شافعی:نگرانیم که چندگانگی نرخ ارز بستر سوء استفاده و تولید فساد شود قطعا پروسه برداشته شدن تحریم ها آنهم در حوزه بانکی زمان بر است.این را تجربه سایر کشورها هم نشان داده؛با این حال شاید بانک مرکزی امیدوار بود امسال گشایش های بیشتری اتفاق بیفتد
شفا آنلاین>بیمه و بانک>در حالی که نرخ دلار به عنوان ارز رسمی مبادلات تجاری کشور در آستانه 4500 تومان قرار گرفته که اقتصاددانان وفعالان اقتصادی معتقدند،برای جلوگیری از ایجاد رانت و فساد دو نرخی،حالا زمان برای تک نرخی شدن ارز مهیا شده است.
به گزارش شفا آنلاین، ولی الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی از مدتها پیش،شاید از همان ماههای اول پذیرش مسند ریاست بانک مرکزی قولش را به فعالان اقتصادی داده بود. البته او بعدها گفت که این طرح بعد از عادی شدن شرایط مراودات تجاری با خارج از کشور صورت می گیرد.
فعالان اتاق بازرگانی می گویند،حالا دو سال از اجرایی شدن برجام گذشته و وعده ارز تک نرخی محقق نشده است. ارزی که چندنرخی شدنش را از دولت دهم به ارث برده است. هرچند دردهه های قبل هم چندنرخی بودن گریبانگیر اسکناس های خارجی بود.اما عبور ازنرخ رسمی اعلام شده از سوی بانک مرکزی حالا 850 تومان رسیده است،رقمی که کم کم بر نگرانی ها می افزاید.
آخرین قیمت معامله ارز در روز پنج شنبه حکایت از آن دارد که قیمت ها میل به افزایش دارند.از یکسو قیمت ارز مبادله ای(ارزی که دولت به واردکنندگان کالاهای اساسی و واسطه ای اعطا می کند) به 3 هزار و 660 تومان رسیده،این در حالی است که قیمت ارز رسمی که دولت بودجه سال 96 را براساس آن تدوین کرده،قیمت ارز 3300 تومان در نظر گرفته شده است.این فاصله 360 تومانی نشان می دهد که این نرخ دیگر قابل بازگشت نیست.در بودجه سال آینده هم همه نشانه ها،از افزایش قیمت ارز حکایت دارد.
از سوی دیگر،قیمت ارز در بازار آزاد از 3850 تومان که در شهریور امسال در بازار مبادله می شد، هم اکنون در بازار 4450 تومان نرخ گذاری شده است،هرچند که روز گذشته تا 4هزار و 491 تومان هم بالارفت،اما به دلیل تعطیلی روز جمعه و کاهش میزان مبادله،قیمت ارز به زیر 4 هزار و 500 تومان رسید.البته نرخ ارز حواله شخصی در حال حاضر از سوی صرافی ها 4 هزار و 560 است.
این فاصله نزدیک به 850 تومانی بین ارز رسمی و ارز بازار آزاد،اگرچه فاصله چندان زیادی نیست،اما به گفته اقتصاددانان این فاصله سرآغاز رانت های بزرگ در اقتصاد است و اگر به سرعت این فاصله با تک نرخی شدن یا ورود بانک مرکزی به بازار برای تنظمیم بازار ارز،جبران نشود،عوارض جبران ناپذیری بر جای می گذارد.
ارز چندنرخی از کجا آمد؟
اقتصاد ایران در چهار دهه گذشته، جز در دو مقطع سال 1372 و نیز دوره بین سالهای 1381 تا 1390 ،همواره نظام دو یا چندنرخی بودن ارز را تجربه کرده است. در سال80 مرحوم دکتر محسن نوربخش،ریاست بانک مرکزی را برعهده داشت، بنا به گفته مقامات وقت بانک مرکزی با صرف 5 میلیارد تومان ارز به عنوان پشتوانه،سیاست ارزتک نرخی را اجرایی شد و ارزرسمی برای مدتها در بازار آزاد نوسان بسیار اندک داشت.اما در سال 90 به دنبال تشدید تحریم های هسته ای و فقدان مدیریت، دوباره قیمت چندشاخه شد. این چندشاخه شدن تا جایی پیش رفت که سال 91 میدان فردوسی و صرافی(Currency exchange) ها و دلارفروشان کنار خیابان به تنهایی قطب خبری شده بودند. نوسان قیمت ارز آنقدر زیاد بود که دقیقه به دقیقه تغییر می کرد.
نوسان آنقدر بالا رفت که کار به آتش زدن چند صرافی رسید و تا چند وقت بعد از آن هم نیروی انتظامی دلارفروشان کنار خیابان را جمع می کرد. هنوز هم طنزهایی از روزهای نوسان دلار باقی مانده است. طنزهایی از جمله «اگر صبح، موقع سر کار رفتن یه دلار بخری و بعدازظهر، زمان برگشتن به خونه بفروشی، نه تنها اون روز هیچ خرجی نکردی، بلکه سود هم کردی.»
مرکز مبادلات ارزی هم یادگار همان زمان چندنرخی شدن ارز است.
الوعده وفا
قطعا پروسه برداشته شدن تحریم ها آنهم در حوزه بانکی زمان بر است.این را تجربه سایر کشورها هم نشان داده؛با این حال شاید بانک مرکزی امیدوار بود امسال گشایش های بیشتری اتفاق بیفتد به همین دلیل هم پیمان قربانی معاون اقتصادی بانک مرکزی ایران سال گذشته گفته بود که:« سال مالی آتی(امسال) نظام تک نرخی ارز پیاده می شود؛ ما در حال کار بر روی آن هستیم و قصد داریم آن را اجرایی کنیم.»
اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهوری هم تاکید کرده بود که:« بانک مرکزی باید هرچه زودتر برنامه خود را برای تک نرخی کردن ارز نهایی کند..چه به گفته وی این اقدام، هم تاثیرات مثبتی در اقتصاد کشور خواهد داشت و هم گامی در جهت شفاف سازی و مبارزه با مفاسد اقتصادی خواهد بود.»
با این حال،با گذشت 10 ماه از سال هنوز خبری از تصمیم برای تک نرخی شدن ارزن یست. هرچند که ولی الله سیف رییس کل بانک مرکزی گفته است که نرخ های موجود در بازار ارز موقتی است و به زودی کاهش می یابد،اما او این روزها هیچ اشاره به اجرای سیاست ارز تک نرخی نکرده است.
یکی از نگرانی های اقتصاددانان و فعالان اقتصادی نادیده گرفتن این سیاست در بودجه سال آینده است.به طوری که غلامحسین شافعی دیروز هشداد داده که یکسان‌سازی نرخ ارز در بودجه 97 دیده نشده و ما نگرانیم که چندگانگی این نرخ بستر سوء استفاده و تولید فساد شود.
آیا زمان،زمان ارز تک نرخی است؟
برخی از اقتصاددانان از جمله مرتضی ایمانی راد،سال گذشته پیش بینی کرده بود که به دلیل تحولات جهانی و تقویت دلار به نسبت سایر ارزها،قیمت ارز در داخل ایران هم تحت تاثیر قرار می گیرد.فدرال رزرو در سال گذشته میلادی سه بار اقدام به افزایش نرخ بهره کرد که این افزایش ها ارزش دلار را به نسبت سایر ارزها افزایش داد.
از سوی دیگر،کاهش میزان مبادلات دلاری ایران،به دلیل تغییر سبدارزی از دلار به یورو،عامل دیگر گرانی دلار است.وقتی ورود دلار کاهش می یابد،به همان نسبت عرضه آن به بازار کم می شود و در نتیجه صف تقاضا گرانی دلار را در پی خواهد داشت.
بانک مرکزی(central bank) در ماههای گذشته تلاش کرده تا با تزریق دلار به بازار التهاب این تقاضا را کاهش دهد،با این حال،در حال حاضر تقاضا برای این ارز بالاست.
سیدکمال سیدعلی کارشناس بانکی در این رابطه می گوید:«به نظر من دولت با 40 میلیارد دلار ارز حاصل از صادرات و درآمد نفتی، صددرصد می تواند ارز را تک نرخی کند.»
او در پاسخ به این سئوال که در شرایط فعلی، دولت با کسری بودجه این طرح امکان پذیر است؟،اضافه کرد:« به نظر من، دولت حتما باید این کار را انجام دهد. تعلل در اجرای این طرح اشتباه است و باید سریع این موضوع را جمع کند. اگر ارز را تک نرخی کنیم هم واردات ما بیشتر از 40 میلیارد دلار نمی شود. اگر دست دولت پر باشد می تواند پاسخگوی نیاز متقاضیانی باشد که برای کارهایی مانند واردات، خدمات و مسافرت، متقاضی ارز هستند. در حال حاضر، درآمدهای ارزی کفاف نیاز کشور را می دهد به شرطی که رانت ارز ارزان از بین برود و تقاضای اضافی و سفته بازی برای ارز ایجاد نشود.»
سید علی معتقد است:« قیمت های واقعی، باعث می شود که دیگر کسی به بازار ارز حمله نکند. دولت باید ارز را روی قیمتی یکسان سازی کند که توانایی دفاع از آن را نیز داشته باشد. از دیگر سو باید همان اندازه هم منابع ارزی داشته باشد که به متقاضی تخصیص دهد. به نظر من، تک نرخی کردن ارز در اولین قدم، رانت فعلی واردات با ارز دولتی را قطع می کند و این مسئله می تواند برای مدیریت واردات نیز مفید باشد.»
به گزارش شفا آنلاین، ولی الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی از مدتها پیش،شاید از همان ماههای اول پذیرش مسند ریاست بانک مرکزی قولش را به فعالان اقتصادی داده بود. البته او بعدها گفت که این طرح بعد از عادی شدن شرایط مراودات تجاری با خارج از کشور صورت می گیرد.
فعالان اتاق بازرگانی می گویند،حالا دو سال از اجرایی شدن برجام گذشته و وعده ارز تک نرخی محقق نشده است. ارزی که چندنرخی شدنش را از دولت دهم به ارث برده است. هرچند دردهه های قبل هم چندنرخی بودن گریبانگیر اسکناس های خارجی بود.اما عبور ازنرخ رسمی اعلام شده از سوی بانک مرکزی حالا 850 تومان رسیده است،رقمی که کم کم بر نگرانی ها می افزاید.
آخرین قیمت معامله ارز در روز پنج شنبه حکایت از آن دارد که قیمت ها میل به افزایش دارند.از یکسو قیمت ارز مبادله ای(ارزی که دولت به واردکنندگان کالاهای اساسی و واسطه ای اعطا می کند) به 3 هزار و 660 تومان رسیده،این در حالی است که قیمت ارز رسمی که دولت بودجه سال 96 را براساس آن تدوین کرده،قیمت ارز 3300 تومان در نظر گرفته شده است.این فاصله 360 تومانی نشان می دهد که این نرخ دیگر قابل بازگشت نیست.در بودجه سال آینده هم همه نشانه ها،از افزایش قیمت ارز حکایت دارد.
از سوی دیگر،قیمت ارز در بازار آزاد از 3850 تومان که در شهریور امسال در بازار مبادله می شد، هم اکنون در بازار 4450 تومان نرخ گذاری شده است،هرچند که روز گذشته تا 4هزار و 491 تومان هم بالارفت،اما به دلیل تعطیلی روز جمعه و کاهش میزان مبادله،قیمت ارز به زیر 4 هزار و 500 تومان رسید.البته نرخ ارز حواله شخصی در حال حاضر از سوی صرافی ها 4 هزار و 560 است.
این فاصله نزدیک به 850 تومانی بین ارز رسمی و ارز بازار آزاد،اگرچه فاصله چندان زیادی نیست،اما به گفته اقتصاددانان این فاصله سرآغاز رانت های بزرگ در اقتصاد است و اگر به سرعت این فاصله با تک نرخی شدن یا ورود بانک مرکزی به بازار برای تنظمیم بازار ارز،جبران نشود،عوارض جبران ناپذیری بر جای می گذارد.
ارز چندنرخی از کجا آمد؟
اقتصاد ایران در چهار دهه گذشته، جز در دو مقطع سال 1372 و نیز دوره بین سالهای 1381 تا 1390 ،همواره نظام دو یا چندنرخی بودن ارز را تجربه کرده است. در سال80 مرحوم دکتر محسن نوربخش،ریاست بانک مرکزی را برعهده داشت، بنا به گفته مقامات وقت بانک مرکزی با صرف 5 میلیارد تومان ارز به عنوان پشتوانه،سیاست ارزتک نرخی را اجرایی شد و ارزرسمی برای مدتها در بازار آزاد نوسان بسیار اندک داشت.اما در سال 90 به دنبال تشدید تحریم های هسته ای و فقدان مدیریت، دوباره قیمت چندشاخه شد. این چندشاخه شدن تا جایی پیش رفت که سال 91 میدان فردوسی و صرافی(Currency exchange) ها و دلارفروشان کنار خیابان به تنهایی قطب خبری شده بودند. نوسان قیمت ارز آنقدر زیاد بود که دقیقه به دقیقه تغییر می کرد.
نوسان آنقدر بالا رفت که کار به آتش زدن چند صرافی رسید و تا چند وقت بعد از آن هم نیروی انتظامی دلارفروشان کنار خیابان را جمع می کرد. هنوز هم طنزهایی از روزهای نوسان دلار باقی مانده است. طنزهایی از جمله «اگر صبح، موقع سر کار رفتن یه دلار بخری و بعدازظهر، زمان برگشتن به خونه بفروشی، نه تنها اون روز هیچ خرجی نکردی، بلکه سود هم کردی.»
مرکز مبادلات ارزی هم یادگار همان زمان چندنرخی شدن ارز است.
الوعده وفا
قطعا پروسه برداشته شدن تحریم ها آنهم در حوزه بانکی زمان بر است.این را تجربه سایر کشورها هم نشان داده؛با این حال شاید بانک مرکزی امیدوار بود امسال گشایش های بیشتری اتفاق بیفتد به همین دلیل هم پیمان قربانی معاون اقتصادی بانک مرکزی ایران سال گذشته گفته بود که:« سال مالی آتی(امسال) نظام تک نرخی ارز پیاده می شود؛ ما در حال کار بر روی آن هستیم و قصد داریم آن را اجرایی کنیم.»
اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهوری هم تاکید کرده بود که:« بانک مرکزی باید هرچه زودتر برنامه خود را برای تک نرخی کردن ارز نهایی کند..چه به گفته وی این اقدام، هم تاثیرات مثبتی در اقتصاد کشور خواهد داشت و هم گامی در جهت شفاف سازی و مبارزه با مفاسد اقتصادی خواهد بود.»
با این حال،با گذشت 10 ماه از سال هنوز خبری از تصمیم برای تک نرخی شدن ارزن یست. هرچند که ولی الله سیف رییس کل بانک مرکزی گفته است که نرخ های موجود در بازار ارز موقتی است و به زودی کاهش می یابد،اما او این روزها هیچ اشاره به اجرای سیاست ارز تک نرخی نکرده است.
یکی از نگرانی های اقتصاددانان و فعالان اقتصادی نادیده گرفتن این سیاست در بودجه سال آینده است.به طوری که غلامحسین شافعی دیروز هشداد داده که یکسان‌سازی نرخ ارز در بودجه 97 دیده نشده و ما نگرانیم که چندگانگی این نرخ بستر سوء استفاده و تولید فساد شود.
آیا زمان،زمان ارز تک نرخی است؟
برخی از اقتصاددانان از جمله مرتضی ایمانی راد،سال گذشته پیش بینی کرده بود که به دلیل تحولات جهانی و تقویت دلار به نسبت سایر ارزها،قیمت ارز در داخل ایران هم تحت تاثیر قرار می گیرد.فدرال رزرو در سال گذشته میلادی سه بار اقدام به افزایش نرخ بهره کرد که این افزایش ها ارزش دلار را به نسبت سایر ارزها افزایش داد.
از سوی دیگر،کاهش میزان مبادلات دلاری ایران،به دلیل تغییر سبدارزی از دلار به یورو،عامل دیگر گرانی دلار است.وقتی ورود دلار کاهش می یابد،به همان نسبت عرضه آن به بازار کم می شود و در نتیجه صف تقاضا گرانی دلار را در پی خواهد داشت.
بانک مرکزی(central bank) در ماههای گذشته تلاش کرده تا با تزریق دلار به بازار التهاب این تقاضا را کاهش دهد،با این حال،در حال حاضر تقاضا برای این ارز بالاست.
سیدکمال سیدعلی کارشناس بانکی در این رابطه می گوید:«به نظر من دولت با 40 میلیارد دلار ارز حاصل از صادرات و درآمد نفتی، صددرصد می تواند ارز را تک نرخی کند.»
او در پاسخ به این سئوال که در شرایط فعلی، دولت با کسری بودجه این طرح امکان پذیر است؟،اضافه کرد:« به نظر من، دولت حتما باید این کار را انجام دهد. تعلل در اجرای این طرح اشتباه است و باید سریع این موضوع را جمع کند. اگر ارز را تک نرخی کنیم هم واردات ما بیشتر از 40 میلیارد دلار نمی شود. اگر دست دولت پر باشد می تواند پاسخگوی نیاز متقاضیانی باشد که برای کارهایی مانند واردات، خدمات و مسافرت، متقاضی ارز هستند. در حال حاضر، درآمدهای ارزی کفاف نیاز کشور را می دهد به شرطی که رانت ارز ارزان از بین برود و تقاضای اضافی و سفته بازی برای ارز ایجاد نشود.»
سید علی معتقد است:« قیمت های واقعی، باعث می شود که دیگر کسی به بازار ارز حمله نکند. دولت باید ارز را روی قیمتی یکسان سازی کند که توانایی دفاع از آن را نیز داشته باشد. از دیگر سو باید همان اندازه هم منابع ارزی داشته باشد که به متقاضی تخصیص دهد. به نظر من، تک نرخی کردن ارز در اولین قدم، رانت فعلی واردات با ارز دولتی را قطع می کند و این مسئله می تواند برای مدیریت واردات نیز مفید باشد.»
نظرشما
آخرین اخبار