشی از آلودگی هواست. همچنین خیلی از کودکان، نارس و با وزن کم به دنیا می‌آیند.

آلودگی هوا به عنوان چهارمین علت مرگ زودرس شناخته می‌شود و در این میان کودکان به شدت در معرض خطر قرار دارند.

طبق آمارهای جهانی، از هر ۱۰ مرگ کودکان، یک مورد مرگ مربوط به آلودگی هواست. همچنین آلودگی هوا می‌تواند رشد، درک و یادگیری کودکان را برای همیشه دچار اختلال کند و در بزرگسالی، آنان را درگیر مسائل و مصائب بزرگ‌تری سازد.

هوای تهران از بیش از ۳ هفته پیش تاکنون در مرز خفگی قرار دارد و فعالیت مدارس حدود ۳ هفته است که غیرحضوری شده است. روز گذشته نیز هوای تهران در وضعیت قرمز قرار گرفت و کمیته اضطرار آلودگی هوا فعالیت مدارس برای دیروز و امروز را نیز غیرحضوری اعلام کرد. اما آیا ماندن در خانه، کودکان را از خطرات آلودگی هوا دور نگه می‌دارد و به سلامت آنها کمکی می‌کند؟

کودکان به دلیل داشتن قد کوتاه، هوای آلوده را بیشتر تنفس می‌کنند

دکتر سید احمد طباطبایی، فوق تخصص بیماری‌های ریه کودکان و رئیس بخش ریه بیمارستان کودکان مفید تهران می‌گوید: قطعا ماندن کودکان در منزل باعث می‌شود که در معرض بسیاری از آلودگی‌ها که به خصوص توسط وسایل نقلیه ایجاد می‌شود، کمتر شود.

دکتر طباطبایی می‌گوید: نمی‌شود گفت داخل خانه آلوده نیست و بچه‌ها و بزرگسالان اصلا در معرض خطر نیستند. چون فضای خانه هم به فضای بیرون وابسته است، اما ماندن در خانه بهتر از حضور در فضای باز شهر است و تعطیلی مدارس یقینا موجب کاهش در معرض قرار گرفتن کودکان می شود.

فوق تخصص بیماری‌های ریه کودکان درباره دستگاه‌های تصفیه هوا که در منازل استفاده می‌شود، می‌گوید: این دستگاه‌ها نقش بسزایی در ایمن ماندن از عوارض آلودگی هوا ندارند. چون نمی‌تواند هوای خانه را کاملا تصفیه و پاک کند. دستگاه تصفیه هوا قرار است چه هوایی را تصفیه کند وقتی خود هوا آلوده است و درها و پنجره‌ها هم گاهی باز می‌شوند.

رئیس بخش ریه بیمارستان کودکان مفید تهران تاکید می‌کند: هرچه سن کودک پایین‌تر باشد، بیشتر در معرض آلودگی‌ها قرار می‌گیرند. چون تعداد تنفس بچه‌ها در مقایسه با بزرگسالان بیشتر است. همچنین به علت قد کوتاه‌تری که دارند، آلودگی‌های ناشی از سوخت مواد احتراقی که بیشتر در سطح زمین هستند را بیشتر تنفس می‌کنند. از طرف دیگر، ارگان‌هایی مثل ریه، قلب و مغز در کودکان همچنان در حال رشد است و رشد این ارگان‌ها تسط عوامل مختلف ازجمله آلودگی هوا می‌تواند متاثر یا مختل شود.

این پزشک می‌گوید: رشد ریه در فرد تا ۲۰ سالگی ادامه پیدا می‌کند و افرادی که در معرض آلوگی هوا هستند، شانس رشد ریه کمتری دارند و عملکرد ریه‌شان در مقایسه با افراد دیگر ضعیف‌تر است. این مطالعات اثبات‌شده است که آلودگی هوا می‌تواند از رشد ریه کودکان جلوگیری کند.

دکتر طباطبایی می‌افزاید: احتمال بروز مشکلات قلبی ناشی از آلوگی هوا در کودکان کمتر از بزرگسالان است؛ اما در بزرگسالان قطعا می‌تواند مشکلات قلبی هم به همراه داشته باشد.
عوارض ذرات و گازهای موجود در هوا بر سلامت کودکان

این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: در هوای آلوده انواع و اقسام آلاینده‌ها مثل ازن، مونوکسید کربن، دی‌اکسید گوگرد، نیتروژن و گوگرد وجود دارد که اینها می‌توانند بر سلامت کودکان عوارض منفی داشته باشند.

دکتر طباطبایی می‌گوید: ازنی که از آن صحبت می‌کنم، با لایه ازن که لایه‌ای مفید در اتمسفر است، تفاوت دارد. این ازن، ماده‌ای در سطح زمین است و براثر سوخت و سوزهای ناکامل اتفاق می‌افتد و برای سلامت افراد مخصوصا کودکان بسیار مضر است. مونوکسید کربن هم گازی است که می‌تواند اثرات بسیار سمی روی افراد به خصوص کودکان داشته باشد. خستگی‌های مزمن و سردرد عوارض این گاز هستند که خیلی از بچه‌ها در روزهای آلوده دچارش می‌شوند. تماس با گازهای نیتروژن و گوگرد که به صورت ترکیب با اکسیژن در سطح زمین در زمان آلودگی هست هم می‌تواند مشکلاتی برای کودکان ایجاد کند. ذرات معلق موجود در هوا هم در عملکرد افراد، ایجاد خستگی، آموزش‌پذیری و ... تاثیر دارد.


مرگ و میر کودکان به علت آلودگی هوا

رئیس بخش ریه بیمارستان کودکان مفید تهران در پاسخ به سوال درباره آمار مرگ کودکان براثر آلودگی هوا توضیح می‌دهد: ما در خصوص مرگ و میر کودکان به علت آلودگی هوا آمار رسمی نداریم. گزارش‌های موجود درباره علت‌های مرگ و میر کودکان هم خیلی متفاوت است، اما طبق آمارهای یونیسف، از هر ۱۰ مرگ کودکان، یک مورد مربوط به آلودگی هواست. ۲۰ درصد مرگ نوزادان ناشی از آلودگی هواست. یکی دیگر از اثرات خطرناک آلودگی هوا این است که خیلی از بچه‌ها هم با وزن کم به دنیا می‌آیند. ما در کشورمان کم نداریم نوزادانی که نارس متولد می‌شوند و علتش می‌تواند آلودگی هوا باشد.

اگر مجبور باشیم در روزهای آلوده کودک خود را بیرون ببریم، چه کنیم؟

والدین برای انجام کارهایی همچون تزریق واکسن کودکان، بردن آنها نزد پزشک، مهدکودک، مدرسه و ... گاهی مجبور می‌شوند کودکان خود را از خانه بیرون ببرند. از دکتر طباطبایی می‌پرسم این موضوع برای کودکان خطر ندارد و چگونه می‌توان آن را مدیریت کرد؟

او توضیح می‌دهد: بهترین کار این است که ساعت‌هایی از روز برای خروج کودکان از منزل انتخاب شود که میزان آلودگی هوا کمتر است. در ابتدای صبح به دلیل سرمای بیشتر، پدیده وارونگی هوا کمتر است. ولی زمانی که هوا گرم‌تر می‌شود، خطر کمتر است. البته در شهری مثل تهران نمی‌شود گفت در ساعات گرم یا فصل‌های گرم سال آلوده نیست اما میزان اینورژن (وارونگی هوا) قطعا کمتر است.


رئیس بخش ریه بیمارستان کودکان مفید تهران می‌گوید: والدین می‌توانند ساعت‌هایی را انتخاب کنند که ترافیک هم کمتر باشد تا کودکان، زیاد بیرون از خانه نمانند.

این متخصص ریه کودکان درباره فضای داخل خودرو هم توضیح می‌دهد: داخل خودرو هم مثل فضای داخل خانه است که درست است درش بسته است اما با فضای بیرون در ارتباط است. اما اگر والدین مجبورند به دلایلی فرزند خود را با خودرو جایی ببرند، حتما شیشه‌ها کاملا بسته باشند، کودک به هیچ عنوان سرش را از شیشه بیرون نبرد و هوای مستقیم بیرون از خودرو را تنفس نکند، خود والدین مراقب باشند که خودرویشان آلوده‌کننده نباشد. بسیاری از افراد وسایل نقلیه‌ای دارند که سوخت کاملی ندارد و آلاینده است. معاینه فنی خودروها هم صد درصد قابل اطمینان نیست. وگرنه این حجم از آلودگی را در سطح شهر شاهد نبودیم.

اهمیت آلودگی هوا کمتر از کرونا نیست

رئیس بخش ریه بیمارستان کودکان مفید تهران صرف تعطیلی مدارس در روزهای آلودگی هوا راه حل اساسی نیست. تعطیلی مدارس در روزهای آلوده خوب است و چاره‌ای نیست. چون تردد در سطح شهر کاملا کم می‌شود. اما شما ببینید کل هفته جاری تعطیل (غیرحضوری) بود اما آلودگی هوا برطرف نشد. یا مثلا دو هفته قبل مدارس غیرحضوری بودند و حالا خدا لطف کرد یک بارندگی داشتیم و آلودگی برطرف شد، اما از فردایش دوباره آلودگی هوا به شهر برگشت.

دکتر طباطبایی تاکید می‌کند: اهمیت آلودگی هوا از بیماری کرونا کمتر نیست و شاید لازم باشد همزمان با کنترل کرونا، تمام هم و غم مسئولان به سمت کنترل آلودگی هوا هم برود.