فيبروم رحم چيست و چرا به وجود مي‌آيد؟
دكتر نيرومنش، متخصص زنان و زايمان درباره فیبروم رحمی گفت : خانم‌هایی که در مراحل اولیه رشد فیبروم رحم برای درمانش اقدام نمی‌کنند، باعث می‌شوند که فيبروم به‌تدريج بزرگ شود و در سال نيم يا يك سانتيمتر رشد کند و باعث خون‌ریزی و البته رفتن زیر تیغ جراحی شود. اگر شما هم به مشكل فیبروم رحمی مبتلا هستيد يا نگرانيد در آينده به آن دچار شويد در ادامه این مطلب راه‌هاي پيشگيري و درمان آن را بخوانيد.
چه عواملی باعث ایجاد فیبروم رحمی می شود؟
اولين عامل زمينه ژنتيكي است. ممكن است مادر فيبروم داشته باشد، احتمال دارد اين مسئله در دختر خانواده نيز مشاهده شود. عامل ديگر ایجاد فیبروم رحمی ،چاقي افراد است كه فيبروم در آنها بيش از افراد لاغر ديده مي‌شود اما لاغر‌ها هم از اين امر مستثنا نيستند. عامل سوم، به وجود آمدن تغييراتي در هورمون‌هاي پروژسترون و استروژن و به‌خصوص استروژن است كه ممكن است با هر سيكل ماهانه‌اي كه فرد تجربه مي‌كند ترشح شده و به تدريج باعث بزرگ شدن اندازه فيبرومها شود، چون وابسته به هورمون استروژن است. بزرگ شدن فيبرومها به‌خصوص در زمان بارداری بيشتر رخ مي‌دهد چون ميزان هورمون در سطح بالايي قرار دارد.
بیماری فیبروم رحمی چه نشانه هایی دارد؟
نشانه‌هاي
بيماري فیبروم رحمی بسته به اينكه تعداد فيبرومها و اندازه‌شان چقدر است
و در كجا رشد مي‌كنند علامت جداگانه‌اي ايجاد مي‌كند. به‌طور مثال اگر
فيبروم داخل حفره رحم يا نزديك حفره رحم و نزديك مخاط آن‌كه آندومتر ناميده
مي‌شود، قرار گرفته باشد، باعث مي‌شود فرد دچار خونريزي‌هاي غيرطبيعي و
شديدي شود. گاهي اوقات فيبروم بدون اينكه علامتي ايجاد كند به وجود مي‌آيد و
باعث افزايش قطر شكم مي‌شود گاهي اوقات هم ممكن است توده‌اي زير ناف به
وجود بيايد كه با دست زدن احساس مي‌شود.
بعضی‌وقت‌ها فيبرومها در محل بيروني
رحم قرار گرفته‌اند كه باعث فشار به اعضاي لگني، روده، حالب و مثانه
مي‌شود. يكي از شكايات خانم‌‌ها هم همين است و مي‌گويند احساس سنگيني و
فشار، درد لگن و تكرر ادرار دارند و احساس مي‌كنند مثانه‌شان زود پر مي‌شود
و زود به زود بايد به دستشويي بروند. گاهي ممكن است فيبروم از دهانه رحم
بيرون بزند و خانمهايي كه درگير اين نوع فيبروم هستند، معمولا از خونريزي
بعد از مقاربت يا دردهاي واژينال شكايت دارند كه بعد از تماس باعث زخم شدن
دهانه رحم يا پوليپ دهانه رحم و سپس بزرگي آن مي‌شود.
گاهي اوقات با خانمهايي مواجه مي‌شويم كه در طي سال‌هاي متمادي خونريزي‌هاي شديدي دارند. وقتي سونوگرافي واژينال انجام مي‌دهيم مي‌بينيم رحم بزرگ است كه به آن رحم ميوماتو يا رحم فيبروماتو مي‌گويند. مشخص می‌شود سطح رحم آنها پر از فيبروم است و با بزرگ شدن رحم، فرد دچار خونريزي شده است. در هر صورت به خانم‌‌ها توصيه مي‌كنيم اگر با اين نشانه‌‌ها مواجه شدند، حتما براي معاينه به پزشك مراجعه‌كنند.
آیا فيبروم‌هاي رحمي شكل و اندازه رحم خانم‌‌ها را تحت تاثير قرار می دهند؟
رحم
عضوي عضلاني و توخالي است كه داخل لگن و بين مثانه و ركتوم قرار گرفته و
از سه لايه جدا از هم تشكيل شده است. فيبروم رحمي، توده‌‌هايي است كه از
بافت عضلاني جداره رحم سرچشمه مي‌گيرد و تشكيل آن در خانم‌‌ها بسيار شايع
است. اندازه فيبروم‌‌های رحمی از چند ميلي‌متر تا چند سانتی متر است و
گاهی ممكن است به 20 سانتيمتر هم برسد. گاهي اوقات مي‌بينيم اندازه رحم
خانمي به اندازه يك بارداری 9 ماهه بوده يا حتي به نظر مي‌آيد دو قلو
باردار است. بررسي‌كه مي‌كنيم مي‌بينيم در رحم خانم بيش از 150- 100 فيبروم
وجود دارد كه تا اين حد باعث بزرگي رحم شده است.
آيا ممكن است خانمي فيبروم داشته باشد اما هيچ علامتي از خود نشان ندهد؟
بله. اگر فيبروم در قسمت خارجي حفره لگن باشد، ممكن است علامت واضحي از خود نشان ندهد.
فیبروم رحمی بیشتر در چه سنینی و در چه افرادی دیده می شود؟
فيبروم
هم در افراد متاهل و هم در افراد مجرد دیده مي‌شود و هيچ فرقي
نمي‌كند. از نظر سني در بعضي از آمار‌ها گفته شده خانمهايي كه در محدوده
سني بين 40 تا 45 سالگی هستند، درگير فيبروم مي‌شوند اما در زناني‌كه
بين 50 تا 60 سال دارند، از شيوع بيشتري برخوردار است. البته گاهي اوقات
اين فيبرومها از زمان بلوغ نيز در فرد ايجاد مي‌شود.
آيا با وجود فيبروم امكان بارداري وجود دارد؟
بله.
البته خانمهايي كه فيبروم دارند و فيبروم‌هاي‌یشان در كنار مخاط رحم
است، زماني‌كه ازدواج مي‌كنند، صلاح نيست كه جلوگيري داشته باشند چون
جلوگيري باعث بروز مشكلات متعددي مي‌شود. به آنها توصيه مي‌كنيم ظرف يك‌سال
اقدام به بچه‌دار شدن‌كنند اما اگر زني با وجود فيبروم رحمی اقدام به
جلوگيري كند و بارداري را به چند سال بعد موكول‌كند، پس از بارداری و در
طول اين دوران فيبرومها با هربار ترشح استروژن بزرگ و بزرگ‌تر مي‌شوند و
باعث درد، زايمان زودرس، سقط جنين، جدا شدن جفت، پارگي كيسه آب مي‌شوند.
زناني‌كه با وجود فيبروم باردار
مي‌شوند، در زايمان سزارين مشكل دارند و براي‌شان خطرناك است. اگر در زمان
سزارين، فيبروم در محل برش زايمان باشد، سبب خونريزي مي‌شود البته گاهي
اوقات خانم‌‌ها مي‌خواهند در زمان سزارين فيبروم نيز برداشته شود. اما چون
رحم در دوران بارداری پرخون است، فيبروم هم پر خون است، گاهي برداشتن
فيبروم موجب خونريزي شده و باعث تزريق مجدد خون مي‌شود. بعضي وقت‌‌ها هم
زماني‌كه جراح مي‌بيند خونريزي بيش از حد معمول است، رحم را به‌طور كامل
خارج مي‌كند. به همين علت براي خانمهايي كه دوران بارداری‌‌شان با وجود
فيبروم طي شده است، بهتر است به شكل طبيعي زايمان كنند.
درمان قطعي براي فيبروم وجود دارد؟
خير.
چون فيبروم وابسته به هورمون است، درمان قطعي براي آن وجود ندارد و
اين‌طور نيست كه به بيمار بگوييم قرصي را يك هفته 10روز مصرف كن، خوب
مي‌شوي.
به شرايط بيمار بستگي دارد؛ يعني بسته به اينكه بيمار چه سن و
سالي دارد، اگر متاهل است از چه علامت بيماري شكايت دارد، تمايل به بچه‌دار
شدن مجدد دارد يا خير و تعداد فرزنداني كه دارد كافي است يا نه، نوع
درماني كه برايش تجويز مي‌كنيم، فرق مي‌كند.
آیا ممکن است فیبروم نیازی به جراحی و درمان نداشته باشد؟
بله. اگر اندازه فيبرومي كه در بدن تشكيل مي‌شود، قابل ملاحظه نباشد به جراحي و درمان نياز ندارد اما لازم است خانم هر شش ماه يا سالي يك‌بار آزمايش بدهد تا مشخص شود آيا فيبرومش به اندازه تقريبي سال گذشته باقي مانده است يا خير. اگر اين‌طور باشد كه نيازي به جراحي و درمان وجود ندارد اما اگر اندازه فيبروم خيلي بزرگ شده و همچنين باعث درد و خونريزي غير طبيعي شود، حتما به جراحي نياز دارد.
از زمان تشكيل فيبروم تا زماني‌كه ممكن است خطرناك شود، بيمار چقدر فرصت دارد تا جلوي بدتر شدن وضعيت را بگيرد؟
تنها
در پنج درصد فيبرومها ممكن است تغييرات بدخيمي ايجاد شود بنابراين جاي
نگراني وجود ندارد مگر اينكه در روند آزمايش مشخص شود كه فيبروم در مدت
كوتاهي مثلا سه، چهار يا شش ماه رشد قابل ملاحظه‌اي داشته است چراكه احتمال
بدخيمي وجود دارد.
آيا نشانه هشدار دهنده‌اي قبل از ایجاد فیبروم وجود دارد كه يك خانم با مشاهده آن به پزشك مراجعه كند؟
به
جز نشانه‌هاي بيماري كه به آن اشاره شد و لازم است خانم‌‌ها به آن توجه
داشته باشند، راه ديگري وجود ندارد و اين پزشك است كه با انجام سونوگرافي
مي‌تواند وجود فيبروم را تشخيص دهد و پس از تشخيص هم فرد بايد زير نظر پزشك
باشد.
آیا فیبروم ممکن است باعث ناباروری شود؟
بله. اگر فيبروم باعث بسته شدن مجراي دهانه رحم يا لوله‌هاي رحمي شود امكان ناباروري وجود دارد.
فيبرومها مي‌توانند شكل خطرناك به خود گرفته و در بدترين حالت سرطاني شوند؟
بيش
از 95 درصد فيبرومها خوش‌خيم هستند و نگراني ايجاد نمي‌كنند اما در
مواردي مثل خانمهايي كه بالاي 40 تا 45 سال دارند، تعداد فرزنداني كه
دارند كافي است و تمايلي به باروري دوباره ندارند، اگر يك‌دفعه فيبروم
براي‌شان مشكل ايجادكند، درد و خونريزي شديدي داشته باشند و در فاصله زماني
كوتاهي فيبروم بزرگ شود، يعني مثلا قبلا فيبروم سه سانتيمتري داشته اما
بعد از يك‌سال اندازه آن به 10 سانتيمتر رسيده است، ما ديگر احتمال
نمي‌دهيم فيبروم از نوع خوش‌خيم باشد.
با جراحي و خارج كردن كامل فيبروم رحمی، امكان رشد مجدد آن از بين مي‌رود؟
اين
مسئله قابل پيش‌بيني نيست و ممكن است فيبروم دوباره عود كند؛ يعني ممكن
است كسي فيبروم 10، 15 سانتيمتري‌اش را با جراحي بردارد اما دو، سه سال بعد
دوباره عود كند. خانمي‌كه با اين مشكل مواجه است و فيبرومش دوباره عود
مي‌كند، حتما بايد سالانه مورد معاينه قرار بگيرد و شكل و اندازه فيبرومش
اندازه‌گيري شود.
