آیین‌نامه جدید انضباطی دانشجویان در روزهای گذشته به وزارت‌خانه‌های مربوط ابلاغ شد. تغییرات این آیین‌نامه اما بحث‌برانگیز شده است. از جمله تغییرات جدید و مهم می‌توان به اضافه‌شدن تبصره‌های تخلفات رایانه‌ای و حذف تجمعات مسالمت‌آمیز اشاره کرد.
شفاآنلاین>سلامت>شیوه نامه انضباطی دانشجویان در حالی برای
اجرا ابلاغ شده است که اما و اگرهایی درباره بسیاری از بندهای مهم آن مطرح
است .در این گزارش،بازنگری شیوه نامه انضباطی دانشجویان در آبان ۱۴۰۱ توسط
دبیرخانه شورای مرکزی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت علوم،
تحقیقات و فناوری تکمیل و اول آذر ۱۴۰۱ به دبیرخانه‌های دانشگاه‌ها ابلاغ
شد.
به گزارش شفاآنلاین:این شیوه نامه مشتمل بر ۷ بخش، ۱۲۵ ماده و ۱۲۶ تبصره است و در اول آذر
۱۴۰۱ به دانشگاه‌ها ابلاغ شده و لازم الاجراست.شیوه نامه ای که در همین مدت
کوتاه ابلاغ واکنش هایی را برانگیخته و برخی با ابراز نگرانی از آن چه
گسترده تر ،سریع تر و سخت گیرانه تر شدن فرایند اعمال مجازات های انضباطی
درباره دانشجویان می نامند،از آن انتقاد می کنند و برخی نیز همچون دبیر
شورای انضباطی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تهران آیین نامه جدید را
«عدالت محور و حقوقی تر» لقب داده اند. اولین آیین‌نامه انضباطی دانشجویان
۱۴ شهریور ۱۳۷۴ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید و بعد از آن در چند
نوبت شیوه‌نامه اجرایی آن تغییر کرد. قبل از آبان امسال، دو تغییر قبلی
شیوه‌نامه به سال‌های ۱۳۸۸ و ۱۳۹۸ برمی‌گشت .
شیوه نامه ای با 7 بخش،125 ماده و 126 تبصره
این شیوه نامه مشتمل بر ۷ بخش، ۱۲۵ ماده و ۱۲۶ تبصره
است و اول آذر ۱۴۰۱ به دانشگاه‌ها ابلاغ شده و لازم الاجراست.در مقدمه این
شیوه نامه آمده است:کمیته انضباطی دانشجویان، به عنوان مرجع رسیدگی به
تخلفات دانشجویان موظف است با تاکید بر موازین شرعی، اخلاقی، قانونی و
حقوقی به این تخلفات رسیدگی کند. ضرورت دارد که این برخورد، توأم با حفظ
آبرو و حیثیت اجتماعی دانشجو باشد؛ از اولین مراحل تذکر و ارشاد آغاز شود و
زمینه اجتناب از تخلف و میل به اصلاح را در فرد خاطی و محیط ایجاد کند.
«شیوه نامه» فعلی، باهدف تعیین و رفع ابهام از مصادیق تخلفات دانشجویی،
رعایت اصل تناسب بین تخلف و تنبیه و تعیین مراجع صالح رسیدگی به تخلفات
دانشجویی تدوین شده است. این شیوه نامه بعد از تعریف کلیات و همچنین
اشاره به رعایت اصل قانونی بودن آیین رسیدگی، اصل برائت و تفسیر به نفع
متهم تخلف،اصل بی طرفی،اصل حق دفاع،اصل محرمانگی،اصل تناسب،اصل احترام به
حقوق و آزادی،اصل حفظ کرامت انسانی،اصل شفافیت،اصل حق رسیدگی منصفانه،اصل
حق سلامت محیط و احترام به حریم خصوصی و... ترکیب هیئت های رسیدگی را ذکر
می کند و در ادامه تخلفات و تنبیهات این شیوه نامه و محدوده های زمانی
اعمال آن تشریح شده است.
نقد تحلیلی شریف تودی به شیوه نامه
ابلاغ این شیوه نامه، واکنش های موافق و مخالفی را برانگیخت که در
ادامه دیدگاه های مخالفان و ایرادهای آن ها به این شیوه نامه و دفاع
موافقان تقدیم می شود. در همین حال به گزارش انصاف نیوز ، شریف
تودی، رسانه دانشجویی دانشگاه شریف، به طور مبسوط به بندهای این شیوه
نامه و تغییرات آن در مقایسه با آیین نامه سال 98 پرداخته است که کاهش
فاصله قانونی میان دعوت از دانشجو و زمان حضور او در کمیته انضباطی،
غیرقانونی شدن تمام گروه‌های مجازی دانشجویی با بیش از ۱۰۰ عضو مگر در صورت
دریافت مجوز از کمیته ناظر بر نشریات ،تغییر ترکیب کمیته های رسیدگی به
تخلفات ، تشدید مجازات‌های مرتبط با ضوابط پوشش، قانونی شدن اطلاع جزئیات
پرونده به خانواده حتی پیش از صدور حکم و حذف حق رؤیت مستندات پرونده توسط
دانشجو از مهم‌ترین تفاوت‌های شیوه‌نامه جدید با شیوه‌نامه مصوب سال ۹۸
است. در بخشی ازاین گزارش شریف تودی، ضمن انتقاد از همزمانی
عجیب‌وغریب تغییر شیوه‌نامه با تجمع‌های اعتراضی در دانشگاه‌ها آمده است :
*در بخش «اصول رسیدگی به تخلفات دانشجویی»، اصل «عدم تجسس» تغییر
جدی کرده است و در حالی که به طور مبسوط هر گونه ورود به حوزه های حریم
شخصی دانشجو مانند تهیه مخفیانه هرگونه فیلم، صوت و تصویر نظیر تجسس در
وسایل و صفحات مجازی شخصی متعلق به دانشجو و ... ممنوع بود، در شیوه‌نامه
جدید این اصل به جمله « کمیته اجازه تجسس در امور خارج از موضوع تخلف را
ندارد.» بسنده کرده تا احتمالا دست کمیته‌های انضباطی برای تجسس در حریم
خصوصی دانشجوها باز باشد. *مطابق شیوه‌نامه ۹۸، دلایل و شواهدی که از
طریق نقض حریم خصوصی دانشجو یا دیگر راه های غیرقانونی مانند تهیه مخفیانه
عکس، فیلم و تجسس در صفحات مجازی شخصی دانشجو به دست می‌آمدند،
نمی‌توانستند مستند تصمیم شورا قرار بگیرند ( اصول حاکم بر رسیدگی به
تخلفات دانشجویی، اصل ۱۵). طبق شیوه‌نامه جدید، «کلیه شبکه‌ها، نرم‌افزارها
و سکوهای مجازی که قابلیت دسترسی عام دارند، حریم عمومی محسوب می‌شوند.
تشخیص مصداق حریم خصوصی... بر عهده کمیته انضباطی دانشگاه است.» (تبصره ۶
ماده ۳۲). *در شیوه‌نامه جدید اصل جدیدی با عنوان «سرعت در رسیدگی»
اضافه شده است:کمیته‌ها باید در کمترین زمان ممکن به رسیدگی و صدور احکام
برای دانشجویان اقدام کنند. دقت عمل و همچنین رعایت اصول و مواد شیوه‌نامه
توام با افزایش سرعت در رسیدگی الزامی است. *از سوی دیگر کوچک‌تر شدن
کمیته‌های بدوی و تجدیدنظر را شاید بتوان در راستای افزایش سرعت رسیدگی به
پرونده‌ها و صدور حکم برای دانشجوها دانست. در شیوه‌نامه جدید اولا عضو
هیئت‌علمی گروه حقوق حذف شده و ثانیا تنها به عضویت یک عضو هیئت‌علمی
دانشگاه بسنده شده است.همچنین در شیوه‌نامه جدید دو نفر از اعضای هیئت‌علمی
و یک دانشجو از کمیته تجدیدنظر حذف شده اند و معاون دانشجویی به عنوان
دبیر کمیته تجدیدنظر حق رأی به دست آورده است. ضمن این که برخلاف
شیوه‌نامه ۹۸، مراجع تجدیدنظرخواهی می‌توانند احکام اولیه را تشدید کنند.
*تغییر دیگری که در راستای افزایش سرعت رسیدگی به پرونده‌ها و صدور
حکم در شیوه‌نامه جدید دیده می‌شود، کاهش بازه زمانی اطلاع به دانشجو از 5
روز به 24 ساعت برای حضور در کمیته،10 روز زمان برای اعتراض به حکم به 48
ساعت و 30 روز مهلت رسیدگی کمیته تجدید نظر به 10 روز و همچنین مهلت
دوماهه رسیدگی به دو هفته است. مهلت اعتراض به حکم کمیته تجدید نظر هم از
10 روز به سه روز کاهش یافته
است .
تغییرات جنجالی فعالیت مجازی دانشجو
به ادعای شریف تودی از جمله تغییرات مهم و عجیب شیوه‌نامه جدید،
ماده ۳۲ است که به تخلفات رایانه‌ای ، مخابراتی و مجازی می‌پردازد. در
شیوه‌نامه قبلی، سنگین‌ترین تنبیه قابل اعمال برای این تخلفات، تعلیق یک
ترمی با احتساب سنوات بود، اما در شیوه‌نامه جدید حتی اخراج دانشجو هم روی
میز کمیته انضباطی قرار گرفته است.تبصره ۲ این ماده شاید عجیب‌وغریب‌ترین
تغییر شیوه‌نامه جدید نسبت به نسخه قبلی آن باشد؛ جایی که «تشکیل کلیه
گروه‌های مجازی دانشجویی با جمعیت بالای ۱۰۰ نفر به مجوز کمیته ناظر بر
نشریات دانشجویی نیاز دارد» و ایجاد کانال یا گروه غیرمجاز تا اخراج از
دانشگاه و محرومیت از تحصیل در دانشگاه‌ها تا ۵ سال را می‌تواند به دنبال
داشته باشد.همچنین براساس تبصره ۷ این ماده «هرگونه عضویت با هدف ارتباط و
تبادل در کلیه شبکه‌ها، نرم‌افزارها و سکوهای مجازی گروه‌های غیر قانونی»
می‌تواند تنبیهاتی تا حد یک ترم تعلیق با احتساب سنوات را برای دانشجو به
ارمغان بیاورد. همچنین اطلاع به خانواده دانشجو در تمام فرایند اتهام
تا اثبات جایگزین بعد از اثبات شده که محل انتقاد است .در شیوه‌نامه ۹۸،
«تجمعاتی که به صورت مسالمت‌آمیز و بدون ایراد خسارت به اموال دانشگاه،
درگیری، توهین، هتاکی یا اقدام برای تعطیلی کلاس‌های آموزشی انجام شود» از
شمول عنوان اتهامی «اخلال، ایجاد وقفه یا مزاحمت برای برنامه‌های خوابگاه
یا دانشگاه» خارج بودند و اشکالی نداشتند (تبصره ۵ ماده ۳۷)، اما در
شیوه‌نامه جدید، این تبصره حذف شده تا هر تجمعی قابل پیگیری در کمیته
انضباطی باشد. از سوی دیگر براساس شیوه‌نامه ۹۸، تنها «ایجاد بلوا و
آشوب در محیط دانشگاه» تخلف بود و «بلوا و آشوب» نیز به اقداماتی که «در
جهت ضربه زدن به ارکان نظام» انجام می‌شد، اختصاص داشت (ماده ۴۲) اما در
شیوه‌نامه جدید، عنوان اتهامی دیگر به «بلوا و آشوب در محیط دانشگاه»
اختصاص ندارد و «ایجاد و شرکت در بلوا و آشوب» در خارج از دانشگاه نیز قابل
پیگیری در کمیته انضباطی است. در شیوه‌نامه ۹۸، «اصرار و تکرار» در
رعایت نکردن «ضوابط پوشش» در بدترین حالت می‌توانست به یک ترم تعلیق بدون
احتساب سنوات منجر شود (ماده ۵۱)، اما مطابق شیوه‌نامه جدید، «اصرار و
تکرار» بر این «تخلف» می‌تواند به چهار ترم تعلیق با احتساب سنوات منجر
شود(ماده ۵۲).
به ادعای شریف تودی از جمله تغییرات مهم و عجیب شیوه‌نامه جدید،
ماده ۳۲ است که به تخلفات رایانه‌ای ، مخابراتی و مجازی می‌پردازد. در
شیوه‌نامه قبلی، سنگین‌ترین تنبیه قابل اعمال برای این تخلفات، تعلیق یک
ترمی با احتساب سنوات بود، اما در شیوه‌نامه جدید حتی اخراج دانشجو هم روی
میز کمیته انضباطی قرار گرفته است.تبصره ۲ این ماده شاید عجیب‌وغریب‌ترین
تغییر شیوه‌نامه جدید نسبت به نسخه قبلی آن باشد؛ جایی که «تشکیل کلیه
گروه‌های مجازی دانشجویی با جمعیت بالای ۱۰۰ نفر به مجوز کمیته ناظر بر
نشریات دانشجویی نیاز دارد» و ایجاد کانال یا گروه غیرمجاز تا اخراج از
دانشگاه و محرومیت از تحصیل در دانشگاه‌ها تا ۵ سال را می‌تواند به دنبال
داشته باشد.همچنین براساس تبصره ۷ این ماده «هرگونه عضویت با هدف ارتباط و
تبادل در کلیه شبکه‌ها، نرم‌افزارها و سکوهای مجازی گروه‌های غیر قانونی»
می‌تواند تنبیهاتی تا حد یک ترم تعلیق با احتساب سنوات را برای دانشجو به
ارمغان بیاورد. همچنین اطلاع به خانواده دانشجو در تمام فرایند اتهام
تا اثبات جایگزین بعد از اثبات شده که محل انتقاد است .در شیوه‌نامه ۹۸،
«تجمعاتی که به صورت مسالمت‌آمیز و بدون ایراد خسارت به اموال دانشگاه،
درگیری، توهین، هتاکی یا اقدام برای تعطیلی کلاس‌های آموزشی انجام شود» از
شمول عنوان اتهامی «اخلال، ایجاد وقفه یا مزاحمت برای برنامه‌های خوابگاه
یا دانشگاه» خارج بودند و اشکالی نداشتند (تبصره ۵ ماده ۳۷)، اما در
شیوه‌نامه جدید، این تبصره حذف شده تا هر تجمعی قابل پیگیری در کمیته
انضباطی باشد. از سوی دیگر براساس شیوه‌نامه ۹۸، تنها «ایجاد بلوا و
آشوب در محیط دانشگاه» تخلف بود و «بلوا و آشوب» نیز به اقداماتی که «در
جهت ضربه زدن به ارکان نظام» انجام می‌شد، اختصاص داشت (ماده ۴۲) اما در
شیوه‌نامه جدید، عنوان اتهامی دیگر به «بلوا و آشوب در محیط دانشگاه»
اختصاص ندارد و «ایجاد و شرکت در بلوا و آشوب» در خارج از دانشگاه نیز قابل
پیگیری در کمیته انضباطی است. در شیوه‌نامه ۹۸، «اصرار و تکرار» در
رعایت نکردن «ضوابط پوشش» در بدترین حالت می‌توانست به یک ترم تعلیق بدون
احتساب سنوات منجر شود (ماده ۵۱)، اما مطابق شیوه‌نامه جدید، «اصرار و
تکرار» بر این «تخلف» می‌تواند به چهار ترم تعلیق با احتساب سنوات منجر
شود(ماده ۵۲).
نکته مثبت
این گزارش می
افزاید:در بخش تنبیهات، «تذکر کتبی بدون درج در پرونده انضباطی دانشجو» حذف
و «ابطال پایان‌نامه و رساله یا مدرک تحصیلی» اضافه شده است. البته ابطال
پایان‌نامه و رساله یا مدرک تحصیلی تنها برای تخلف « تقلب در تهیه آثار
علمی و استفاده از آثار متقلبانه» قابل اعمال است و از معدود تغییرات مثبت
شیوه‌نامه جدید به شمار می‌رود.
شیوه نامه حقوقی تر شده است
دبیر شورای انضباطی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به
این که آخرین شیوه نامه شورای انضباطی دانشجویان به سال ۱۳۹۸ بر می‌گردد
که باتوجه به تغییر شرایط و محیط دانشگاه‌ها و همچنین روند رشد فناوری و
نوع آسیب‌های اجتماعی و تخلفات انضباطی طی ۱۰ سال گذشته شیوه نامه قبلی در
مواردی پاسخ گوی مطمئن و دقیقی برای تخلفات امروزی نبود افزود: تصمیمات در
باره تخلفات انضباطی عدالت محور و حقوقی تر شده است.به گزارش مهر ، میرغنی
سید صومعه ادامه داد: در این شیوه نامه اصلاحات ساختاری و محتوایی خوبی
انجام شده است به طوری که تصمیمات در باره تخلفات انضباطی عدالت محور و
حقوقی تر شده است. همچنین ساختار شورای بدوی و تجدید نظر در ترکیب اعضا و
نحوه تشکیل جلسات تغییر کرده است تا بار حقوقی جلسات شورای انضباطی را
افزایش دهد.
دانشجو باید احساس آزادی برای بیان نظرات و فعالیت های اجتماعی داشته باشد
اما محمد رضا محمدی، نماینده پیشین نشریات دانشجویی کشور در وزارت
علوم، در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجو با بیان این که شیوه نامه
جدید آیین نامه انضباطی دانشجویان که به تازگی ابلاغ شده، نسخه وصله‌پینه
شده شیوه نامه‌ای است که در دولت قبلی ، تهیه شد،معتقد است: آن چه در شیوه
نامه سال ۱۴۰۱ می‌بینیم، به روز رسانی بلاهت باری بوده که نقض غرض دانشگاه
است و همزمان علم حقوق و واژه دانشگاه را به سخره گرفته است. چه لزومی دارد
که ما قانونی به این قُطر برای برخورد با دانشجو داشته باشیم؟ محمدی تصریح
کرد: پرواضح است که همواره دانشجو باید احساس آزادی برای بیان نظرات و
فعالیت های اجتماعی داشته باشد و بیشترین لطفی که دوستان وزارت علوم و
بهداشت می‌توانند به دانشجویان بکنند این است که خودشان را در مقام قاضی
نبینند. وی بیان کرد: هر زمان جرمی اتفاق بیفتد که برخورد با آن از
عهده تنبیهات شیوه نامه‌های آزاد اندیشانه قبلی خارج باشد، دستگاه قضا
می‌تواند ورود کند. چنان که همواره ورود کرده است و این شیوه نامه غیرعلمی
هم نمی‌تواند نقطه پایانی بر ورود دستگاه قضا و امنیت به مسائل دانشگاه
باشد. نقدی هم بر این ورود نیست.ناگفته پیداست که آن چه امروز می‌تواند
فضای آشفته دانشگاه را که تحت تاثیر تحریک رسانه‌های عبری، غربی و عربی
قرارگرفته، آرام کند، سکوت است. این که یادبگیریم فقط در باره آن چه درسش
را خوانده ایم، صحبت کنیم. باید به این هم فکر کنند که فردا روزی مسئولان
دانشگاه که تغییر کنند، این شیوه نامه‌ها می‌شود چاقویی که دست صاحبش را هم
می‌بُرد.
اما محمد رضا محمدی، نماینده پیشین نشریات دانشجویی کشور در وزارت
علوم، در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجو با بیان این که شیوه نامه
جدید آیین نامه انضباطی دانشجویان که به تازگی ابلاغ شده، نسخه وصله‌پینه
شده شیوه نامه‌ای است که در دولت قبلی ، تهیه شد،معتقد است: آن چه در شیوه
نامه سال ۱۴۰۱ می‌بینیم، به روز رسانی بلاهت باری بوده که نقض غرض دانشگاه
است و همزمان علم حقوق و واژه دانشگاه را به سخره گرفته است. چه لزومی دارد
که ما قانونی به این قُطر برای برخورد با دانشجو داشته باشیم؟ محمدی تصریح
کرد: پرواضح است که همواره دانشجو باید احساس آزادی برای بیان نظرات و
فعالیت های اجتماعی داشته باشد و بیشترین لطفی که دوستان وزارت علوم و
بهداشت می‌توانند به دانشجویان بکنند این است که خودشان را در مقام قاضی
نبینند. وی بیان کرد: هر زمان جرمی اتفاق بیفتد که برخورد با آن از
عهده تنبیهات شیوه نامه‌های آزاد اندیشانه قبلی خارج باشد، دستگاه قضا
می‌تواند ورود کند. چنان که همواره ورود کرده است و این شیوه نامه غیرعلمی
هم نمی‌تواند نقطه پایانی بر ورود دستگاه قضا و امنیت به مسائل دانشگاه
باشد. نقدی هم بر این ورود نیست.ناگفته پیداست که آن چه امروز می‌تواند
فضای آشفته دانشگاه را که تحت تاثیر تحریک رسانه‌های عبری، غربی و عربی
قرارگرفته، آرام کند، سکوت است. این که یادبگیریم فقط در باره آن چه درسش
را خوانده ایم، صحبت کنیم. باید به این هم فکر کنند که فردا روزی مسئولان
دانشگاه که تغییر کنند، این شیوه نامه‌ها می‌شود چاقویی که دست صاحبش را هم
می‌بُرد.
تماس هایی که به نتیجه نرسید!
برای
این گزارش با تعداد زیادی از اعضای کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی از
جمله علیرضا منادی سفیدان، مهدی اسماعیلی، سید محمد مولوی، رضا حاجی پور،
محمد رضا احمدی، شیوا قاسمی پور، مهدی روشنفکر، محمد وحیدی، فرهاد بشیری،
حسین حق وردی و برخی از نمایندگان مانند مجتبی توانگر و مجتبی رضاخواه تماس
گرفتیم تا نظرات آن ها را درباره آیین نامه انضباطی دانشجویان جویا شویم
اما موفق به دریافت پاسخی از آن ها نشدیم . همچنین خبرنگار خراسان با
محمدعلی زلفی گل وزیر علوم و برخی از معاونان او مانند عبدالحسین کلانتری،
هاشم داداش پور و حتی منصور غلامی وزیر سابق علوم و تحقیقات تماس گرفت که
متاسفانه امکان گفت وگو فراهم نشد.
نظرشما
آخرین اخبار