شفا آنلاین>سلامت>حوادث پزشکی>علاقه فزایندهای در سالهای اخیر به «توریسم سلولهای بنیادی» ابراز شده است- به این معنا که شخصی (اغلب به همراه اعضای خانواده یا مراقبانش) به کشوری دیگر سفر میکند تا یک درمان ادعایی با سلولهای بنیادی را که در کشور خودش در دسترس نیست، دریافت کند.
به گزارش
شفا آنلاین،مشکل در اینجاست که کارایی این
درمانهای تبلیغشده از لحاظ بالینی به اثبات نرسیده است و شواهد چندانی
درباره ایمنی و تاثیربخشی آنها در مورد بیماریهای خاص در دست نیست. اکثریت
درمانهای تبلیغشده بهعنوان «
درمانهای سلولهای بنیادی» در واقع
درمانهای سلولی «اتولوگ» هستند؛ یعنی درمان با سلولهایی که از بدن خود
بیمار گرفته شدهاند و دوباره به بدن خود بیمار تزریق شدهاند تا بازساخت
بافت را برانگیزند.
برخی از کلینیکها نیز مدعی هستند که از خون بند ناف
اهدایی یا سلولهای رویانی استفاده میکنند، اما مشخص کردن اینکه در این
کلینیکها واقعا چه چیزی به گیرندگان تزریق میشود، سخت است و همچنین مشکل
است که تاثیرات آنها را بهطور علمی ثابت کرد. سفرهایی به منظور دریافت
سلول درمانی برای بیماریهای گوناگونی از آسیب طناب نخاعی، فلج مغزی گرفته
تا بیماری سلولهای عصبی حرکتی و اماس (اسکلروز متعدد) انجام میشود و
مقاصد این سفرها عموما کشورهای چین، هند، آلمان، آمریکا و پاناماست.
مرکز سلول ایکس یکی
از اولین مقصدهای انتخابی توریسم سلول درمانی مرکز سلول ایکس بود که اکنون
ماجرای آن بر سر زبانهاست و در شهرهای کلن و دوسلدورف در آلمان فعالیت
داشت. کلینیک مرکز سلول ایکس در ابتدای سال ۲۰۰۷ بهوسیله کورنلیس
کلاینبلوسم، یک سرمایهگذار هلندی با سابقه کار در حوزه پژوهشهای داروسازی
و کارآزماییهای بالینی بنیان نهاده شد.
ایجاد مرکز سلول ایکس در آلمان تا
حدی به خاطر وضع مقرراتی جدید بهوسیله دولت هلند بود که در سال ۲۰۰۶
ضربالاجلی برای ممنوع کردن درمانهای ثابتنشده با سلولهای بنیادی تعیین
کرده بود و نیز مقررات جدید درباره تمایز دادن سلولهای بنیادی و شرط گرفتن
مجوز برای انجام پیوندهای سلول بنیادی. این مقررات جدید از اول ژانویه
۲۰۰۷ به اجرا درآمد و بر علایق تجاری قبلی کلاینبلوسم تاثیر گذاشت.
کورنلیس کلاینبلوسم برای تاسیس کلینیک سلول ایکس در آلمان از مزیت خلاهای
موجود در قوانین آلمان درباره درمان با سلولهای بنیادی استفاده کرد.
سرمایهگذاری روی جنجالآفرینی مرکز
سلول ایکس در طول دوره فعالیتش در فاصله سالهای ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۱ هزاران نفر
را درمان کرد که تقریبا بهطور انحصاری شامل خارجیانی میشد که از کشورهای
گوناگون به آلمان آمده بودند. بیشتر موفقیت مرکز سلول ایکس به تواناییاش
در دامن زدن به انتظارات درباره سلولهای بنیادی مربوط میشد. وبسایت مرکز
سلول ایکس اعلام میکرد که امکان درمان مجموعهای از بیماریها از جمله
دیابت، سکته مغزی، آسیبهای نخاعی، اسکلروز متعدد (اماس)، بیماری
قلبی-عروقی، بیماری پارکینسون، بیماری آلزایمر وجود دارد. این وبسایت
همچنین حاوی داستانهایی درباره «معجزات» درمانهای با سلول بنیادی است،
برای مثال داستان بیمار پیشینی که دیابتش بهطور کامل علاج یافته است. این
کلینیک اعمال درمانی را که انجام میدهد، بهطور آشکار و با جزئیات روی
وبسایتش، بیان میکرد، اما مشکل است میزان خطری که بیماران در معرض آن
قرار میگیرند تعیین کرد، چراکه بسیاری از بیماران تجربیات متفاوتی
دراینباره داشتند؛ اما این کلینیک در این به اصطلاح فروختن درمانهای
سلولهای بنیادی خطرات مرتبط با درمانهای اتولوگ سلولهای بنیادی را کمتر
از حد واقع جلوه میداد و این چنین میگفت: «مرکز سلول ایکس فقط از
سلولهای بنیادی بالغ که استفاده از آنها برای درمان و پژوهش از لحاظ
اخلاقی مجاز است، استفاده میکند.»
تعطیلی مرکز سلول ایکس عوارضی
که برای بیماران مرکز سلول ایکس در سال ۲۰۱۰ ایجاد شد، از جمله خونریزی
شدید داخلی یک پسر ۱۰ ساله که از جمهوری آذربایجان پس از درمانی شامل تزریق
سلولهای بنیادی به درون مغز او و مرگ یک نوزاد ۱۸ ماهه از ایتالیا به علت
عوارض ناشی از عملی مشابه، باعث شد که مرکز سلول ایکس بهطور فزایندهای
مورد انتقاد قرار گیرد. مقامات ناظر آلمانی در آن هنگام توانستند این مرکز
را تعطیل کنند چراکه تحقیقات بعدی نشان داد که عمل تزریق داخل مغزی
سلولهای بنیادی بیش از آنکه سودمند باشد، آسیب ایجاد کرده است؛ بهعلاوه
هیچ دادهای در حمایت از استفاده این کلینیک از این شیوه درمانی وجود
نداشت. اکثریت دادههای بیماران این مرکز بهوسیله پرسشنامههایی به دست
آمده بودند که از طریق پست الکترونیکی یا تلفن پر شده بودند و نه از راه
روشهای علمی بالینی؛ بنابراین در اوایل سال ۲۰۱۱ به این مرکز دستور داده
شد تا مقررات جدید در آلمان درباره نیاز به درخواست ویژه برای ادامه
درمانهایش را رعایت کند. با توجه به موضوعاتی که در بالا ذکر شد، این مرکز
نتوانست تاییدیه لازم را به دست آورد. مرکز سلول ایکس در ادامه سال ۲۰۱۱
ناتوانی در پرداخت بدهیهایش را اعلام کرد، چراکه مقامات آلمانی دیگر به آن
مجوز پیوند سلول بنیادی را نداده بودند.
کلینیک دیگری گشوده میشود مدت
درازی از تعطیلی مرکز سلول ایکس نگذشته بود که کورنلیس کلاینبلوسم یک
کلینیک دیگر درمان با سلولهای بنیادی به نام Cell4Health را در بیروت
پایتخت لبنان افتتاح کرد که این بار هم با استفاده از خلاهای قانونی در آن
کشور عمل میکرد و همان درمان تجربی با سلولهای بنیادی را که در مرکز سلول
ایکس عرضه میشد در اختیار بیماران قرار میداد و هم هزاران دلار برای
بیماران آسیبپذیر هزینه میتراشید. این کلینیک عملیاتی بینالمللی را
اداره میکند- سلولهای اتولوگ را از مغز استخوان بیمار در این مرکز در
بیروت میگیرد و بعد برای فراوری به آزمایشگاه Precious در بریتانیا
میفرستد. سپس سلولهای بنیادی به لبنان باز پس فرستاده و به بیماران تزریق
میشوند. به نظر میرسد در این مورد با وجود شواهد معتبر برای حمایت
فعالیتهای زنجیرهای کلاینبوسم، تقاضای بیماران و ابهام یا خلا قانونی
درباره این شیوه درمانی بالقوه خطرناک باعث ادامه استفاده از آن شده است.سپید
eurostemcell