«سلامت» اولویت چندم نامزدهاست؟

البته نامزدها در همین ایام انتخابات نیز درباره حوزه سلامت و بهداشت، اظهارنظرهای کلی داشته اند، اما تاکنون برنامه ای زمان بندی شده و کاربردی برای پیشبرد سیاست های حوزه سلامت از سوی هیچ کدام از نامزدها دیده نشده است. در حالی که حوزه بهداشت و درمان برای بیشتر مردم در زمره اولویت های اول زندگی قرار دارد، اما نگاه به عملکرد دولت های گذشته نشان می دهد که دولتمردان برخلاف مردم به حوزه سلامت، به عنوان اولویتی ضروری نگاه نمی کنند. همچنان سهم مردم از پرداخت هزینه های درمان، چند برابر هزینه های پرداختی دولت است و حتی سال گذشته کار به جایی رسید که یک ریال از کمک بودجه 6000 میلیارد تومانی که قرار بود به حوزه بهداشت و درمان تزریق شود، محقق نشد. حل نشدن بسیاری از مشکلات بودجه ای و غیربودجه ای حوزه سلامت در دولت های گذشته باعث شده است که مردم و کارشناسان حوزه بهداشت و درمان از انتقال این مشکلات به دولت بعدی نیز واهمه داشته باشند و به همین دلیل توقع دارند که رئیس جمهور آینده برای تامین سلامت شهروندان، برنامه ای علمی و عملی داشته باشد. از افزایش هزینه های درمان تا توزیع نابرابر پزشکان قرار است امسال از محل هدفمندی یارانه ها، 5000 میلیارد تومان به بخش سلامت تزریق شود. گرچه این رقم می تواند بخشی از بدهی های دولت در حوزه سلامت را کاهش دهد و هزینه های درمان کمتری به مردم تحمیل کند، اما حتی خود مجلسی ها هم امیدوار نیستند که امسال این میزان بودجه در بخش سلامت هزینه شود. سال گذشته نیز قرار بود که بودجه 6000 میلیاردی از محل هدفمندی یارانه ها به حوزه سلامت اختصاص یابد، اما این اعتبار فقط در حد حرف باقی ماند و در سال 90 نیز یکهزار میلیارد تومان از اعتبار هدفمندی یارانه ها که باید به نظام سلامت اختصاص پیدا می کرد، به نظام سلامت تزریق نشد. به دلیل اختصاص نیافتن اعتبارات قانونی به نظام سلامت، شاهد هستیم که روزبه روز، سهم مردم از پرداخت هزینه های درمان بالاتر می رود؛ این در حالی است که براساس قانون برنامه پنجم توسعه کشور، باید سالانه 10 درصد از محل هدفمندی یارانه ها به حوزه سلامت اختصاص پیدا کند، اما تاکنون این قانون، ضمانت اجرایی چندانی نداشته است. محمدرضا رضایی کوچی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس به جام جم می گوید: انتظار مردم و مجلس از رئیس جمهور آینده این است که تا می تواند سهم مردم از پرداخت هزینه های درمان را کاهش دهد، زیرا اکنون بسیاری از مردم برای تامین هزینه های درمان با فشار مالی شدیدی روبه رو هستند.وی می افزاید: در کشورهای توسعه یافته، بیمار بدون ترس از هزینه ها به مراکز درمانی مراجعه می کند، اما در کشور ما این مردم هستند که مجبورند بخش بزرگی از بار هزینه های درمان را به دوش بکشند. رضایی کوچی با بیان این که رئیس جمهور آینده باید شناخت و تسلط کافی به حوزه سلامت و درمان داشته باشد، تاکید می کند: جدای از کاهش هزینه های درمانی مردم، رئیس جمهور آینده باید به بحث توزیع عادلانه پزشکان در نقاط مختلف کشور نیز توجه و نظارت داشته باشد، زیرا در بسیاری از نقاط محروم کشور، پزشک کافی وجود ندارد، در صورتی که در شهرهای بزرگ، پزشکان بیش از ظرفیت درمانی آن شهر مشغول به فعالیت هستند. نظام سلامت در اولویت چندم دولت هاست؟ چندی قبل مرضیه وحیددستجردی، وزیر پیشین بهداشت تصریح کرد: اگر کاندیداهای ریاست جمهوری، سلامت و کاهش هزینه های درمانی از جیب مردم را به عنوان شعار خود انتخاب کنند بیشتر رای می آورند. وی تاکید کرد: هم اکنون مردم 54.6 درصد هزینه های درمان را خودشان پرداخت می کنند، اما اگر کاندیداهای ریاست جمهوری شعارشان سلامت مردم و کاهش هزینه ها از جیب مردم باشد، می توانند بیشتر رای بیاورند، زیرا مساله سلامت جزو اولویت های جامعه ماست. اما رضایی کوچی معتقد است که برنامه های نظام سلامت و درمان مردم، همواره در اولویت های سوم و چهارم دولت ها قرار داشته است و حتی برخی اوقات، بودجه های حوزه درمانی به بخش عمران اختصاص پیدا می کند. این نماینده مجلس یادآور می شود: جامعه سالم، نیازمند انسان سالم است و توقع داریم که رئیس جمهور آینده نیز به حوزه سلامت و درمان به دید حوزه های دسته چندم نگاه نکند و بخش سلامت و درمان را در اویت های اول خود قرار دهد. بیمه هایی که به کار نمی آید یکی از راهکارهای اصلی کاهش هزینه های درمانی مردم، پوشش های بیمه ای مناسب است که البته در کشور ما نه تنها پوشش بیمه همگانی برای همه شهروندان وجود ندارد، بلکه همان تعداد بیمه هایی نیز که خدمات درمانی را پوشش می دهند، سهم ناچیزی در تقبل هزینه های درمانی مردم به عهده دارند. احمد آریایی نژاد، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نهم نیز می گوید: بیمه های سلامت در کشور ما ساختار بیماری دارند و نمی توانند در تامین هزینه های درمان، خدمات قابل توجهی به مردم ارائه کنند. وی عنوان می کند: اگر رئیس جمهور آینده می خواهد واقعا به مردم خدمت کند، باید ابتدا بیمه های خدمات درمانی را تقویت مالی کند و سپس بر آنها نیز نظارت بیشتری داشته باشد که البته این نوع نگاه مستلزم آن است که دولت آینده به نظام سلامت به دید «حوزه ای بودجه خور» و پرهزینه نگاه نکند و توجه داشته باشد که تامین بودجه سلامت مردم در اولویت نخست قرار بگیرد. آریایی نژاد با اشاره به این که نباید مردم 70 درصد هزینه های درمان را پرداخت کنند، خاطرنشان می کند: در صورتی که دولت آینده به بخش پیشگیری از بیماری ها نیز توجه بیشتری داشته باشد، مطمئن باشید که بسیاری از مشکلات نظام سلامت ایران حل خواهد شد، ولی نباید توقع داشته باشیم که همه این مشکلات یک شبه حل شود، بلکه برای رفع دغدغه های نظام سلامت باید از رئیس جمهور آینده برنامه های کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت درخواست کنیم. چالش هایی جدی در نظام سلامت کامران باقری لنکرانی، وزیر اسبق بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز در این باره معتقد است: آمارها اکنون نشان می دهد که سال گذشته حدود 40 هزار میلیارد تومان در بخش سلامت هزینه شد که از این میزان 25 هزار میلیارد تومان از جیب مردم و بخش غیر دولتی پرداخت شد و دولت فقط 15 هزار میلیارد تومان آن را پرداخت کرد. او ادامه می دهد: این میزان، هزینه کمی نیست که در بخش سلامت هزینه شده است، با این مقدار هزینه می توانستیم دستاوردهای بهتری داشته باشیم. حالا چرا دستاورد لازم را نداریم، چون هماهنگی بین قسمت ها و بخش های مرتبط با حوزه سلامت در کشور وجود ندارد. وی در پاسخ به این پرسش که دولت آینده چگونه می تواند این مشکل را حل کند، می گوید: به نظر می رسد دولت احتیاج دارد به این که در خیلی از زمینه ها تجدید ساختار انجام دهد تا فعالیت های موازی را با هم هماهنگ کند. حسین علی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس انتقادهای زیادی به وضع موجود سلامت مردم دارد. او می گوید: قرار بود طبق قانون سهم مردم از هزینه های درمانی به زیر 30 درصد برسد و تعداد افرادی که به خاطر این هزینه ها فقیر می شوند از 3 درصد به یک درصد برسد، اما حالا 70 درصد هزینه های سلامت بر دوش مردم است. وی می افزاید: ما دچار چالش های جدی در حوزه سلامت هستیم. متأسفانه در هیچ یک از دولت​های گذشته سلامت به صورت واقعی در اولویت دولت ها نبوده است ، در حالی که تأمین امنیت و سلامت جزو وظایف اصلی حاکمیت است. وی ادامه می دهد: به نظر می رسد طی سال های گذشته به طور جدی نسبت به حوزه سلامت غفلت شده است و دولت ها نتوانسته اند وظیفه شان را در قبال سلامت مردم انجام دهند و اگر وارد جامعه شویم و بین مردم برویم ، می بینیم که یک نارضایتی عمومی بین مردم در این زمینه وجود دارد و به رغم قوانین خوبی که در این زمینه وجود دارد، متأسفانه اغلب این قوانین روی کاغذ مانده ا ست. شهریاری می گوید: امیدواریم دولت یازدهم به جای شعار در عمل به مقوله سلامت بپردازد و غفلت هایی را که در دولت​های گذشته شده است جبران و سهم سلامت از بودجه عمومی را واقعی کند، سهمی که متأسفانه طی دولت​های نهم و دهم هر سال کم و کمتر شده تا امروز به 5.7 درصد از بودجه رسیده در حالی که در اکثر کشورها سهم سلامت از بودجه عمومی 10 تا 12 درصد است. مطالبات کارکنان نظام سلامت از دولت آینده راهبرد دولت آینده در موضوع بهداشت و سلامت، نه تنها دغدغه بسیاری از مردم، بلکه به عنوان یک بحث جدی میان کارکنان و فعالان نظام سلامت نیز مطرح می شود. هم اکنون بالغ بر دو سوم ماماهای کشور بیکار هستند، 12 هزار پزشک عمومی بیکار داریم و به دلیل ساعت کار طولانی و سختی کار پرستاری در ایران، هر ساله بسیاری از پرستاران راهی کشورهای دیگر می شوند. در این شرایط نوع نگاه دولت آینده به مقوله سلامت می تواند زندگی این گروه از کارکنان و فعالان بخش سلامت را هم به طور مستقیم تحت تاثیر قرار دهد.بر همین اساس، رئیس کل سازمان نظام پرستاری کشور نیز بتازگی با مطرح کردن هشت سوال از رئیس جمهور آینده خواسته است که مواضع دولت یازدهم در بحث سلامت، روشن تر شود. محمد میرزابیگی با مطرح کردن پرسش هایی همچون «مقوله سلامت در اولویت چندم کاندیداها قرار دارد؟»، «آیا کاندیداها، سلامت را حق صددرصدی مردم می دانند، یا به آن به عنوان یک کالای قابل سرمایه گذاری و برداشت سود نگاه می کنند؟» یا پرسش درباره این که «در میان خدمات سلامت که ارائه می شود، خدمات سلامت و خدمات پیشگیرانه و ارتقای سلامت چه جایگاهی دارد؟» به دنبال پاسخ هایی است که در صورت جواب دادن نامزدها به این پرسش ها، تا حدودی می توان از سیاست های کلی هر کدام از نامزدها در حوزه نظام سلامت آگاه شد. علاوه بر این پرسش ها، موضوع دارو نیز از جمله نیازهای اساسی مردم به شمار می آید و به نظر می رسد که این حق طبیعی شهروندان باشد که بدانند دولت آینده درباره مشکلات ارز دارو، کمبود و تحریم دارو چه راهکارهایی دارد و به طور کلی، رئیس جمهور آینده می خواهد تا چهار سال آینده، کشتی نظام سلامت کشور را در کدام ساحل امن یا ناامن بنشاند. با این تفاسیر انتظار می رود در فرصت باقیمانده تا انتخابات، نامزدهای ریاست جمهوری در حوزه سلامت به شکل مشخص و منسجم برنامه های آینده خود را اعلام کنند.