بیدار شدن سرخک از خواب زمستانی

شفاآنلاین>سلامت> پس از یک ماه از اعلام خبر ورود سرخک غیر بومی به کشور از طریق تردد اتباع در مرزهای شرقی کشور حالا هشدارها درباره بازگشت مسری‌ترین ویروس عفونی به کشور به واقعیت پیوسته و ویروس سرخک در سایه کرونا در بیشتر استان‌ها فرصت جولان پیدا کرده است. این در حالی است که ایران سه سال پیش تأییدیه حذف ویروس بومی سرخک را از سازمان بهداشت جهانی دریافت کرده اما طغیان سرخک در افغانستان و پاکستان و ورود مهاجران غیر قانونی به کشور موجب شده خطر همه‌گیری سرخک در کشور ما هم افزایش پیدا کند.

به گزارش شفاآنلاین: افزایش موارد ابتلای 96 نفر به سرخک در کشور( 28 نفر ایرانی) به این ویروس مسری تنفسی، خبر از شیوع آن در کشور دارد. شرایط به گونه‌ای است که وزارت بهداشت به کرات نسبت به افزایش موارد این بیماری در اغلب استان‌های کشور ابراز نگرانی کرده است. اوایل امسال بود که کمال حیدری، معاون بهداشت وزارت بهداشت در نامه‌ای به معاونان بهداشت دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور نسبت به طغیان سرخک در کشور هشدار داد. 24 فروردین همزمان با اعلام این خبر،  در گزارشی با عنوان «خواب زمستانی سرخک» از گردش ویروس غیر بومی سرخک در نقاط مختلف خبر داد اما بازگشت مسری‌ترین ویروس عفونی به کشور، علاوه‌ بر استان‌های مرزی و مرکزی، حاشیه پایتخت و شهرستان‌های استان پرجمعیتی همچون تهران را به‌دلیل جمعیت بالای اتباع خارجی تهدید می‌کند.

رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تأکید کرده است که تزریق واکسن سرخک در ۲ نوبت ضروری است.
طبق خبرهای رسیده؛ شهرهای مهاجر پذیر از جمله حاشیه شهر تهران و شهرهای زیارتی مانند قم و مشهد بیشتر درگیر شیوع این بیماری شده‌اند و تمامی موارد ابتلا به سرخک که در کشور شناسایی شده‌اند سابقه تزریق واکسن سرخک ندارند. در همین حال دکتر محمد مهدی گویا رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت نیز می‌گوید؛ این افراد در تماس با افراد خارجی به این بیماری مبتلا شدند و واکسینه نشده بودند. طبق اعلام دکتر گویا؛ بیش از ۹۵ درصد کودکان ایرانی در دو نوبت واکسن خود را دریافت کرده‌اند و تنها ۵ درصد باقی مانده واکسن نزده‌اند که این افراد واکسینه نشده در تمام استان‌ها به‌صورت پراکنده هستند.وزارت بهداشت اعلام کرده است هم اکنون برای کنترل بیماری در تمام مرزهای کشور گروه‌های پزشکی مستقر هستند و به خانواده‌ها توصیه می‌شود اگر زمان واکسن به عقب افتاده هر چه سریع‌تر نسبت به انجام واکسیناسیون اقدام کنند.
دکتر محسن زهرایی، رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت پیش از این  کرده بود؛ در دو سال اخیر شدت بیماری در کشورهای همسایه شرقی بالا رفته و تردد مهاجرین به کشور، خود به خود موارد ابتلا در کشور ما را نیز افزایش می‌دهد. این اظهار نظر مسئولان در شرایطی مطرح می‌شود که روزانه هزاران نفر بدون بررسی گواهینامه سلامت یا کارت واکسن از مرزهای شرقی و غربی وارد استان‌های مهاجرپذیر می‌شوند. در این میان طبق اعلام وزارت صحه افغانستان از آغاز سال‌جاری بیش از 130 کودک بر اثر ابتلا به سرخک در افغانستان جان‌شان را از دست داده‌اند و در چند ماه گذشته نزدیک به 17 هزار کودک در این کشور سرخک گرفته‌اند. به همین خاطر هم رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت هم از همه ساکنین در کشور خواست فارغ از ملیت اگر کودک زیر پنج سال دارند و به‌دلیل کرونا واکسیناسیونش را به تعویق انداخته‌اند، حتماً برای تکمیل برنامه واکسیناسیون کودک خود علیه سرخک اقدام و به مراکز بهداشتی مراجعه کنند.
دکتر زهرایی درباره آمارهای مربوط به مبتلایان سرخک که پیش از این تعداد 164 مورد مبتلا اعلام شده بود   می‌گوید: از زمستان ۹۹ تا آخر آذر ۱۴۰۰ بیش از ۱۰۳ مورد تأیید شده بیماری سرخک در ایران شناسایی کردیم و طی 3 ماه ۲۰۲۲ نیز نزدیک به ۴۸ مورد دیگر سرخک (۳۴ غیرایرانی و ۱۴ ایرانی) در ایران شناسایی کردیم که عمده این افراد اتباع غیرایرانی هستند. در نیمه اول سال ۱۴۰۰، دو مورد مرگ ناشی از سرخک داشتیم. برآوردها از آمارهای رسمی آژانس پناهندگان سازمان ملل و وزارت امور خارجه ایران نشان می‌دهد که در 9 ماه اخیر بیش از 1.5 میلیون افغانستانی به کشورمان پناه آورده‌اند.
پیشنهاد دسترسی برخی مطب‌ها به ثبت اطلاعات واکسیناسیون کودکان در سامانه سیب
در روزهای گذشته خبرهایی از شناسایی مواردی از ویروس فلج اطفال وحشی در پاکستان نیز منتشر شد. این نشان می‌دهد کشور ما به‌دلیل داشتن مرزهای مشترک طولانی با کشورهای دیگر علاوه‌بر سرخک با تهدید بیماری‌های فلج اطفال و سل مقاوم نیز مواجه است که همگی منشأ برون مرزی دارند. تهدید عفونت‌های ویروسی با منشأ غیر بومی در حالی ادامه دارد که در 2 سال اخیر نوعی به‌هم‌ریختگی را در پیگیری‌های معمول مراقبت‌های سلامت کودکان به‌دلیل همه‌گیری کرونا در نظام سلامت کشور شاهد بودیم یعنی شرایط ابتلا به سرخک در ایران به حدی رسیده که وزارت بهداشت و درمان هشدار جدی و فراخوان اقدام فوری به زدن واکسن سرخک داده است. البته شرایط خاص ملیتی هم در این فراخوان قید نشده؛ یعنی چه ایرانی و چه مهاجر، اگر کودک زیر پنج سال دارند که به‌موقع واکسن سرخک را دریافت نکرده‌اند، هرچه سریع‌تر برای تزریق این واکسن باید اقدام کنند. حال سؤال اصلی این است؛ تکلیف آن دسته از خانواده‌هایی که به عمد فرزندان‌شان را واکسینه نمی‌کنند چیست؟ آیا امکان رصد افراد واکسن گریز و محرومیت آنان از برخی خدمات اجتماعی و رفاهی و آموزشی وجود دارد؟ آیا سامانه‌های الکترونیکی ثبت واکسیناسیون کودکان، اطلاعات همه افراد واکسینه شده را ثبت می‌کنند؟ اگر پاسخ مثبت است پزشکانی که در مطب‌ها و بخش خصوصی اقدام به تزریق واکسن کودکان می‌کنند به این سامانه متصل‌اند یا خیر؟ بررسی‌های ما نشان می‌دهد سیستم شبکه بهداشت در ثبت الکترونیکی اطلاعات افراد واکسینه شده در سامانه‌های وزارت بهداشت باگ بزرگی دارد و اطلاعات افراد واکسینه شده روی کاغذ نوشته می‌شود این یعنی امکان جعل گواهینامه واکسن برای واکسن گریزها مثل آب خوردن می‌ماند.
بسیاری از افراد واکسن گریز به‌دلیل عدم ثبت اطلاعات تکمیل واکسیناسیون در سامانه‌های وزارت بهداشت نسبت به تزریق واکسن فرزندان‌شان اقدام نمی‌کنند و این مسأله می‌تواند در مواقع اینچنینی که ویروس غیر بومی سرخک وارد کشور شده است دردسرساز شود. دکتر نیما اختر دانش، رئیس گروه پرونده الکترونیک سلامت حوزه بهداشت، در پاسخ به این سؤال که چه تمهیدی برای الکترونیکی شدن پرونده واکسیناسیون کودکان دارند، می‌گوید: شاخص ثبت واکسیناسیون در بدو تولد عدد بالایی است اما گزارش‌گیری موارد مربوط به تزریق واکسن در سامانه‌های الکترونیکی عددی پایین است. بخشی از واکسیناسیون که در زایشگاه‌ها و حتی مراکز دولتی تزریق می‌شود در سامانه‌ها ثبت نمی‌شوند. بنابراین مراقبین سلامت مستقر در پایگاه‌های جامع خدمات سلامت یا پایگاه‌های بهداشت به‌دلیل آنکه مستندات کافی دال بر صحت ادعای افراد در خصوص سوابق واکسیناسیون‌شان ندارند از ثبت اطلاعات‌شان در سامانه‌ها استنکاف می‌کنند.
دکتر اختر دانش، راه حل برون رفت از چنین چالش‌هایی را گسترش سامانه سیب یا همان سامان یکپارچه‌سازی شبکه بهداشت در بخش خصوصی و مراقبتی سطح دو دارای کارکردهای بهداشتی عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: در جلسه روز چهارشنبه 7 اردیبهشت همین موضوع را مطرح کردیم که برای ثبت اطلاعات تزریق واکسن از بدو تولد در زایشگاه‌ها و مطب‌ها راهی جز گسترش سامانه سیب نداریم.
او در پاسخ به این سؤال که برخی پزشکان در مطب‌ها اقدام به تزریق واکسن کودکان می‌کنند و اطلاعات تزریق واکسن در هیچ سامانه‌ای ثبت نمی‌شود، توضیح می‌دهد: طبق برنامه‌ریزی‌ها قرار است چنانچه مطب پزشک مجاز به ارائه خدمت واکسیناسیون بود باید اطلاعات افراد واکسینه شده را در سامانه مراقبتی ثبت کند. البته این موضوع تنها در حد راهکار است و مصوبه نشده است. در سیستم دولتی امکان رگولاسیون و رهگیری واکسن‌ها از طریق ابزار نظارتی سامانه تی تک وجود دارد. طبق این سامانه هر گونه فرآورده سلامت‌محور قابلیت استعلاج از تی تک را دارد در غیر این صورت قاچاق محسوب می‌شوند و واکسن نیز از این امر مستثنی نیست و سازمان غذا و دارو اصالت واکسن‌ها را تأیید می‌کند.در سطح مراقبت‌های بهداشتی در حوزه شبکه بهداشت نیز چنین موانعی وجود دارد یعنی در مواقعی که واکسن در شبکه بهداشت تزریق می‌شود اطلاعات واکسن و فرد واکسینه شده کاملاً ثبت می‌شود و همین موضوع نیز مبنای پرداخت کارانه مراقبین سلامت قرار می‌گیرد. یعنی به نوعی مشوق‌هایی برای ثبت اطلاعات واکسیناسیون در سامانه‌های الکترونیکی برای مراقبین سلامت در نظر گرفته می‌شود.
 رئیس گروه پرونده الکترونیک سلامت حوزه بهداشت وزارت بهداشت با بیان اینکه ثبت سابقه اطلاعات واکسیناسیون افراد در شبکه‌های بهداشت از سوی مراقبین سلامت الزام نیست، عنوان می‌کند: ثبت اطلاعات واکسیناسیون کودکان و مادران باردار با حساسیت دنبال می‌شود چون در تداوم مراقبت شخص تأثیر‌گذار است اما اگر الزام به ثبت اطلاعات با داشتن مستندات کافی در سامانه‌های وزارت بهداشت قانونی شود علاوه‌بر مشکل قاچاق واکسن همچنین می‌توان از جعل کارت‌های واکسن نیز جلوگیری کرد.
به گفته دکتر اختر دانش؛ پرونده الکترونیک افراد از طریق سامانه سیب در 56 دانشگاه، سامانه سینا در 5 دانشگاه و سامانه پارسا و ناب نیز هرکدام در یک دانشگاه ثبت می شود.
او در ادامه تأکید می‌کند که برای گره‌گشایی واکسن گریزی و جلوگیری از جعل کارت‌های واکسن احتمالاً یک نقش کاربری محدود به شرطی که محرمانگی اطلاعات پرونده الکترونیک سلامت را تحت‌الشعاع قرار ندهد و صرفاً برای ثبت واکسن همراه با اصالت سنجی از سرویس تی تک باشد را در اختیار مراکز ارائه دهنده خدمات مراقبت سطح یک در خارج از شبکه بهداشت قرار می‌دهیم.
دکتر اختر دانش درباره ثبت سوابق واکسیناسیون افرادی که کارت واکسن دارند نیز می‌گوید: اگر این افراد مستندات کافی برای تزریق واکسن داشته باشند اطلاعات‌شان در سامانه ثبت می‌شود ضمن اینکه برای تجمیع اطلاعات واکسیناسیون افراد به شکل الکترونیکی کاری که درباره صدور کارت‌های الکترونیکی واکسن کووید19 انجام شد مکاتباتی انجام دادیم و زیر ساخت فنی آماده کرده‌ایم و بزودی کارت‌های واکسن الکترونیکی می‌شوند.  روزنامه ایران