تمام آنچه درباره مو باید بدانیم

به گزارش شفا آنلاین ، امروزه اكثر افراد، در هر سن و سالي كه باشند، توجه خاصي به ميزان رشد يا ريزش موهاي خود دارند، بهطوري كه بر اساس بررسيهاي صورت گرفته حدود 10 تا 20 درصد مراجعان بيمارستانها را بيماران پوست و مو تشكيل ميدهند. گفتوگوي ما را در اين زمينه با دكتر امير هوشنگ احساني، متخصص بيماريهاي پوست و مو، عضو هيأت علمي دانشگاه تهران و معاون آموزشي بيمارستان رازي، پيرامون بيماري ريزش مو و روشهاي جلوگيري از آن ميخوانيد.  علل مراجعه بيشتر مردم به متخصصان پوست و مو در سالهاي اخير چه بوده است؟  بهطور طبيعي همه بر اين نكته واقف هستند كه مو به عنوان يكي از فاكتورهاي زيبايي از اهميت خاصي برخوردار است. مراجعه افراد نه تنها در ايران بلكه در تمامي نقاط دنيا طي سالهاي اخير، به علت بيماريها و ريزش مو و مهمترين نوع آن ريزش موي ارثي و هورموني، افزايش روزافزوني داشته است. بهطور كلي تمايل مردم دنيا به سمت زيبايي بسيار بيشتر شده است. با بررسي ميزان مراجعان بيمارستان رازي، دريافتيم كه 30 تا 40 درصد مراجعان يك روز بيمارستان مربوط به مشكلات مو است؛ البته درصدي از آن به بيماريهاي مو مانند كچلي سر يا بيماريهايي كه منجر به اشكال در ساقه و در نهايت ريشه مو ميشود، ارتباط دارد، ولي بهطور كلي حدود 80 تا 90 درصد از اين مراجعان مربوط به ريزش مو ميشود. طبيعتاً اكثر مراجعهكنندگان جوانان هستند ولي افراد ميانسال بسياري هم به زيبايي و كاشت مو تمايل دارند كه شايد بتوان علت ديگر اين شيوع را، اميد بيشتر به زندگي در بين ميانسالان عنوان كرد كه البته اين موضوع به خودي خود يك اتفاق  مثبت است.  شما درصد زيادي از ريزش مو را به وراثت و هورمون نسبت داديد؛ عوامل محيطي مانند نحوه نگهداري، نحوه استحمام و... تا چه ميزان در اين ميان نقش دارند؟  شايعترين علت ريزش مو در ايران و جهان، عوامل ارثي و هورموني است كه معمولاً پس از 18 سالگي آغاز ميشود؛ اما متأسفانه امروزه شاهد اين معضل هستيم كه ريزش در سنين پايينتر اتفاق ميافتد، بهطور مثال مراجعاني را ميبينيم كه 15 سال سن دارند و آزمايشهاي هورموني متابوليسم بدن و... آنها نرمال است ولي دچار كاهش و تراكم مو به شكل مردانه، شامل قسمتهاي جلوي سر، جلوي پيشاني و كف سر هستند. دليل اصلي پايين آمدن ميانگين سني كاملاً مشخص نيست، اما طبيعتاً عوامل محيطي نقش زيادي ايفا ميكنند كه به تعدادي از آنها اشاره ميكنم؛ رژيمهاي سخت و سنگين و تغذيه بد كه شامل مصرف نكردن انواع ميوهها، سبزيها و پروتئين ميشود؛ استرس كه به افزايش ريزش و كاهش رشد مو كمك ميكند، مورد ديگر مصرف سيگار است كه در درازمدت موجب ريزش مو ميشود؛ آن قدر اين نكته مهم است كه اگر يك فرد سيگاري تصميم به كاشت مو داشته باشد بايد حداقل از 3 هفته قبل سيگار را ترك كند، زيرا خونرساني مو وابستگي زيادي به مصرف نکردن سيگار دارد.  قصد دارم به يك موضوع كه به غلط و تحت تأثير تبليغات سوء در كشور ما جا افتاده، اشاره كنم؛ شامپوها هيچ نقشي در كنترل و جلوگيري از ريزش مو ندارند، متأسفانه تبليغات بسياري هم در اين زمينه صورت ميگيرد. نوع شامپوي مورد استفاده تفاوت خاصي ندارد، زيرا هر شامپو 2 تا 3 دقيقه روي سر قرار ميگيرد كه در اين مدت هيچ مادهاي توسط سر جذب نميشود؛ تونيكهايي كه پزشكان استفاده ميكنند حداقل بايد 3 تا 4 ساعت روي سر بماند كه بعد از اين مدت زمان فقط 30تا 40 درصد جذب ميشود، بنابراين ويتامينه يا پروتئينه بودن شامپو تأثيري در رشد مو ندارد، ولي اين بدان معنا نيست كه تأثيري هم در جنس مو ندارد؛ اگر يك شامپوي بد مصرف كنيد، احتمال دارد جنس مو يا طراوت آن را از بين ببرد. پزشكان فقط شامپو را بر اساس جنس مو توصيه ميكنند؛ بهطور مثال براي موي خشك شامپويي را توصيه ميكنند كه كمي نرمكننده داشته باشد.  برخي از اين تبليغات اشارهاي به رشد مو ندارند بلكه روي جلوگيري از ريزش مو تأكيد ميكنند. آيا اين ادعا پشتوانه علمي دارد؟  معمولاً پزشكان در جستوجوي يافتن علت ريزش مو در بيماران هستند. بهطور مثال اگر فردي دچار كمخوني و فقر آهن است، با استفاده حتي مكرر و مداوم تونيك يا شامپوي ضد ريزش مو هم نميتواند اين معضل را كنترل كند؛ يا اگر فردي دارويي مصرف ميكند كه باعث ريزش مو ميشود، با حذف آن دارو ميتوان وي را درمان كرد و روشهاي ديگر كاربردي ندارد.  براي پيشگيري از ريزش مو چه توصيهاي داريد؟  اگر ما ريزش مو را به عوامل ژنتيكي و غير ژنتيكي تقسيم كنيم، عوامل غير ژنتيكي را ميتوان بهتر كنترل كرد؛ جلوگيري از كمخوني يا مشكلات تيروئيد و... كمك زيادي ميكند. ولي در بحث ژنتيك هنوز توان علمي و تكنيكي شناسايي ژن وجود ندارد. در هر لحظه از زمان تعدادي از موهاي ما در حال ريزش و تعدادي ديگر در حال رويش هستند. بهطور كلي در هر لحظه 90 درصد موهاي سر در حال رويش و رشد و 10 درصد در حال ريزش هستند. دوره رشد و عمر مفيد مو در خانمها و آقايان متفاوت است، عمر مفيد مو 2 تا 6 سال است كه در خانمها به 6 سال و در آقايان به 2 يا 3 سال نزديك است، بعد از گذر اين مدت مو به سمت ريزش ميرود؛ البته ريشه باقي ميماند كه پس از گذشت چند ماه محركهاي سر آن را تحريك به رويش مجدد ميكنند. چون در خانمها دوره رشد طولانيتر است، موهاي بلندتري دارند. ريزش تعداد 50 تا 100 تار مو در روز طبيعي است، اما اگر فردي ادعا كند كه ريزش موي او در ماه گذشته روزانه 20 تا 30 تار بوده ولي در اين مدت به 70 تار مو رسيده، با اينكه كماكان طبيعي جلوه ميكند ولي ميتواند نشانگر اين باشد كه در ماه آينده به 120 تار مو خواهد رسيد كه نياز به پيشگيري دارد. يك نكته حائز اهميت اينكه، در موارد ژنتيكي ريزش مو تنها به پيشاني و كف سر مربوط است و كنارهها و پشت سر ريزش خاصي ندارند، براي كاشت مو هم از موي پشت سر برداشته ميشود، زيرا خلقت موهاي پشت سر به گونهاي است كه گيرندهاي براي هورمون ندارند، بنابراين ژن ديگر نميتواند تأثيري در ريزش موي آن ناحيه ايجاد كند. اگر فردي بموقع به پزشك متخصص مراجعه كند ميتواند از ريزش مو پيشگيري كند و در حقيقت براي شروع درمان در اين شيوه از قرصي به نام فيناسترايد استفاده ميشود.  كساني كه فيناسترايد مصرف ميكنند و عوارض جانبي اين دارو را ميشناسند، هميشه نگران اين نكته هستند كه روي هورمونهاي جنسي اثر سوء بگذارد؛ به همين دليل برخي از متخصصان در كنار اين قرص، آزمايشهاي متناوبي را نيز تجويز ميكنند. اين دغدغه تا چه ميزان صحت دارد؟  هر ساله انجمنهاي علمي پوست و موي اروپا و امريكا بيانيهاي را به اطلاع عموم ميرسانند؛ طبق آخرين بيانيه اين انجمنها، حتي مصرف مادام العمر فيناسترايد نيز بدون خطر است.  البته در 1 تا 2 درصد بيماران تأثير بسيار كمي روي هورمونهاي جنسي دارد كه با كم كردن  دز فيناسترايد اين مشكل برطرف ميشود، اما يك نكته حائز اهميت در مورد خانمها وجود دارد و آن اينكه انجمنهاي علمي، فيناسترايد را براي آنها تأييد نميكنند و اذعان دارند خانمهايي كه قصد بارداري داشته باشند نبايد اين دارو را مصرف كنند، ولي كساني كه مطمئناً ديگر باردار نميشوند ميتوانند اين دارو را استفاده كنند.  محلولهايي مانند ماينوكسيديل تا چه ميزان تأثير دارند؟ آيا مصرف همزمان قرص و محلول مؤثرتر است؟  نكته مهم اين است كه دارويي مثل فيناسترايد تنها براي ريزش موي ارثي توصيه ميشود و بايد با تأييد پزشك متخصص مصرف شود، زيرا ميزان دز و نوع مصرف آن براي افراد گوناگون متفاوت است. تأثير فيناسترايد بعد از 3 تا 4 ماه مشخص ميشود و علاوه بر اينكه تا 80 درصد از ريزش جلوگيري ميكند، رويش جديد هم اتفاق ميافتد. معمولاً پزشكان در كنار آن محلول هم تجويز ميكنند؛ تنها محلولي كه در دنيا تأييد شده، ماينوكسيديل است؛ محلول موجود در بازار 2 و 5 درصد است كه بايد روزي 2 مرتبه استفاده شود، اثر درماني آن بين 40 تا 50 درصد است و نيازمند مصرف طولاني است، زيرا حداقل 4 ماه طول ميكشد تا اثر اوليه آن مشخص شود. موهايي كه بعد از مصرف اين محلول به وجود ميآيند امكان قطع يا از بين رفتن دارند اما اگر اين محلول همراه با فيناسترايد استفاده شود نتيجه مطلوبتري خواهد داشت.  برخي از افراد كه تجربه ناموفقي در استفاده از اين محلولها و قرصها داشتهاند هميشه به بقيه توصيه ميكنند كه اين داروها تأثیری ندارد و در نهايت بايد مو كاشت. اين توصيه تا چه ميزان صحت دارد و چه كساني مجاز به كاشت مو هستند؟  اين توصيه درست نيست، موارد خاص و ويژهاي مانند افرادي كه موي آنها در اثر سانحه يا عمل جراحي مغز دچار آسيب شده يا كساني كه ريزش موي شديد دارند، در صورتي كه داراي بانك موي مناسب و با ثبات باشند كانديدهاي خوبي براي كاشت مو هستند.  متأسفانه اين روزها تبليغاتي در مورد كشت مو صورت ميگيرد كه كذب محض است، زيرا در دنيا هنوز هيچ كشوري موفق به انجام كشت و تكثير مو نشده است، بهطور معمول در صورت وجود بانك موي بسيار قوي و يك تيم حرفهاي ميتوان حداكثر 6 هزار تا 8 هزار تار مو در يك جلسه كاشت و در صورتي كه موهاي وسط سر كامل ريخته باشد تنها 25 درصد سر را پر ميكند. بعد از كاشت مو، بايد سعي شود موهاي سالم فرد حفظ شود كه مصرف دارو در درازمدت به اين امر كمك ميكند.  زماني كاشت مو اثر مطلوبي خواهد داشت كه ريزش موي فرد كنترل شده و در نهايت قطع شود، زيرا ممكن است پس از كاشت مو در شرايطي كه هنوز ريزش قطع نشده، رفته رفته تراكم مو كمتر به نظر برسد و اين دقيقاً در افرادي اتفاق ميافتد كه بدون درمان دارويي به منظور قطع ريزش مو، اقدام به كاشت زودتر از موعد ميكنند.