مشاهدات میدانی از بازار نشان می‌داد که برخی هر روز در صف‌هایی که دلار محدود ارائه می‌کردند، می‌ایستادند و برای ذخیره بیشتر دلار در خانه هایشان تلاش می‌کردند
شفاآنلاین>بیمه و بانک> صف‌های طولانی خرید دلار در نیمه دوم سال 96 و روزهای اول کاری سال 97، نشان می‌داد که تقاضا برای ارز در بسیاری موارد، بیش از آن چیزی است که برای نیازهای واقعی تحصیلی، درمانی، مسافرتی و... باشد.
به گزارش شفاآنلاین، مشاهدات میدانی از بازار نشان می‌داد که برخی هر روز در صف‌هایی که دلار محدود ارائه می‌کردند، می‌ایستادند و برای ذخیره بیشتر دلار در خانه هایشان تلاش می‌کردند. در همان دوره، دانشجویی که برای دریافت ارز مورد نیازش در بازار جست و جو می‌کرد، گفت: «چند روزی که اینجا گشته‌ام، حتی کسانی را دیده‌ام که اعضای خانواده‌شان را با کارت ملی‌هایشان می‌آورند و در صف‌هایی که پیدا می‌کنند، می‌ایستند تا ارز ذخیره کنند. بیشتر از اینکه از گره خوردن کار خودم ناراحت باشم، از این کلافه‌ام که حالا که بازار به دلایل مختلف مشکل (Problem)دارد، خودمان دیگر چرا به خودمان رحم نداریم؟»
حالا از التهابات بازار کم شده است اما هنوز راه زیادی برای مدیریت بازار ارز و بسامان رسیدن کامل اوضاع آن وجود دارد. به تازگی نیز اعلام شده است که از ابتدای اردیبهشت ماه، نگهداری بیش از 10 هزار دلار یا 10 هزار یورو ارز، قاچاق محسوب می‌شود. در این شرایط، جذابیت سپرده‌گذاری ارزی نیز در بانک‌ها بالا رفته؛ نوعی سپرده‌گذاری که ساز و کار آن براحتی باز کردن حساب است و بانک مرکزی نیز بانک‌ها را مکلف کرده است تا در زمان سررسید، حتماً اصل پول و سود آن را با مقادیر ارزی تحویل دهند و تنها در صورت خواست مشتری، به ریال تبدیل کنند. حسین سلیمی، عضو کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران می‌گوید: «می گویند حدود 20 تا 30 میلیارد دلار در خانه‌ها ارز هست و اگر این ارقام درست باشد، ورود آنها به چرخه اقتصاد اثرات مهمی با خود دارد.
اگر این میزان ارز یا حتی بخشی از آنها در بانک‌ها متمرکز شود، برای همه طرف‌ها سود دارد. بسیاری از مردم، ارزهایشان را در بانک‌های خارج می‌گذارند و از آنجا بهره می‌گیرند، چرا نتوانند در بانک‌های کشور سپرده‌گذاری کنند و سودش را از همین جا بگیرند؟ مسأله اصلی همین است که مردم بتوانند اعتماد کنند.»
چرا ارز خود را نزد بانک سپرده گذاری کنیم؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در بانک‌های مختلف، شرایط تا حدودی متفاوت است. در یکی از بانک‌های دولتی، حداقل مبلغ برای افتتاح حساب و مانده قابل قبول برای تخصیص سود 100 دلار یا 100 یورو و در بانکی دیگر، حداقل مبلغ هزار دلار است. میانگین سود پرداختی بانک‌ها نیز از 4 تا 5 درصد برای سپرده‌های سالانه متفاوت است.
در اواخر اسفندماه 96 نیز بخشنامه‌ای از سوی بانک مرکزی ابلاغ شد که در آن عنوان شده بود به سپرده ارزی سپرده‌گذاران با آورده نقدی، باید سود به صورت اسکناس ارز پرداخت شود و نکته دوم اینکه در رسیدهای تحویلی به مشتریان یا قراردادهای تنظیمی بابت سپرده پذیری لازم است اطلاعاتی از قبیل نوع ارز و نحوه وصول ارز از مشتری (اسکناس) درج و بر تکلیف آن بانک به پرداخت عین ارز (اسکناس) هنگام برداشت از حساب تصریح شود.
درخصوص سپرده‌گذاری ارزی نقدی بانک نزد بانک مرکزی نیز حداقل مبلغ سپرده‌گذاری یک میلیون دلار یا یک میلیون یورو عنوان شده و دوره سپرده ارزی شش ماهه و قابل تمدید در صورت موافقت بانک مرکزی بوده است. نرخ سود سالانه سپرده‌گذاری نیز ۴ درصد برای دلار و ۳ درصد برای یورو عنوان شده است. همچنین در صورت درخواست عودت سپرده ارزی تودیعی قبل از سررسید، نرخ سود مورد عمل برای سپرده دلاری سالانه ۵/ ۱ درصد و برای سپرده یورویی سالانه یک درصد خواهد بود. در این ارتباط به سپرده‌های ارزی کمتر از یک ماه سودی تعلق نمی‌گیرد. در بخشی دیگر از بخشنامه نیز آمده بود که امکان دریافت اسکناس دلار و یورو از سوی این بانک و تحویل آن نزد بانک‌های کارگزار خارج از کشور میسر شده است. حداقل مبلغ معاوضه یک میلیون دلار یا یک میلیون یورو عنوان شده و دوره معاوضه شش ماهه و قابل تمدید است. این بخشنامه نشان می‌داد که بانک مرکزی تمهیدات لازم برای بانک‌ها را جهت دریافت سپرده ارزی فراهم کرده است.
بانک‌ها در تعیین نرخ سود سپرده ارزی آزادند
بانک مرکزی حالا شرایط را برای سپرده پذیری بانک‌ها، آسان‌تر هم کرده است. مدیرکل دفتر مقررات و سیاست‌های ارزی بانک مرکزی اعلام کرده است که بانک‌ها می‌توانند با نرخ خود سپرده ارزی جذب کنند. مهدی کسرایی‌پور می‌گوید:«تصمیم بر این است که بانک‌ها با نرخ مدنظر خود سپرده‌گیری کنند. نرخ سود سپرده ارزی بانک‌ها نزد بانک مرکزی 3 درصد برای یورو و ٤درصد برای دلار است، بعضاً بانک‌ها با نرخ‌های بالاتر از این از مردم، سپرده ارزی جذب می‌کنند؛ در واقع تصمیم و سیاست بر این است که با نرخ خود جذب سپرده ارزی داشته باشند.»
البته آزادی بانک‌ها در تعیین نرخ بهره ارزی، با نظارت بانک مرکزی صورت می‌گیرد. مدیرکل دفتر مقررات و سیاست‌های ارزی ادامه می‌دهد:«البته بانک مرکزی چارچوب‌های مشخصی را برای جذب سپرده ارزی از سوی بانک‌ها تعیین کرده و اگر قرار است سپرده‌گیری ارزی انجام شود، نرخ سود در اختیار خود بانک‌ها است.» او اضافه می‌کند: «نرخ اعلامی بانک مرکزی برای سپرده‌گیری ارزی بانک‌ها با توجه به نرخ‌های بین‌المللی برای نظام بانکی جذاب است و لیکن بانک‌هایی داریم که در این حوزه سابقه طولانی دارند.»
اعتماد مردم و تعهد بانک‌ها
حسین سلیمی، در توضیح اثربخشی سپرده‌گذاری ارزی می‌گوید:«دریافت سپرده ارزی توسط بانک‌ها هم برای مردم و هم برای نظام اقتصادی (Economic)سود دارد. این کار سیاستی است که سود آن به صنعت و اشتغال هم می‌رسد اما باید توجه داشت که اعتماد مردم، مهمترین مسأله است. در اجرای این سیاست اعتماد مردم نباید از بین برود، پیش از این اتفاقاتی افتاده که نسبت به سپرده‌های مردم خلاف وعده صورت گرفته و نباید دوباره تکرار شود.»
عضو کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق تهران درباره اهمیت اعتماد مردم می‌گوید:«چندین بار این کار تکرار شده است که برای بازپرداخت به جای سپرده ارزی، ریال داده‌اند. باید به مردم اعلام شود که بعداً همان ارز خودتان را تحویل می‌دهیم، اگر بانک‌ها تعهد و مردم اعتماد کنند و پول در بانک‌ها برود، می‌تواند 20 میلیارد دلار امکانات استفاده ارزی فراهم می‌شود. این میزان ارزی می‌تواند کمک برای صنایع بزرگی باشد. ضمن کمک به اقتصاد و سامان‌بخشی نظام ارزی، به ایجاد اشتغال کمک می‌کند. پولی که در خانه باشد، بازدهی ندارد. ولی اگر روی آن چند درصد سود پرداخت شود، هم برای اقتصاد و هم زندگی شخصی مردم ما خوب است. اما باید بانک‌ها خوش قول باشند.» سلیمی که خود در حوزه بانکداری فعالیت می‌کند، درباره سیاست نرخ آزاد سود سپرده ارزی نیز می‌گوید:«این سیاست خوبی است. البته بانک‌های ما در یک طیفی آزادند و منطقی وجود دارد که معمولاً نرخ سود سپرده‌گذاری ارزی بیش از 5 درصد نمی‌شود.
البته باید برآورد کرد که اگر بانک‌های خارج از کشور و کشورهای همسایه مثلاً نرخ 3 درصدی دارند، اینجا نرخ‌ها 4 درصد باشد که جذابیت آن حفظ شود.» او در انتهای صحبت‌هایش می‌گوید:«البته باز هم تأکید می‌کنم، مهمترین مسأله این است که خلف وعده نشود. مثلاً یک بار اعلام شد که گواهی سپرده ارزی 20درصدی پرداخت می‌شود و گواهی‌های قبلی 16 درصدی باطل هستند. در این شرایط مردم نمی‌دانستند باید چه کنند و حتی باید ضرر پرداخت می‌شد.»
خبرنگار: سید حسن میرطاهر
به گزارش شفاآنلاین، مشاهدات میدانی از بازار نشان می‌داد که برخی هر روز در صف‌هایی که دلار محدود ارائه می‌کردند، می‌ایستادند و برای ذخیره بیشتر دلار در خانه هایشان تلاش می‌کردند. در همان دوره، دانشجویی که برای دریافت ارز مورد نیازش در بازار جست و جو می‌کرد، گفت: «چند روزی که اینجا گشته‌ام، حتی کسانی را دیده‌ام که اعضای خانواده‌شان را با کارت ملی‌هایشان می‌آورند و در صف‌هایی که پیدا می‌کنند، می‌ایستند تا ارز ذخیره کنند. بیشتر از اینکه از گره خوردن کار خودم ناراحت باشم، از این کلافه‌ام که حالا که بازار به دلایل مختلف مشکل (Problem)دارد، خودمان دیگر چرا به خودمان رحم نداریم؟»
حالا از التهابات بازار کم شده است اما هنوز راه زیادی برای مدیریت بازار ارز و بسامان رسیدن کامل اوضاع آن وجود دارد. به تازگی نیز اعلام شده است که از ابتدای اردیبهشت ماه، نگهداری بیش از 10 هزار دلار یا 10 هزار یورو ارز، قاچاق محسوب می‌شود. در این شرایط، جذابیت سپرده‌گذاری ارزی نیز در بانک‌ها بالا رفته؛ نوعی سپرده‌گذاری که ساز و کار آن براحتی باز کردن حساب است و بانک مرکزی نیز بانک‌ها را مکلف کرده است تا در زمان سررسید، حتماً اصل پول و سود آن را با مقادیر ارزی تحویل دهند و تنها در صورت خواست مشتری، به ریال تبدیل کنند. حسین سلیمی، عضو کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران می‌گوید: «می گویند حدود 20 تا 30 میلیارد دلار در خانه‌ها ارز هست و اگر این ارقام درست باشد، ورود آنها به چرخه اقتصاد اثرات مهمی با خود دارد.
اگر این میزان ارز یا حتی بخشی از آنها در بانک‌ها متمرکز شود، برای همه طرف‌ها سود دارد. بسیاری از مردم، ارزهایشان را در بانک‌های خارج می‌گذارند و از آنجا بهره می‌گیرند، چرا نتوانند در بانک‌های کشور سپرده‌گذاری کنند و سودش را از همین جا بگیرند؟ مسأله اصلی همین است که مردم بتوانند اعتماد کنند.»
چرا ارز خود را نزد بانک سپرده گذاری کنیم؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در بانک‌های مختلف، شرایط تا حدودی متفاوت است. در یکی از بانک‌های دولتی، حداقل مبلغ برای افتتاح حساب و مانده قابل قبول برای تخصیص سود 100 دلار یا 100 یورو و در بانکی دیگر، حداقل مبلغ هزار دلار است. میانگین سود پرداختی بانک‌ها نیز از 4 تا 5 درصد برای سپرده‌های سالانه متفاوت است.
در اواخر اسفندماه 96 نیز بخشنامه‌ای از سوی بانک مرکزی ابلاغ شد که در آن عنوان شده بود به سپرده ارزی سپرده‌گذاران با آورده نقدی، باید سود به صورت اسکناس ارز پرداخت شود و نکته دوم اینکه در رسیدهای تحویلی به مشتریان یا قراردادهای تنظیمی بابت سپرده پذیری لازم است اطلاعاتی از قبیل نوع ارز و نحوه وصول ارز از مشتری (اسکناس) درج و بر تکلیف آن بانک به پرداخت عین ارز (اسکناس) هنگام برداشت از حساب تصریح شود.
درخصوص سپرده‌گذاری ارزی نقدی بانک نزد بانک مرکزی نیز حداقل مبلغ سپرده‌گذاری یک میلیون دلار یا یک میلیون یورو عنوان شده و دوره سپرده ارزی شش ماهه و قابل تمدید در صورت موافقت بانک مرکزی بوده است. نرخ سود سالانه سپرده‌گذاری نیز ۴ درصد برای دلار و ۳ درصد برای یورو عنوان شده است. همچنین در صورت درخواست عودت سپرده ارزی تودیعی قبل از سررسید، نرخ سود مورد عمل برای سپرده دلاری سالانه ۵/ ۱ درصد و برای سپرده یورویی سالانه یک درصد خواهد بود. در این ارتباط به سپرده‌های ارزی کمتر از یک ماه سودی تعلق نمی‌گیرد. در بخشی دیگر از بخشنامه نیز آمده بود که امکان دریافت اسکناس دلار و یورو از سوی این بانک و تحویل آن نزد بانک‌های کارگزار خارج از کشور میسر شده است. حداقل مبلغ معاوضه یک میلیون دلار یا یک میلیون یورو عنوان شده و دوره معاوضه شش ماهه و قابل تمدید است. این بخشنامه نشان می‌داد که بانک مرکزی تمهیدات لازم برای بانک‌ها را جهت دریافت سپرده ارزی فراهم کرده است.
بانک‌ها در تعیین نرخ سود سپرده ارزی آزادند
بانک مرکزی حالا شرایط را برای سپرده پذیری بانک‌ها، آسان‌تر هم کرده است. مدیرکل دفتر مقررات و سیاست‌های ارزی بانک مرکزی اعلام کرده است که بانک‌ها می‌توانند با نرخ خود سپرده ارزی جذب کنند. مهدی کسرایی‌پور می‌گوید:«تصمیم بر این است که بانک‌ها با نرخ مدنظر خود سپرده‌گیری کنند. نرخ سود سپرده ارزی بانک‌ها نزد بانک مرکزی 3 درصد برای یورو و ٤درصد برای دلار است، بعضاً بانک‌ها با نرخ‌های بالاتر از این از مردم، سپرده ارزی جذب می‌کنند؛ در واقع تصمیم و سیاست بر این است که با نرخ خود جذب سپرده ارزی داشته باشند.»
البته آزادی بانک‌ها در تعیین نرخ بهره ارزی، با نظارت بانک مرکزی صورت می‌گیرد. مدیرکل دفتر مقررات و سیاست‌های ارزی ادامه می‌دهد:«البته بانک مرکزی چارچوب‌های مشخصی را برای جذب سپرده ارزی از سوی بانک‌ها تعیین کرده و اگر قرار است سپرده‌گیری ارزی انجام شود، نرخ سود در اختیار خود بانک‌ها است.» او اضافه می‌کند: «نرخ اعلامی بانک مرکزی برای سپرده‌گیری ارزی بانک‌ها با توجه به نرخ‌های بین‌المللی برای نظام بانکی جذاب است و لیکن بانک‌هایی داریم که در این حوزه سابقه طولانی دارند.»
اعتماد مردم و تعهد بانک‌ها
حسین سلیمی، در توضیح اثربخشی سپرده‌گذاری ارزی می‌گوید:«دریافت سپرده ارزی توسط بانک‌ها هم برای مردم و هم برای نظام اقتصادی (Economic)سود دارد. این کار سیاستی است که سود آن به صنعت و اشتغال هم می‌رسد اما باید توجه داشت که اعتماد مردم، مهمترین مسأله است. در اجرای این سیاست اعتماد مردم نباید از بین برود، پیش از این اتفاقاتی افتاده که نسبت به سپرده‌های مردم خلاف وعده صورت گرفته و نباید دوباره تکرار شود.»
عضو کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق تهران درباره اهمیت اعتماد مردم می‌گوید:«چندین بار این کار تکرار شده است که برای بازپرداخت به جای سپرده ارزی، ریال داده‌اند. باید به مردم اعلام شود که بعداً همان ارز خودتان را تحویل می‌دهیم، اگر بانک‌ها تعهد و مردم اعتماد کنند و پول در بانک‌ها برود، می‌تواند 20 میلیارد دلار امکانات استفاده ارزی فراهم می‌شود. این میزان ارزی می‌تواند کمک برای صنایع بزرگی باشد. ضمن کمک به اقتصاد و سامان‌بخشی نظام ارزی، به ایجاد اشتغال کمک می‌کند. پولی که در خانه باشد، بازدهی ندارد. ولی اگر روی آن چند درصد سود پرداخت شود، هم برای اقتصاد و هم زندگی شخصی مردم ما خوب است. اما باید بانک‌ها خوش قول باشند.» سلیمی که خود در حوزه بانکداری فعالیت می‌کند، درباره سیاست نرخ آزاد سود سپرده ارزی نیز می‌گوید:«این سیاست خوبی است. البته بانک‌های ما در یک طیفی آزادند و منطقی وجود دارد که معمولاً نرخ سود سپرده‌گذاری ارزی بیش از 5 درصد نمی‌شود.
البته باید برآورد کرد که اگر بانک‌های خارج از کشور و کشورهای همسایه مثلاً نرخ 3 درصدی دارند، اینجا نرخ‌ها 4 درصد باشد که جذابیت آن حفظ شود.» او در انتهای صحبت‌هایش می‌گوید:«البته باز هم تأکید می‌کنم، مهمترین مسأله این است که خلف وعده نشود. مثلاً یک بار اعلام شد که گواهی سپرده ارزی 20درصدی پرداخت می‌شود و گواهی‌های قبلی 16 درصدی باطل هستند. در این شرایط مردم نمی‌دانستند باید چه کنند و حتی باید ضرر پرداخت می‌شد.»
خبرنگار: سید حسن میرطاهر
نظرشما
آخرین اخبار