شرایط اهدا تا نگهداری پلاکت‌های خون

  شفا آنلاین>اجتماعی>سلامت>امروزه تقاضای مصرف پلاکت خون<Blood plate> برای درمان های پیشرفته بیماری های شناخته شده و بیماری های سختی مانند سرطان‌ها و زیاد شده است.

به گزارش شفا آنلاین:پلاکت های خونی، سلول های موجود در خون هستند که در مغز استخوان تولید می شوند. کار اصلی پلاکت جلوگیری از خون‌ریزی است؛ که این عمل با چسبیدن پلاکت‌ها به همدیگر و محل آسیب دیده رگ و ترشح مواد دخیل در انعقاد انجام می‌گیرد. همچنین پلاکت‌ها در رشد و تکامل، ایجاد یا از بین بردن سلول‌های سرطانی و فاکتور رشدی مشتق از پلاکت (PDGF) نیز مشارکت دارند.

پلاکت های خونی، طول عمر کوتاهی دارند. هر پلاکت بین 7 تا 10 روز در بدن ما زندگی می کند و بعد در کبد، طحال و مغز استخوان تخریب می شود. بزرگ شدن طحال، خون ریزی شدید و مصرف پلاکت خون، لوسمی یا سرطان خون، ترومبوسیتوپنی، انواع وراثتی کمبود پلاکت، انعقاد منتشر خون در داخل رگ ها، شیمی درمانی بعد از سرطان وعفونت و نارسایی مغز استخوان از جمله مهمترین دلایل پایین بودن پلاکت خون در افراد است.

عمده پلاکت‌های اهدایی کشور به دست چه کسانی می‌رسد؟

عمده پلاکت اهدا شده از داوطلبان، به دست بیماران سرطانی که تحت شیمی درمانی قرار گرفته اند، می رسد. شیمی درمانی فرایندی درمانی است که طی آن بدن بیمار با کمبود پلاکت خونی مواجه می شود و بلافاصله بعد از آن پلاکت از دست رفته باید تامین شود تا خطر خونریزی، سلامت این بیماران را تهدید نکند. متاسفانه اگر پلاکت سالم در مدت زمان مشخص به بیمارانی که با افت پلاکت خونی مواجهند نرسد، زندگی آن ها به خطر می افتد و ممکن است جانشان را از دست بدهند. این بیماران به طور متوسط، سالانه به 30 تا 50 واحد پلاکت خونی نیاز دارند که باید از طریق افرادی که داوطلبانه خون اهدا می کنند، تامین شود.

شرایط اهدای پلاکت خون چیست؟

سالانه هر مرد سالم، 4 بار و هر زن سالم 3 بار می تواند خون اهدا کند اما اهدای پلاکت خونی تا 24 بار در سال جایز است. تمامی داوطلبانی که حائز شرایط برای اهدای خون هستند، می‌‌توانند پلاکت هم اهدا کنند. داشتن سلامتی کامل، حداقل 17 و حداکثر 60 سال سن و وزن حداقل 50 کیلوگرم از جمله این شرایط است. شمارش پلاکتی قبل از انجام پلاکت افریزش باید مساوی یا بیشتر از 150000 عدد در میکرو لیتر باشد. هر عاملی که مانع اهدای خون کامل است، برای اهدای پلاکت نیز مانع محسوب می‌شود.

روش های اهدای پلاکت چگونه است؟

پلاکت ها را مانند گلبول های قرمز نمی توان ذخیره کرد و عمر محدود چند روزه دارند. جدا سازی پلاکت به دو شیوه «رندوم» و «فرزیس» انجام می گیرد. در روش «رندوم» در هر بار خون دادن، تنها یک واحد پلاکت خونی از فرد داوطلب دریافت می‌شود. در حالی که هر بیمار با وزن نرمال به 7 تا 8 واحد پلاکت در هر تزریق نیاز دارد. به همین دلیل ممکن است پلاکت‌های اهدا شده به بیمار از بدن بیش از یک فرد گرفته شده باشد و در این صورت عوارضی مانند تب، آلرژی و عفونت به دنبال داشته باشد. اما در روش دوم، هر 7 الی 8 واحد مورد نیاز بیمار از یک فرد گرفته می شود و به همین دلیل عوارض آن برای بیمار سرطانی که با مشکل ها و دردهای سرطان دست و پنجه نرم می کند، به مراتب کمتر است. مزیت دیگر این روش، این است که تنها فراورده ای که از خون فرد اهداکننده گرفته می شود، پلاکت است و دیگر فرآورده ها از قبیل گلبول قرمز و سفید در بدن اهدا کننده باقی می ماند. هر چند هزینه تجهیزات مورد استفاده در این روش، بسیار بالاست اما بیشتر مراکز انتقال خون استان ها مجهز به آن هستند و کسانی که می خواهند با اهدای پلاکت، به بیماران کشورشان کمک کنند، می توانند به این مراکز مراجعه کنند.

برای اهدای پلاکت به کدام مراکز مراجعه کنیم؟

مرتضی طباطبایی، مدیرکل انتقال خون استان تهران با اشاره به اهدای پلاکت با روش پلاکت فرزیس، گفت: در حال حاضر در مرکز وصال به روش پلاکت فرزیس پلاکت اهدا می‌شود و در دو مرکز جامع هم دستگاه آن را برده‌ایم و امکاناتش وجود دارد، اما هنوز راه‌اندازی نشده است. امیدواریم به سرعت بتوانیم این روش را در این دو مرکز هم راه‌اندازی کنیم. به ویژه در منطقه چهار که اقدامات خوبی در این راستا انجام شده است.

وی افزود: باید توجه کرد که روش کار در اهدای پلاکت به روش پلاکت‌فرزیس به این صورت است که فرد اهداکننده مستمر به مرکز اهدای خون مراجعه می‌کند و ما به او اعلام می‌کنیم که در این گروه خونی به پلاکت نیاز داریم. فرد هم در صورت تمایل به اهدای پلاکت، توسط پزشک معاینه شده و تست‌هایی انجام می‌دهد. سپس به دستگاه متصل ‌شده، دستگاه هم پنج تا شش واحد پلاکت را دریافت و خون فرد را به بدنش بازمی‌گرداند بنابراین این فرد می‌تواند ۷۲ ساعت بعد هم پلاکت اهدا کند زیرا وقتی پلاکت از دست دهید، ۷۲ ساعت بعد پلاکت جبران می‌شود و چون در حد مجاز هم هست، ‌ضرری برای فرد اهداکننده ندارد.

وضعیت استانداردهای مراکز اهدای خون چگونه است؟

طباطبایی درباره وضعیت مراکز اهدای خون استان تهران از نظر رعایت استانداردها و تکریم اهداکنندگان خون، گفت: در گذشته ما مجبور بودیم از کانتینر، کانکس و مراکز کوچکی برای اهدای خون استفاده کنیم که حتی سرویس بهداشتی برای اهداکنندگان نداشتند یا همراه اهداکننده مجبور بود در بیرون از مرکز در سرما و گرما منتظر بماند.

وی با اشاره به ساخت پنج مرکز جامع اهدای خون در تهران، افزود: این در حالیست که هر یک از مراکز جدیدی که با همت خیرین انتقال خون، شهرداری تهران و بانک صنعت و معدن ایجاد شد، حدود ۱۰۰۰ متر مربع بوده و زیربنای بخش مربوط به اهداکنندگان این مراکز ۳۰۰ متر است. از طرفی تعداد تخت در آنها مناسب بوده و برای نشستن مردم جایگاهی مناسب وجود دارد. همچنین تعداد گیشه‌هایی که اهداکنندگان را پذیرش می‌کنند، بیشتر شده است. از نظر پارکینگ و دسترسی مناسب بوده و در معرض طرح ترافیک هم نیستند.

وی ادامه داد: در این صورت می‌توانیم مراکز قبلی اهدای خون را که استانداردهای پایین‌تری دارند، تعطیل کنیم. در حال حاضر مرکز اهدای خون ‌آزادی، صادقیه و میلاد را تعطیل کردیم زیرا مرکز "ستاری" جایگزین شده، این مناطق را پوشش می‌دهد و استانداردهای بالایی هم دارد.

وی بیان کرد: در عین حال منتظریم که مرکز اهدای خون منطقه چهار تهران هم به مرحله بهره‌برداری برسد تا بتوانیم پایگاه اهدای خون افسریه را هم تعطیل کنیم یا در منطقه یک، کار بهره‌برداری از مرکز جامع اهدای خون به‌گونه‌ای پیش رود که بتوانیم کانکس اهدای خون تجریش را ببندیم بنابراین از آنجایی که این دغدغه وجود دارد که هنوز مراکز جدید نتوانستند به طور کامل جایگزین مراکز پیشین شوند،  فعلا با هم کار می‌کنند اما امیدواریم مردم از مراکز جامع اهدای خون استقبال کنند و با مراکز جامع ما آشنا شوند تا بتوانیم خدمات اهدای خون را در سطح استانداردهای بالاتری به همه مردم استان تهران ارایه دهیم.

دلایل افزایش مصرف «پلاکت خون» در کشور چیست؟

پیش از این مدیرکل سازمان انتقال خون استان تهران با اشاره به افزایش نیاز به اهدای پلاکت خون در کشور گفته بود: عمده دلیل افزایش روزافزون مصرف «پلاکت خون» در کشور در طی سال‌های اخیر، شناخته تر شدن بیماری‌هایی است که درمان آنها نیاز به پلاکت خون دارد.

وی افزوده بود: شناخت نقش پلاکت در درمان انواع بیماری‌های صعب العلاج و درمان‌های پیشرفته مانند شیمی‌درمانی برای درمان بیماران سرطانی، بازسازی عوامل کلیدی برای رشد استخوان و بلوغ بافت نرم، شناخت نقش پلاکت‌ها در بهبود زخم‌های پریودنتال یا زخم‌های دهان و زبان و ... تقاضا برای مصرف پلاکت خون را زیاد کرده است.سینا پرس