در ایران، طبق برنامه واکسیناسیون کشوری، واکسن MMR به همه کودکان زده می شود که آنها را در برابر سرخک، سرخجه و اوریون مصون می کند.اگر خانمی به هر دلیلی واکسیناسیون را در دوران کودکی اش کامل نکرده باشد قبل از اقدام به بارداری باید ایمنی بدنش را نسبت به این بیماری ها با یک تست آزمایشگاهی ارزیابی کند و اگر ایمنی بدنش کافی نبود، واکسن بزند اما نکته مهمی که باید به آن توجه کند، این است که پس از واکسن زدن حداقل تا 1 ماه نباید باردار شود زیرا آلودگی به این ویروس ها ابتدای بارداری منجر به سقط می شود.علاوه بر این، ابتلای مادر به سرخجه در 3 ماهه اول، ممکن است باعث مشکلات جدی دیگری مثل کری مادرزادی و مشکلات چشمی، قلبی و مغزی شود اما درباره آبله مرغان اوضاع کمی متفاوت است زیرا واکسیناسیون علیه این بیماری در کشور ما متداول نیست و ایمن شدن در برابر این بیماری تنها با ابتلا به آن در کودکی یا بزرگسالی امکان پذیر است.

اگر خانمی در طول دوران بارداری، خصوصا 3 ماهه اول، به ویروس عامل آبله مرغان آلوده شود، کودک هنگام تولد ممکن است با نقص های جدی مواجه شود. آلودگی با ویروس آبله مرغان در هر زمانی از بارداری می تواند عامل مشکلات جدی مانند ذات الریه در مادر شود.در مورد ویروس آبله مرغان هم پزشکان به کمک آزمایش خون می توانند میزان مصونیت را تخمین بزنند. اگر بدن خانم به مقدار کافی ایمن نباشد، به او توصیه می شود حداقل 1 ما قبل از بارداری واکسن بزند. استفاده از واکسن آبله مرغان در دوران بارداری ممنوع است زیرا این واکسن از ویروس زنده تهیه می شود. اگر خانم بارداری به این بیماری مبتلا نشده و واکسن دریافت نکرده با کسی که به آبله مرغان مبتلاست برخورد کند، باید هرچه سریع تر با پزشک خود تماس بگیرد. در این موارد معمولا ایمونو گلبولین واریسلا زوستر به مادر تزریق می شود تا به کاهش خطر ابتلای مادر کمک شود.

ایمونو گلبولین برای این که موثر واقع شود باید حداکثر تا 10 روز پس از در معرض قرار گرفتن، تزریق شود و هرچه تزریق زودتر انجام بگیرد، تاثیرش بیشتر خواهدبود.عفونت از طریق تماس فرد به فرد مثل بوسیدن، دست دادن، تماس با مایعات بدن فرد آلوده مثل بزاق و ادرار و لمس کردن چشم ها، بینی و دهان فرد بیمار منتقل می شود.بنابراین خانم باردار نباید از لیوان، قاشق، چنگال، حوله و دیگر وسایل فرد مبتلا استفاده کند. شستن دست ها موثرترین راه برای پیشگیری از ابتلاست. حتما قبل و بعد از غذا خوردن دست خود را بشویید. هر بار که به هر علتی به فرد مبتلا یا وسایلش دست می زنید، حتما شستن دست ها را تکرار کنید. برای شستن دست ها از صابون و آب استفاده کنید و دست ها را به مدت 15 تا 30 ثانیه به هم بمالید.

واکسن هایی که در هر بارداری به خانم ها توصیه می شود

1- واکسن آنفلوانزا: خانم های باردار در معرض خطر بالای ابتلا به آنفلوانزا و عوارض آن هستند بنابراین پزشکان واکسن آنفلوانزا را به خصوص در فصولی که این بیماری شایع تر است مثل پاییز و زمستان، به خانم های باردار توصیه می کنند. این واکسن برای بارداری هیچ مشکلی ایجاد نمی کند و حتی نوزاد را تا 6 ماهگی از این بیماری مصون می دارد. البته نوعی از واکسن که به صورت اسپری بینی موجود است به این افراد توصیه نمی شود زیرا از ویروس زنده تهیه شده است.

2- واکسن دیفتری، کزاز، سیاه سرفه: این واکسن سه گانه نیز برای خانم های باردار البته بعد از گذشت 20 هفته از بارداری (زمان ایده آل برای آن بین 27 تا 36 هفتگی) است توصیه می شود.

واکسن هایی که به خانم های باردار با شرایط خاص توصیه می شود

این واکسن ها به خانم هایی که به دلیل سفر یا شرایط خاص دیگر در معرض عفونت های خاص قرار می گیرند، توصیه می شود:

3- هپاتیت A: هپاتیت A بیماری است که می تواند برای خانم های باردار بسیار خطرناک یا حتی کشنده باشد و به جنین هم انتقال می یابد. واکسن هپاتیت A هیچ عارضه شناخته شده ای برای خانم باردار ندارد و به خانم هایی که به مکان های با شیوع بالای این بیماری سفر می کنند، توصیه می شود.

4- هپاتیت B: هپاتیت B بیماری خطرناکی است که باعث التهاب کبد می شود. امروزه واکسن هپاتیت B به طور روتین در 3 نوبت به کودکان زده می شود اما اگر مادری واکسن نزده و در معرض ابتلا باشد (مثلا همسر مردی باشد که به هپاتیت B مبتلاست) یا درست قبل از بارداری نوبت اول یا دوم واکسن را زده باشد، باید این واکسن را حین بارداری بزند.

5- تب زرد: تب زرد هم یک بیماری ویروسی است که از طریق نوع خاصی از پشه منتقل می شود و به کبد و کلیه آسیب می رساند و حتی منجر به مرگ می شود. البته این بیماری در نواحی خاصی از آمریکای جنوبی و آفریقا وجود دارد و خانم های باردار در صورت امکان باید از سفر به این مناطق خودداری کنند اما اگر این کار امکان ندارد و خطر ابتلا بالاست، شاید واکسن تب زرد تنها راه ممکن باشد. البته این واکسن از ویروس زنده تهیه می شود، بنابراین حتما باید با متخصص عفونی درباره این کار مشورت کرد.

«آبله مرغان» در دوران بارداری «آبله مرغان»تر است!

دکتر شهرزاد زاده مدرس: آبله مرغان با وجود اینکه بیماری خطرناکی نیست، می تواند در دوره بارداری عوارضی برای مادر و جنین ایجاد کند. اگر خانم بارداری در معرض ابتلا به بیماری آبله مرغان قرار بگیرد، ابتدا از طریق آزمایش خون آنتی بادی او را بررسی می کنیم. اگر خانم باردار به نوع خفیف آن مبتلا شده و آنتی بادی اش نوع IgG بالا باشد، مشکلی برایش ایجاد نمی شود ولی اگر آنتی بادی IgG بالا باشد باید حتما بررسی شود و اگر در فاز حاد ابتلا بود به او ایمونوگلوبین تزریق می شود.

اگر مادر در 3 ماهه اول بارداری به آبله مرغان مبتلا شود، بیماری برای جنین بسیار خطرناک است و عوارضی مانند ناهنجاری جنینی می تواند در او ایجاد شود. در 3 ماهه سوم بیماری آبله مرغان برای مادر خطر بیشتری دارد تا برای جنین. اگر مادر در 3 ماهه سوم بارداری به آبله مرغان مبتلا شد حتما باید بستری و تحت نظر متخصص عفونی و زنان، وضعیت جسمی اش مرتب کنترل شود.

در خانم باردار به ویژه در 3 ماهه سوم بارداری بیماری با شدت بیشتری بروز پیدا می کند و تب بالا، عفونت شدید و آنسفالیت از عوارضی است که ممکن است در او ایجاد شود.