در حال حاضر، بانک مرکزی خود را برای یکسان سازی نرخ ارز و به عقیده برخی ها آزادسازی نرخ ارز آماده می کند. «نرخ ارز تا پایان سال یکسان سازی خواهد شد»، این وعده ای است که رئیس کل بانک مرکزی طی سال جاری چندین بار آن را اعلام کرده و برای اجرای آن وعده داده است. حال وی از ابلاغ دستورالعمل و ضوابط اجرایی خرید و فروش ارز توسط بانک ها بر اساس ارز آزاد در هفته آینده خبر داده و می گوید که این اقدام مهم، گامی در جهت تحقق پیش نیازهای یکسان سازی نرخ ارز محسوب می شود.
رئیس کل بانک مرکزی افزود: بر اساس این دستورالعمل، بانک ها مجاز می شوند ارز آزاد مشتری را تحویل گرفته و نسبت به خرید و فروش آن اقدام کنند. همچنین صادرکنندگان می‌توانند ارز حاصل از صادرات خود را به بانک بفروشند و یا سپرده گذاری کنند.
یکسان سازی نرخ ارز کلید خورد
این برنامه بانک مرکزی در شرایطی اجرا می شود که نگرانی ها از افزایش نرخ ارز در بازار دوباره اوج گرفته و خبر آغاز ورود دوباره بانک ها در بازار ارز، نگرانی هایی را نسبت به افزایش نرخ آن در بازار ایجاد کرده است.
در حال حاضر تمامی بانک های کشور در برخی از بخش های ارزی نظیر خرید و فروش و تبدیل ارزهای معتبر دنیا و ارزهای عرضه شده در بازار بین بانکی توسط بانک مرکزی با نرخ های تعیین شده طبق بخشنامه های بانک مرکزی فعال هستند، اما مجاز به خرید و فروش ارز در بازار آزاد نیستند.
البته هم اکنون دست بانکها برای بسیاری از فعالیت‌های ارزی باز است و آنها از فروش ارز مسافرتی تا سپرده گیری سرمایه گذاری ارزی، انتقال موجودی ارزی، سوئیفت، حواله ارزی، ضمانت نامه، اعتبارات اسنادی، فاینانس و ریفاینانس و تسهیلات دهی ارزی را انجام می دهند.
چند سال پیش بانک ها فعالیت های گسترده تری در بخش ارزی کشور داشتند، اما پس از اینکه قیمت ارز دچار تلاطم ها و نوسانات بزرگی در بازار شد، بانک مرکزی وقت محدودیت هایی را برای بانکها، صرافی ها و کلا نحوه فعالیت های ارزی در بازار بانکی و آزاد ایجاد کرد و بدین ترتیب دست بانک ها برای فعالیت های ارزی بسته شد. اما حال بانک مرکزی برای اجرای برنامه ارز تک نرخی قصد دارد که دوباره میدان عمل و جولان به بانک ها بدهد و آنها را در بازار خرید و فروش ارز وارد کند.
ابلاغیه ویژه ارزی برای بانکها
در سالهای ۹۰ و ۹۱ بازار ارزی کشور هر آن با اتفاق جدیدی مواجه می شد و بانک مرکزی برای رصد بازار ارز اقدامات گسترده ای را صورت داد و برای بدست گرفتن بازار ارز، محدودیت هایی را اعمال کرد، اما گویا در شرایط فعلی که بازار با قیمت ارز یکسانی مواجه خواهد شد، بانک هم وارد بازی ارزی می شوند و در خرید وفروش ارز آزاد دخالت خواهند کرد.
اما برخی از کارشناسان اقتصادی می گویند که هر اقدامی در بازار آزاد باید حساب شده و دقیق باشد، زیرا در شرایط فعلی که بازار خود را برای اجرای برنامه ارز تک نرخی آماده می کند، هر اقدام نسنجیده و بدون برنامه و یا شتاب زده می تواند قیمت ها را به شدت تحت تاثیر قرار دهد و باعث شود که دوباره سرمایه های سرگردان و پول ها وارد بازرا ارز شوند و برنامه بانک مرکزی را با تاخیر مواجه کنند و یا خدشه ای به آن وارد نمایند و باعث چند نرخی شدن دوباره قیمت ها در بازار ارز شده و یا اینکه رح مذکور را با شکست مواجه کنند.
آنها می گویند که برای آزادسازی نرخ ارز گرچه لازم است که تمام محدودیت ها برداشته شود و نرخ ها در بازار تعیین شود، اما تجربه نشان داده هرگاه بانکها برای اجرای برنامه ای دست بکار می شوند، تبعاتی هم به دلیل منافعی که آنها همواره به آن می اندیشند، به همراه دارد و این بار هم ممکن است که حتی انتشار این اخبار بازار ارز کشور را تکان دهد و آرامش بازار ارز کشور را پیش از اجرای ارز تک نرخی برهم بریزد.
