افزایش 11 درصدی تماس با «صدای مشاور» در پساکرونا

این آمار نشان می‌دهد که هشدارهایی برای افزایش میزان مشکلات مربوط به حوزه روان خصوصاً در قشر جوانان مشهود بوده و باید بسرعت این آمار تحلیل و مداخله‌های جدی‌تر از طریق رسانه‌ها، دانشگاه‌ها، آموزش و پرورش و... صورت می‌گرفت اما به نظر می‌رسد عدم توجه به آمارها که هدفش مداخله بهنگام است یکی از گره‌های اصلی ما در سالیان اخیر بوده است.
همزمانی افزایش این اعداد و ارقام دقیقاً به زمانی بازمی‌گردد که شیوع کرونا کاهش پیدا کرد و مردم پس از دو سال دوری از فضاهای عمومی همچون ادارات، مدارس و دانشگاه‌ها دوباره مجبور شدند که به زندگی در فضاهای حقیقی باز گردند که خود همین مسأله نیز جای تأمل و تحلیل‌های روان شناسی دارد. با این همه روی مثبت این افزایش نیز آگاهی بیشتر مردم و تمایل‌شان برای گرفتن کمک‌های تخصصی در حوزه سلامت روان است.
دکتر سیدحسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران با اشاره به اینکه آشنایی مردم با منابع اجتماعی یکی از دلایل افزایش استفاده از آن منابع است،  می‌گوید: نزدیک به سه دهه است که منابع تلفنی در کشور فعالیت می‌کنند، خطوط سه رقمی و چهار رقمی به عنوان نمونه 110، 121، 115، 112، 1480، 9628، 1616، 1570 و خطوط تلفنی دیگر، هریک ارائه دهنده خدماتی به مردم هستند. در میان آنها شماره تلفن 1480 که به نام «صدای مشاور» به مردم شناسانده شده است، سابقه‌ای 26 ساله دارد، یعنی از سال 1375 شروع به فعالیت کرده است، اولین محلی هم که من در آنجا شروع به کار کردم، صدای مشاور بود. آن موقع شماره خطوط در هر استانی متفاوت بود، بعدها شماره یکسان 1480 در کل کشور پاسخگوی مخاطبان شد.
اما چرا با این همه سابقه بالا در 6 ماهه اول امسال تماس‌ها با این شماره افزایشی شد؟ چلک یکی از علل مهم را کرونا می‌داند، زیرا در دوران کرونا آشنایی مردم با منابع تلفنی بیشتر شد و دقیقاً همان موقع که تبلیغات گسترده تلفنی افزایش پیدا کرد، صدای مشاور هم دوباره معرفی شد.
به گفته او، یکی از دلایل عمده بالا رفتن میزان استفاده از مشاور تلفنی، ارزان‌تر بودن استفاده از این قبیل مشاوران نسبت به مشاوران حضوری است. البته چه بسا محدودیت‌های زمانی، ترافیک یا وقت گرفتن از قبل هم در این اتفاق مؤثر است، محدودیت‌های مکانی هم در مشاوره‌های تلفنی از میان برداشته می‌شود. نکته دیگر هم این است که به تعبیری می‌توان گفت، مشاور تلفنی، فردی ناشناخته است، یعنی مشاور شما را نمی‌بیند و این حالت برای فرد تماس گرفته می‌تواند حس بهتری به همراه داشته باشد. در کنار این موارد، بتدریج توسعه زیرساخت‌های صدای مشاور هم در شهرهای مختلف بیشتر و سبب شد که پشت خطی‌ها کاهش پیدا کنند، تبلیغات در فضای مجازی درخصوص بهره‌مندی از منابع اجتماعی نیز سرعت گرفت و همه سازمان‌ها بر آن شدند که خطوط تلفنی خود را به شکل‌های مختلفی معرفی کنند و درصدد استفاده بیشتر مردم از این خطوط شدند.
این گونه که از صحبت‌های موسوی چلک برمی‌آید، عمده دلیل افزایش آمار تماس با مشاوران تلفنی، افزایش اطلاع‌رسانی‌ها و آشنایی مردم با خط 4 رقمی صدای مشاور است، اما با این همه، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران معتقد است که منشأ افزایش تماس‌ها همیشه افزایش مشکلات مردم نیست، برخی برای داشتن زندگی بهتر، تربیت فرزندان، انتخاب درست همسر یا انتخاب شغل به سراغ مشاور و روان شناس می‌روند. البته تماس‌های دیگر می‌تواند به اختلافات خانوادگی بازگردد تا افراد بتوانند از راهنمایی‌های مناسب برای حل مشکلات بهره‌مند شوند.
این استاد دانشگاه در ادامه می‌افزاید: فکر می‌کنم بعد از 26 سال از آغاز به کار خط تلفنی صدای مشاور، با وجود همه تبلیغات انجام شده، مردم هنوز شماره‌های تلفنی مشاوره اجتماعی را بخوبی نمی‌شناسند. بیشتر آنهایی هم که آشنایی دارند به واسطه رشته تحصیلی یا نوع شغل ایشان، نسبت به قبل آگاهی‌ها بالا رفته اما نه آن طور که باید باشد. اغلب مردم برای حل مشکلات خود به دنبال منابع هستند، بویژه منابعی که راحت باشد و در سریع‌ترین زمان ممکن آنها را به پاسخ درست هدایت کرده و به هدف مورد نظر نزدیک کند، حال فرقی نمی‌کند، هدف حل یک مشکل خانوادگی باشد یا پیدا کردن راهی برای داشتن زندگی در سطوح بالاتر و بهتر.
کمک گرفتن از روانشناس و مشاور، دیگر  تابو نیست
ثریا منزوی کجیدی، روانشناس هم  با تأکید بر اینکه افزایش آگاهی‌های مردم بر میزان تصاعدی تماس با مشاوران تأثیر مستقیم دارد،  توضیح می‌دهد: در دهه‌های قبل، عموم مردم برای کمک گرفتن از مشاور و روانشناس بشدت مقاومت می‌کردند و مراجعه به روانشناس و مشاور مسأله‌ای بود که به هیچ عنوان مورد پذیرش مردم نبود؛ حتی شاید در برخی شهرهای کوچک این قضیه همچنان تابو باشد، در مقابل در تمام شهرهای بزرگ با افزایش آگاهی‌های مردم مراجعات هم بیشتر شد.
او درباره دلایل بالا رفتن نرخ تماس‌ها با مشاوران در 6 ماهه اول سال می‌گوید: دو سال به طور کامل بسیاری از مادران دورکار شدند، در این محدوده زمانی کودکان در خانه و در کنار مادر بودند اما با اتمام کرونا و باز شدن ادارات، مهد کودک‌ها و مدارس، کودکان چه در رده‌های زیر سنین مدرسه و چه دانش آموزان به یکباره از محیط خانه جدا شدند و این امر برای بسیاری از کودکان امری راحت نبود. از سویی دیگر در دوران کرونا مردم بتدریج عادت کردند که کارهای خود را به صورت مجازی و غیرحضوری پیش ببرند و تعاملات در فضای چت روم‌ها حتی با ملیت‌های مختلف در کشورهای دیگر هم بیشتر شد، بسرعت مشاوره‌های حضوری هم تبدیل به غیرحضوری از طریق تماس تلفنی شنیداری یا تصویری شد و مردم سعی کردند مراجعه تلفنی را جایگزین مراجعه حضوری کنند.
به گفته منزوی، در 6 ماهه ابتدای سال جاری به دلیل کمرنگ شدن تعاملات مجازی و حضوری شدن مدارس و دانشگاه‌ها بسیاری از دانش آموزان و دانشجویان دچار سردرگمی‌ شدند، چرا که عده زیادی از دانش آموزان بویژه خردسالانی که تجربه حضور در مدارس نداشتند، به دلیل ناآشنایی و غریبه بودن با فضای جدید دچار مشکلات روحی ناشی از این مسأله شدند. رعایت نظم و انضباطی که در محیط خانه وجود نداشت و استقلال در انجام امور شخصی در دبستان سبب شد، نگرانی و استرس در کودکان بیشتر شود، این قضایا حتی اضطراب والدین را هم افزایش داد. دانش آموزان کنکوری هم که سال‌های دهم و یازدهم را به صورت مجازی در خانه گذرانده بودند به یکباره باید به صورت حضوری آزمونی سخت را پشت سر می‌گذاشتند. حتی دانشجویان هم در این میان در امان نماندند، بسیاری از آنها بعد از یک یا دو سال درس خواندن به صورت مجازی وارد محیط دانشگاه شدند؛ محیطی که تا آن لحظه به هیچ وجه تجربه حضور در آن را نداشتند. تمامی این موارد سبب شد که تماس‌های مردمی با مشاوران و روانشناسان در 6 ماهه اول سال با افزایش روبه‌رو شود. ایران