مخدوش‌کردن قانون حضانت فرزند در سریال «ستایش»

به گزارش شفا آنلاین،سریال ستایش نیز از این دست سرگرمی‌هاست؛ داستانی با ماجرایی پرکشش؛ در یک سو، دختری مظلوم و بی‌دفاع، با دو فرزند یتیم، برای عمل کردن به خواسته همسر، به دنبال استقلال است و می‌خواهد خودش، فرزندانش را تربیت کند و در سوی دیگر، پدربزرگی بزرگ و پرقدرت و بانفوذ، که می‌خواهد یادگارهای پسرش در کنارش باشند و بزرگ شدن آنها را ببیند، و برای رسیدن به این هدف حاضر است دست به هر کاری بزند.

ماجراهایی از جنس ماجرای ستایش و حشمت فردوس، موضوع قالب برخی داستان‌ها و فیلم‌های دهه گذشته است؛، که هنوز هم علی‍رغم روشن شدن خیلی از مسائل، بینندگان بسیاری را پای تلویزیون میخکوب می‌کند؛ آنقدر که تمام همّ کارگردان، ساخت سری دوم یک مجموعه می‌شود.

مخاطب عام، که اطلاعات دینی و حقوقی چندانی ندارد و شروط حضانت را نمی داند، هم‌پای ستایش، با غم‌هایش غصه‌دار می‌شود و با فرارش از دست پدرشوهر سر شوق می‌آید، مسلم است که حشمت فردوس را غولی می‌داند که تمام همش گرفتن فرزندان یک مادر بی‌پناه است، به حکم شرع و قانون!!

چه کسی باید به این مخاطب بگوید، تمامی‌ متون فقهی -بدون استثنا- حضانت را حق و تکلیفی برای پدر و مادر دانسته و به دنبال آن، حضانت فرزند بعد از فوت پدر را با رکن حاضر دیگر حضانت، یعنی مادر می‌دانند. در اسلام تأکید بر آنست که تا زمان حیات مادر، حتی با وجود ازدواج او، حق حضانت فرزندِ فاقد پدر، با مادر است؛ فقط و فقط مادر(2) و این از دیرباز مورد تأیید قانون مدنی ما نیز بوده است و در ماده 1171 به صراحت ذکر می‌شود: «در صورت فوت یکی از ابوین، حضانت طفل با آن که زنده است خواهد بود هرچند متوفی پدر طفل بوده و برای او قیم معین کرده باشد.» و جد پدری تنها زمانی می‌تواند ادعای حضانت داشته باشد که مادری در میان نباشد؛(3) نه زمانی که مادر دادخواست حضانت داده و توانایی او در نگهداری فرزندان برای دادگاه اثبات شده است. و این موضوعی است که مخاطبی که دهه شصت و جنگ تحمیلی و همسران شهید و فرزندانشان را درک کرده، به خوبی دیده و حس کرده و برایش ملموس است.(4)

با این وجود، ستایشِ فیلم را همراهی می‌کند؛ چراکه جذابیت‌های رسانه، حقیقت‌های موجود را به راحتی به فراموشی و حتی تحریفی باورپذیر می‌کشاند؛ آنقدر که دیگر به ذهنش هم خطور نخواهد کرد که پدربزرگ، در نبود پدر، ولیّ و قیّم کودکان است و حق دیدار و بزرگ‌تری و ولایت بر آنان دارد(5) و با این وجود حق ندارد حضانت آنها را از مادرشان بگیرد.(6) پس دلیلی برای فرارهای مکرر ستایش و تلاش‌های حشمت فردوس برای به دست آوردن و نگه داشتن فرزندان، وجود نخواهد داشت؛ و تمام حربه‌های مورد استفاده برای اثبات عدم کفایت مادر، اموری است که قانون بر آنها وقعی ننهاده است؛ چراکه از منظر قانون، عدم مراقبت از کودکان و انحطاط اخلاقی حضانت‌کننده موجب سلب حضانت از او خواهد شد، امری که مصادیق آن را اعتیاد، فساد اخلاقی، بیماری‌های روانی و سوء استفاده از فرزند دانسته‌اند(7)؛ هرچند ممکن است برخی که درگیر مسئله حضانت بوده اند دریافته باشند از این حربه برای سلب حضانت مادران در برخی موارد استفاده می شود.

ولی هیچ یک از این موارد، در سریال دیده نشد و حتی به اشتباه این رویه قضایی در مواردی در سریال گنجانده شده بود که پدربزرگ قصد داشت قبل از دو سالگی حضانت پسر ستایش و طاهر را بدست آورد. و البته ادعای حشمت فردوس حضانت فرزندان طاهر توسط ستایش را مخدوش نکرد، در نتیجه توقع همراهی دادگاه با فردوس کاملاً غیرقانونی خواهد بود.(8)

در برابر تمام این تنش‌ها و تشنج‌آفرینی‌ها، راهکار بسیار ساده‌تر از تصور ماست. مادری که فرزندانش را در اختیار دارد و بزرگ می‌کند و تربیت، و پدربزرگی که حقوق مالی نوه‌ها و مسئولیت آنها را بر عهده دارد و در زمان‌هایی که توافق کرده‌اند،می‌تواند آنها را ببیند و در کنارشان باشد.

حال حق ماست که به عنوان مخاطبی که در برابر این آموزه‌های اشتباه قرار دارد، بپرسیم: جایگاه مشاوران دینی و حقوقی و... در ساخت مجموعه‌های پرمخاطب تلویزیونی کجاست؟ چه کسی مسئولیت انتقال اشتباه مفاهیم و آموزه‌های دینی و قانونی را بر عهده دارد؟ چه میزان زمان برای پاک‌کردن این تصاویر از ذهن مردم نیاز است؟