کودکان مبتلا به ایدز گمشده در میان آمارها

به گزارش شفاآنلاین:از زمانی که ویروس HIV در اواسط جنگ تحمیلی از طریق خون‌های اهدایی توسط یک موسسه فرانسوی وارد ایران شد و وقتی که اولین بیمار ایرانی مبتلا به ایدز در کشور در سال 66 شناسایی شد تا امروز که 35 سال می‌گذرد، تعداد افراد مبتلا به این بیماری عفونی از آن زمان تا آذر سال گذشته که آخرین‌آمارهای مرتبط با ایدز در کشور از سوی وزارت بهداشت منتشر شد به بیش از 40 هزار نفر رسیده است و تعدادی از آنها را کودکان تشکیل می‌دهند.

این تعداد بیمار مبتلا به ایدز در کشور در حالی است که هنوز تعداد بسیار زیادی از افراد مبتلا به ایدز در کشور شناسایی نشده و خدماتی دریافت نکرده‌اند. به گفته افسر کازرونی رئیس اداره کنترل ایدز وزارت بهداشت در آذرماه سال گذشته «کل موارد ثبت شده این بیماری از ابتدا تا کنون ۴۰ هزار و ۵۷۳ نفر بوده‌اند.»

در سال 98 که آمار مبتلایان شناسایی شده در کشور 21 هزار نفر بود تخمین وزارت بهداشت حاکی از این بود که 60 هزار نفر مبتلا در کشور حضور دارند. کازرونی در آن زمان اظهار کرد:‌« این آمار نشان می‌دهد ۶۵ درصد موارد مبتلا از وضعیت خود آگاه نیستند و تشخیص داده نشده‌ و تحت مراقبت و درمان نیستند و به این ترتیب ویروس از فرد مبتلا به همسر و فرزندش منتقل شده و موارد افزایش می یابد. چالشی که اکنون ما با آن روبرو هستیم، تفاوت میان میزان تخمین ما از افراد مبتلا به اچ آی وی و کسانی است که برای دریافت خدمات درمانی مراجعه می‌کنند. یکی از دلایل این موضوع آگاهی کم در خصوص وجود این مراکز است.» از سوی دیگر شیوع کرونا در دو سال و نیم گذشته موجب شد تا روند شناسایی بیماران نه تنها درایران بلکه در سراسر جهان با تاخیر و تعلل همراه شود.

بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت حدود 38 میلیون بیمار مبتلا به ایدز در جهان حضور دارند این در حالی است که از ابتدای شناسایی ویروس HIV تا امروز 36.5 میلیون نفر جان خود را به دلیل این ابتلا به ایدز از دست داده‌اند.

کودکان مبتلا

همانگونه که گفته شد تعدادی از بیماران مبتلا به ایدز در کشور را کودکان تشکیل می‌دهند، اولین بیمار مبتلا به ایدز در ایران یک بیمار هموفیلی بود اما از آن روز تا امروز آماری از این کودکان وجود ندارد. عمده آمارها نیز آمارهای تخمینی و در مورد گروه‌های کوچکی از این رنج سنی مانند کودکان کار و خیابان است. به عنوان نمونه در سال 1392 علی اکبر سیاری معاون وقت وزیر بهداشت از نتیجه یک مطالعه خبر داد که در آن آمار کودکان کار مبتلا به ایدز در ایران 4.5 درصد از جمعیت هزار نفری مورد مطالعه بوده است. این در حالی است که طی سال‌های اخیر بسیاری از مسئولان و کارشناسان از جمله محمد رضا ظفرقندی رئیس سابق سازمان نظام پزشکی و مینو محرز نسبت به خطر شیوع ایدز و برخی دیگر از بیماری‌های عفونی در میان کودکان کار ابراز نگرانی کرده‌ بودند.

روز گذشته مسئول حوزه اعتیاد و ایدز معاونت امور پیشگیری و توسعه بهزیستی استان تهران، مریم امیدی مسئول حوزه اعتیاد و ایدز معاونت امور پیشگیری و توسعه بهزیستی استان تهران، در گفت‌وگویی اگرچه آماری از شیوع این بیماری در میان این کودکان ارائه نداد اما به صورت تلویحی از این واقعیت پرده برداشت که تعدادی از این کودکان تحت نظر سازمان بهزیستی در حال درمان هستند.

امیدی در این رابطه گفت: «سازمان بهزیستی عنوان سازمانی است که در زمینه کاهش آسیب فعالیت می‌کند یکی از اقداماتی که در حوزه اجتماعی ارائه می‌شود این است که موسساتی از طریق دفتر اجتماعی سازمان مجوز‌هایی را دریافت می‌کنند که در این مراکز به کودکان کار و خیابان خدمات ارائه دهند.حدود ۵ هزار و ۴۰۰ کودک کار و خیابان در سطح استان تهران زیر نظر حوزه اجتماعی بهزیستی سازمان دهی می‌شوند. به این افراد آموزش‌های لازم به کودکان ارائه می‌شود همچنین خدمات به خانواده این کودکان از طریق این دفاتر ارائه می‌شود.»

مسئول حوزه اعتیاد و ایدز معاونت امور پیشگیری و توسعه بهزیستی استان تهران یادآور شد: «یک طرح مشترک توسط دفتر اجتماعی و دفتر پیشگیری از آسیب‌ها با عنوان طرح پیشگیری از اچ آی وی در بین کودکان کار و خیابان انجام می‌شود. در این طرح به مسئولان، مددکاران و افرادی که با کودکان کار و خیابان در ارتباط هستند و کار می‌کنند آموزش خود مراقبتی جنسی داده می‌شود. همچنین آموزش‌هایی در خصوص غربال بیماری سل ارائه می‌شود، این مربیان این آموزش‌ها را فراگرفته و به کودکان کار و خیابان آموزش می‌دهند.»

وی ادامه داد: «از طریق همین آموزش‌ها توانسته‌ایم کودکانی را که به ایدز مبتلا هستند را نیز شناسایی کنیم. اگر این کودکان کمتر از ۱۰ سال سن داشته باشند درمان پروفیلاکسی برای این کودکان انجام می‌شود اگر بیش از ۱۵ سال داشته باشند درمان‌ای آر وی برای این کودکان متناسب تجویز و کودک مصرف می‌کند.»

این مسئول سازمان بهزیستی همچنین از ارائه خدمات به تعدادی کودک تحت عنوان یتیمان ایدز خبر داد و گفت:‌«۲۸ یتیم ایدز در حال حاضر در باشگاه‌های مثبت زندگی خدمات دریافت می‌کنند البته این آماری است که در باشگاه‌های مثبت زندگی تحت پوشش بهزیستی خدمات دریافت می‌کنند و ممکن است کودکانی تحت باشگاه‌های وزارت بهداشت باشند و یا اصلا به این مراکز تاکنون مراجعه نکرده باشند. این کودکان در مراکز شبه خانواده نگهداری می‌شوند. این کودکان خودشان مبتلا به اچ آی وی بوده و تحت درمان نیز هستند.»

تغییر شیوه انتقال از اعتیاد تزریق به روابط پر خطر

در حال حاضر عمده راه ابتلا به ایدز در کشور از طریق اعتیاد تزریقی است. کازرونی در این رابطه اظهار کرد: « ۶۰.۱ درصد به دلیل اعتیاد تزریقی و ۲۲.۲ به دلیل رابطه جنسی پرخطر به این بیماری مبتلا شده‌اند؛ در این میان سهم زنان ۱۸ درصد و سهم مردان ۸۲ درصد بود است. ۵۰ درصد کل موارد شناخته شده در زمان تشخیص در گروه سنی ۲۰ تا ۳۵ سال بوده‌اند.»

با این حال طی سال‌های اخیر نسبت تعداد موارد سهم روابط پر خطر در حال افزایش بوده و از آن سو سهم اعتیاد تزریقی در حال کاهش بوده است. از جمله دلایل آن تقویت مراکز کاهش آسیب برای کاهش بار آلودگی‌های ویروسی و عفونی فعالیت‌های رایگانی است که از سوی سازمان‌هایی چون بهزیستی و وزارت بهداشت بوده است. که از طریق آن خدماتی مانند سوزن و سرنگ، پد الکلی، داروهای ضد گال و شپش به صورت رایگان در بین افراد دارای اعتیاد توزیع می‌شود.

از سوی دیگر به گفته امیدی شناسایی هرچه بیشتر افراد درگیر با آسیب‌های اجتماعی از جمله شناسایی بیماری‌های ویروسی و عفونی مانند هپاتیت‌ها، اچ آی وی، بیماری‌های مقاربتی زنان و غربال سل است در این مراکز آموزش‌ داده می‌شود و پس از شناسایی افراد درگیر با این بیماری‌ها آن‌ها به مراکز درمانی ارجاع داده می‌شوند همه این خدمات به صورت رایگان ارائه می‌شود.

امیدی در این رابطه اظهار کرد: «از زمانی که استراتژی چهارم ایدز و پنجم که به تازگی وارد آن شده‌ایم ایجاد شده اطلاعات و آگاهی درباره این بیماری افزایش پیدا کرده است در حال حاضر دو مسیر برای ابتلا به ایدز وجود دارد و آن راه‌ها شامل ارتباط جنسی غیرمتعارف و استفاده از سوزن و سرنگ مشترک است.»

این مسئول بهزیستی تهران با بیان اینکه ویروس اچ آی وی زمانی که در معرض هوای عادی قرار بگیرد بین ۱۵ تا ۳۰ ثانیه از بین رفته و دیگر قابلیت انتقال بیماری را ندارد، گفت: «دراستراتژی چهارم و پنجم تزریق مواد کمتر شده است و افراد معتاد به سمت استفاده از سایر مواد رفته‌اند همچنین افراد تزریق کننده مواد بین افراد معتاد دارای کلاس پایینتری هستند و چون از بین جامعه معتادان طرد می‌شوند و بین این افراد تزریق مشترک دیگر پذیرفته شده نیست به همین دلیل انتقال بیماری ایدز از طریق تزریق مشترک تا ۵۰ درصد کاهش پیدا کرده است.»

اگرچه تا امروز برنامه‌‎های پیشگیری و مراقبتی از ایدز در کشور تا حدودی موفق بوده است اما به گفته برخی از متخصصان عفونی خطر بازگشت به نقطه آغاز وجود دارد. چندی قبل توزیع رایگان وسایل جلوگیری از بارداری که برای پیشگیری از انتقال بیماری‌های مقاربتی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند ممنوع شد که این موضوع موجب نگرانی‌های بسیاری را در این رابطه برانگیخت. مسعود مردانی عضو کمیته کشور ایدز در این رابطه گفت:‌ « یکی از روش‌های پیشگیری از بیماری‌های مقاربتی از جمله اچ آی وی استفاده از وسایل پیشگیری از بارداری است و ممنوعیت روش‌های پیشگیری سال‌ها تلاش برای نهادینه کردن این مسئله در کشور را خدشه‌دار می‌کند و جوانان ما را به بیماری اچ‌آی‌وی بسیار آسیب‌پذیر کرده و بیماری اچ آی وی افزایش پیدا می‌کند.»ایلنا