آزمایش ادرار و اندازه‌گیری اوره و کراتینین خون بهترین روش ارزیابی سلامت کلیه‌هاست که توضیح آن در ادامه می‌آید:
هر زمان کلیه‌ها کارکردشان نقصان پیدا کند، بلافاصله اوره در خون بالا می‌رود. اوره، ماده‌ای است که وقتی غلظتش در خون از حد خاصی بالاتر برود باعث اختلال در عملکرد بسیاری از دستگاه‌های بدن می‌شود. فردی که اوره بالایی دارد، دچار بی‌اشتهایی، تهوع و ضعف می‌شود و در نهایت اختلال عملکرد مغزی پیدا میکند.
متاسفانه تمام این علائم فقط زمانی سراغ فرد می‌آید که اوره حداقل چهار برابر حالت عادی شده باشد و تا آن زمان هیچ علامتی در فرد وجود ندارد، اما کراتینین چیست؟ کراتینین حاصل شکسته‌شدن پروتئین‌های داخل بدن است که هر روزه نوسازی می‌شود.
به موازات کم‌شدن فعالیت کلیه‌ها، کراتینین در خون به نسبت کاملا مستقیم بالاتر می‌رود؛ یعنی وقتی کلیه‌ها نیمی از کارکردشان را از دست بدهند، کراتینین دو برابر و وقتی کلیه‌ها 90 درصد کارکردشان را از دست بدهند، کراتینین 10 برابر می‌شود، به این ترتیب کراتینین یکی از بهترین موادی است که اندازه‌گیری آن در خون به ما نشان می‌دهد کارکرد کلیه‌ها چگونه است.
به بیماران دچار فشار خون و دیابت توصیه می‌شود به طور مرتب اوره و کراتینین خونشان را چک کنند، زیرا این دو بیماری سردسته بیماری‌هایی است که باعث آسیب آرام‌آرام کلیه‌ها شده و در نهایت می‌تواند به نارسایی دائم و کامل کلیه‌ها منجر شود.
وقتی مثانه عفونی یا کلیه‌ها دچار عفونت باشد ممکن است باکتری‌ها و سلول‌های سفید خون در ادرار به فراوانی دیده شوند.
همین‌طور وجود پروتئین و خون در ادرار می‌تواند نشان‌دهنده آسیب به اجزای کلیه‌ها باشد، ولی در مجموع آنچه کارکرد کلیه‌ها را مشخص میکند میزان اوره و کراتینین خون است.
بیماری‌هایی وجود دارد که در آنها کارایی سد خونی ـ ادراری در کلیه از بین می‌رود و آلبومین به مقدار زیاد در ادرار وارد شده و دفع می‌شود. در این حالت، کبد شروع به تولید بیشتر آلبومین میکند و این نقیصه را تا حدی جبران میکند.
وقتی کبد دیگر نتواند از پس مقدار زیاد آلبومین دفع شده برآید آن وقت مقدار آلبومین خون کم شده و کم‌کم پلاسما از داخل رگ‌ها به فضای زیر پوست تراوش میکند و ورم ایجاد می‌شود. صبح که فرد از خواب بیدار می‌شود کاملا پف کرده و معمولا زیر پلک‌هایش کاملا ورم کرده است.(دکتر رضا کریمی - فوق تخصص بیماری‌های غدد)
