شفا آنلاين-اين روزها خيلي از مادر و پدرها نقاشي کودکشان را تفسير مي‌کنند يا در سايت‌هاي مختلفي که راجع به نقاشي بچه‌ها نوشته مي‌گردند. برخي هم نقاشي به دست به مطب روان‌شناس و روانپزشکان مي‌روند و ابراز نگراني مي‌کنند که مثلا کودک خردسالم فقط از يک رنگ براي نقاشي استفاده مي‌کند و مي‌ترسم مشکلي داشته باشد!
به گزارش شفا آنلاين،با دکتر ميترا حکيم‌شوشتري، روانپزشک کودکان، در اين باره صحبت کرديم که آيا مي‌توان از روي تصويري که يک کودک کشيده، به سلامت روان او يا مشکلاتي که احتمالا دارد پي برد؟ اتفاقا خانم دکتر چند نمونه نقاشي به ما نشان دادند که حرف‌هاي مرتبط با آنها براي همه پدر و مادرها جالب است.
-خانم دکتر! شما دو تا نقاشي در دست داريد و بالاي يکي نوشته‌ايد 6 ساله، درمان بيش‌فعالي و بالاي ديگري هم نوشته‌ايد 6 ساله، والدين در آستانه طلاق. آيا اين درست است که احساسات بچه‌ها، سلامت و بيماري‌شان در آنچه به تصوير مي‌کشند، نمود پيدا مي‌کند؟
راستش را بخواهيد، مي‌ترسم پاسخ واضح و شفافي به سوالتان بدهم چون به دليل شيوع خطاهاي شناختي در ميان والدين، بعيد نيست از فردا همين سرگرمي و تفنن لذتبخش بچه‌ها، يعني نقاشي کشيدن را هم با تفسيرهاي اشتباه خود و بردن زير ذره‌بين به دردسري جديد براي بچه‌ها تبديل کنند. اين درست است که بچه در موقع بازي کردن و نقاشي کشيدن تراوشات ذهني، احساسات و حتي نوع رفتاري که ديگران با او داشته‌اند را الگوبرداري مي‌کند و به طريقي اعتراض خود يا برداشتي را که از محيط دارد، نشان مي‌دهد اما تفسير نقاشي شرط و شروطي دارد و هرکسي نمي‌تواند يک نقاشي به‌دست بگيرد و در مورد خالق آن اظهارنظر کند.
منظورتان اين است که پدر و مادر يا افراد غيرکارشناس صلاحيت اين تفسير را ندارند؟
بله و مهم‌تر از اين، حضور داشتن بچه و صحبت با او در مورد نقاشي‌اش است. اگر کسي کارشناس باشد و علم روان‌شناسي کودک را بداند اما در مورد نقاشي با بچه حرف نزند و از جانب خودش تعبير و تفسير کند، نمي‌توان به صحبت‌هايش اعتماد کرد. به اين دو نقاشي نگاه کنيد؛ من با اين 2 کودک 6 ساله حرف زدم و کاملا بي‌طرف و ساده پرسيدم اين چيست کشيدي؟ چرا اين طوري شده؟ چرا اين رنگي کشيدي و همه توضيحاتش را کنار هم قرار دادم و با دانسته‌هاي علمي موجود مطابقت دادم. من از روي نقاشي متوجه شدم پدر و مادر اين کودک دارند طلاق مي‌گيرند. پدر و مادر محصور، خارج از خانه و هر کدام جدا از هم هستند. به خانه بي‌در و پنجره با سقف کج نگاه کنيد، انگار دارد مي‌ريزد و حس امنيتي در آن نيست. با اينکه بچه‌ها وقتي بخواهند خانه و افراد خانواده‌شان را بکشند، اول از همه خود يا هم‌جنس خود را مي‌کشند اين دختر 6 ساله خودش را نکشيده. وقتي در اين باره از او پرسيدم، گفت: «من مهم نيستم.
شايدم تو خونه هستم، نمي‌دونم!» برخورد خشن والدين و اينکه هر کدام درگير کارهاي خود هستند و در آستانه طلاق او را ناديده مي‌گيرند، در اين نقاشي واضح است. خورشيد نماد پدر است. با مشاهده خورشيد کمرنگ و نامرتب که نورهاي آن به اطراف نمي‌تابد، به حسي که بچه به پدرش دارد پي بردم و وقتي از پدر و مادر پرسيدم داريد جدا مي‌شويد؟ تعجب کردند که از کجا فهميدم چون بچه را به خاطر پرخاشگري و اضطراب آورده بودند و هنوز اطلاعاتي رد و بدل نکرده بوديم.
در مورد نقاشي دوم چطور؟
پيشرفت سلامت بچه‌هايي را که تحت‌درمان مناسب قرار مي‌گيرند و در مسير درست افتاده‌اند، مي‌توان در نقاشي ديد. اين پسر 6 ساله بيش‌فعال اصلا اهل نقاشي نبود و در مقابل اصرار ما اشکال عجيب و غريب مي‌کشيد و مي‌گفت اين هيولاست. حالا که درمان‌ها انجام شده و به توصيه ما تماشاي سي‌دي‌هاي پرهيجان و ترسناک را برايش محدود کرده‌اند، به‌ويژه تماشاي صبح تا شب «بن تن»، او باب اسفنجي را کشيده همراه پاتريک و خودش و درنماي محو و کوچک پشت، تصويري کشيده که به توضيح خودش، بن تن است.
دقت کنيد براي ما تفسيري که خود کودک از نقاشي دارد، مهم است. گاهي او در مقابل پرسش شما مي‌گويد: «آهان! يادم رفت خورشيد بکشم يا دست‌هاي آدمکم را يادم رفت بکشم» و شروع مي‌کند به کشيدن و تکميل نقاشي، اما گاهي توضيحي براي اين کار دارد و مي‌فهميد عمدا اين کار را کرده يا منظوري از آنچه کشيده، داشته است.
پس در واقع نقاشي‌هاي هشداردهنده نداريم و اين همه نگراني والدين که اغلب در نتيجه وب‌گردي‌هاست، بي‌مورد است؟
عجب جمله‌اي گفتيد؛ هميشه به مادر و پدرها مي‌گويم چرا اين همه وب‌گردي مي‌کنيد و ساعت‌ها را بيهوده تلف مي‌کنيد؟ کودک پاي بازي‌هاي رايانه‌اي است و پدر و مادر هرکدام سر در تبلت و تلفن همراه خود دارند. لااقل هدفمند از تکنولوژي استفاده کنيم و بقيه لحظات را همراه خانواده باشيم. بياييد با هم حرف بزنيم و وقت بگذرانيم. برخلاف تبليغات رايج در سايت‌ها و تلويزيون و... نقاشي به آموزش نياز ندارد و اين پديده رشدي بايد همپاي ديگر جنبه‌هاي رشد جسمي و سني کودک، بي‌هيچ آموزشي پيشرفت کند. بچه در يک و نيم سالگي مداد به دست مي‌گيرد و خط‌خطي مي‌کند. حول و حوش 2 تا 3 سالگي اشکالي مثل دايره مي‌کشد، در 4 سالگي آدمک ناقص مي‌کشد با چشم و گوش و دست و پا و در 5 سالگي جزئيات بيشتري اضافه مي‌کند مثل خط‌هاي انگشتان. اين اتفاق‌ها بايد خود‌به‌خود بيفتد و اگر غير اين باشد، هشدار تلقي مي‌شود.
يعني اگر بچه‌اي اصلا نقاشي نکشيد يا تمايلي به اين کار نشان نداد، مي‌تواند هشداري باشد؟
بله، بچه‌هاي بيش‌فعال و بچه‌هايي که اختلال رشدي دارند مثل آنهايي که روي طيف اوتيسم هستند، اصلا نقاشي نمي‌کشند. شايد عنوان نقاشي‌هاي هشداردهنده را بتوانيم در مورد بچه‌هاي مضطرب و آنهايي که اعتماد به نفس پاييني دارند، به کار ببريم چون مشخصه نقاشي آنها خيلي ريز بودن المان‌هاي نقاشي‌هاست. گل‌ها، خانه، آدمک‌ها همه ريز و کمرنگ‌اند. دقت کنيد آنچه اهميت دارد کشيدن نقاشي است نه رنگ کردن آن.
اينکه والدين اصرار دارند بچه انواع کتاب‌ها را رنگ کند و از خط بيرون نزند و بارها دراين‌باره با بچه کلنجار مي‌روند، درست نيست. مگر اينکه بچه خودش به رنگ کردن علاقه‌مند باشد. ضمنا بچه‌ها در آغاز، وقتي کم‌سن هستند، از رنگ سياه يا قرمز که با قدرت دست کمتر اثرگذاري بيشتري بر کاغذ دارند، استفاده مي‌کنند و اين مساله نبايد والدين را دچار نگراني کند.
سلامت
-خانم دکتر! شما دو تا نقاشي در دست داريد و بالاي يکي نوشته‌ايد 6 ساله، درمان بيش‌فعالي و بالاي ديگري هم نوشته‌ايد 6 ساله، والدين در آستانه طلاق. آيا اين درست است که احساسات بچه‌ها، سلامت و بيماري‌شان در آنچه به تصوير مي‌کشند، نمود پيدا مي‌کند؟
راستش را بخواهيد، مي‌ترسم پاسخ واضح و شفافي به سوالتان بدهم چون به دليل شيوع خطاهاي شناختي در ميان والدين، بعيد نيست از فردا همين سرگرمي و تفنن لذتبخش بچه‌ها، يعني نقاشي کشيدن را هم با تفسيرهاي اشتباه خود و بردن زير ذره‌بين به دردسري جديد براي بچه‌ها تبديل کنند. اين درست است که بچه در موقع بازي کردن و نقاشي کشيدن تراوشات ذهني، احساسات و حتي نوع رفتاري که ديگران با او داشته‌اند را الگوبرداري مي‌کند و به طريقي اعتراض خود يا برداشتي را که از محيط دارد، نشان مي‌دهد اما تفسير نقاشي شرط و شروطي دارد و هرکسي نمي‌تواند يک نقاشي به‌دست بگيرد و در مورد خالق آن اظهارنظر کند.
منظورتان اين است که پدر و مادر يا افراد غيرکارشناس صلاحيت اين تفسير را ندارند؟
بله و مهم‌تر از اين، حضور داشتن بچه و صحبت با او در مورد نقاشي‌اش است. اگر کسي کارشناس باشد و علم روان‌شناسي کودک را بداند اما در مورد نقاشي با بچه حرف نزند و از جانب خودش تعبير و تفسير کند، نمي‌توان به صحبت‌هايش اعتماد کرد. به اين دو نقاشي نگاه کنيد؛ من با اين 2 کودک 6 ساله حرف زدم و کاملا بي‌طرف و ساده پرسيدم اين چيست کشيدي؟ چرا اين طوري شده؟ چرا اين رنگي کشيدي و همه توضيحاتش را کنار هم قرار دادم و با دانسته‌هاي علمي موجود مطابقت دادم. من از روي نقاشي متوجه شدم پدر و مادر اين کودک دارند طلاق مي‌گيرند. پدر و مادر محصور، خارج از خانه و هر کدام جدا از هم هستند. به خانه بي‌در و پنجره با سقف کج نگاه کنيد، انگار دارد مي‌ريزد و حس امنيتي در آن نيست. با اينکه بچه‌ها وقتي بخواهند خانه و افراد خانواده‌شان را بکشند، اول از همه خود يا هم‌جنس خود را مي‌کشند اين دختر 6 ساله خودش را نکشيده. وقتي در اين باره از او پرسيدم، گفت: «من مهم نيستم.
شايدم تو خونه هستم، نمي‌دونم!» برخورد خشن والدين و اينکه هر کدام درگير کارهاي خود هستند و در آستانه طلاق او را ناديده مي‌گيرند، در اين نقاشي واضح است. خورشيد نماد پدر است. با مشاهده خورشيد کمرنگ و نامرتب که نورهاي آن به اطراف نمي‌تابد، به حسي که بچه به پدرش دارد پي بردم و وقتي از پدر و مادر پرسيدم داريد جدا مي‌شويد؟ تعجب کردند که از کجا فهميدم چون بچه را به خاطر پرخاشگري و اضطراب آورده بودند و هنوز اطلاعاتي رد و بدل نکرده بوديم.
در مورد نقاشي دوم چطور؟
پيشرفت سلامت بچه‌هايي را که تحت‌درمان مناسب قرار مي‌گيرند و در مسير درست افتاده‌اند، مي‌توان در نقاشي ديد. اين پسر 6 ساله بيش‌فعال اصلا اهل نقاشي نبود و در مقابل اصرار ما اشکال عجيب و غريب مي‌کشيد و مي‌گفت اين هيولاست. حالا که درمان‌ها انجام شده و به توصيه ما تماشاي سي‌دي‌هاي پرهيجان و ترسناک را برايش محدود کرده‌اند، به‌ويژه تماشاي صبح تا شب «بن تن»، او باب اسفنجي را کشيده همراه پاتريک و خودش و درنماي محو و کوچک پشت، تصويري کشيده که به توضيح خودش، بن تن است.
دقت کنيد براي ما تفسيري که خود کودک از نقاشي دارد، مهم است. گاهي او در مقابل پرسش شما مي‌گويد: «آهان! يادم رفت خورشيد بکشم يا دست‌هاي آدمکم را يادم رفت بکشم» و شروع مي‌کند به کشيدن و تکميل نقاشي، اما گاهي توضيحي براي اين کار دارد و مي‌فهميد عمدا اين کار را کرده يا منظوري از آنچه کشيده، داشته است.
پس در واقع نقاشي‌هاي هشداردهنده نداريم و اين همه نگراني والدين که اغلب در نتيجه وب‌گردي‌هاست، بي‌مورد است؟
عجب جمله‌اي گفتيد؛ هميشه به مادر و پدرها مي‌گويم چرا اين همه وب‌گردي مي‌کنيد و ساعت‌ها را بيهوده تلف مي‌کنيد؟ کودک پاي بازي‌هاي رايانه‌اي است و پدر و مادر هرکدام سر در تبلت و تلفن همراه خود دارند. لااقل هدفمند از تکنولوژي استفاده کنيم و بقيه لحظات را همراه خانواده باشيم. بياييد با هم حرف بزنيم و وقت بگذرانيم. برخلاف تبليغات رايج در سايت‌ها و تلويزيون و... نقاشي به آموزش نياز ندارد و اين پديده رشدي بايد همپاي ديگر جنبه‌هاي رشد جسمي و سني کودک، بي‌هيچ آموزشي پيشرفت کند. بچه در يک و نيم سالگي مداد به دست مي‌گيرد و خط‌خطي مي‌کند. حول و حوش 2 تا 3 سالگي اشکالي مثل دايره مي‌کشد، در 4 سالگي آدمک ناقص مي‌کشد با چشم و گوش و دست و پا و در 5 سالگي جزئيات بيشتري اضافه مي‌کند مثل خط‌هاي انگشتان. اين اتفاق‌ها بايد خود‌به‌خود بيفتد و اگر غير اين باشد، هشدار تلقي مي‌شود.
يعني اگر بچه‌اي اصلا نقاشي نکشيد يا تمايلي به اين کار نشان نداد، مي‌تواند هشداري باشد؟
بله، بچه‌هاي بيش‌فعال و بچه‌هايي که اختلال رشدي دارند مثل آنهايي که روي طيف اوتيسم هستند، اصلا نقاشي نمي‌کشند. شايد عنوان نقاشي‌هاي هشداردهنده را بتوانيم در مورد بچه‌هاي مضطرب و آنهايي که اعتماد به نفس پاييني دارند، به کار ببريم چون مشخصه نقاشي آنها خيلي ريز بودن المان‌هاي نقاشي‌هاست. گل‌ها، خانه، آدمک‌ها همه ريز و کمرنگ‌اند. دقت کنيد آنچه اهميت دارد کشيدن نقاشي است نه رنگ کردن آن.
اينکه والدين اصرار دارند بچه انواع کتاب‌ها را رنگ کند و از خط بيرون نزند و بارها دراين‌باره با بچه کلنجار مي‌روند، درست نيست. مگر اينکه بچه خودش به رنگ کردن علاقه‌مند باشد. ضمنا بچه‌ها در آغاز، وقتي کم‌سن هستند، از رنگ سياه يا قرمز که با قدرت دست کمتر اثرگذاري بيشتري بر کاغذ دارند، استفاده مي‌کنند و اين مساله نبايد والدين را دچار نگراني کند.
سلامت
نظرشما
آخرین اخبار