آموزش عذرخواهی به بچه ها، ۶ مرحله ساده

به گزارش شفاآنلاین : شاید برای شما هم این سوال مطرح شده باشد که چطور باید عذرخواهی کرد و چطور روش درست عذرخواهی را به بچه‎ها آموزش داد؟ برای پاسخ به این پرسش‎ها قبل از هر چیز لازم است به این نکته توجه کنیم که عذرخواهی، یک مهارت است و بنابراین علاوه بر کسب آگاهی در این زمینه نیازمندیم با تمرین و تکرار این مهارت را در الگوی رفتاریمان درونی کنیم؛ زیرا ساده‎ترین راه برای اینکه کودک عذرخواهی کردن را بیاموزد، یادگیری مشاهده‎ای است. به این ترتیب وقتی کودک شاهد عذرخواهی کردن ما و به رسمیت شناختن حقوقمان و دیگری به هنگام رنجش باشد، در واقع به‎طور غیرمستقیم اهمیت، ضرورت و روش صحیح عذرخواهی کردن را یاد می‎گیرد و در موقعیت‎های مشابه تمرین می‎کند.

 

بنابراین بخش مهم و تاثیرگذار این آموزش به‎صورت غیرمستقیم اتفاق می‎افتد. اما در مرحله بعدی و در صورتی که لازم باشد می‎توان متناسب با سن بچه‎ها از طریق گفت‎وگو یا در قالب بازی با عروسک‎ها یا یک نمایش خانگی کوتاه این مراحل را مستقیما به آنها آموزش داد. البته لازم است این نکته را هم در نظر داشته باشید که عذرخواهی فقط در مواردی که در محدوده توان و درک رفتاری و شناختی کودک قرار دارد، پیگیری شود تا امکان اجرا و اثربخشی مطلوب به‎دست بیاید؛ به این معنا که وظایف یا قوانینی که برای کودک تعریف می‎کنیم به گونه‎ای باشد که کودک مرتب شکست را تجربه نکند و مجبور به عذرخواهی نباشد.

برای یک عذرخواهی موثر لازم است ۶ گام را طی کنیم:

گام اول‎: پیشنهاد «من را ببخش!»
به کودک بیاموزیم که وقتی کسی را می‎رنجانیم، می‌توانیم به او پیشنهاد بدهیم که ما را ببخشد، اما چون یک پیشنهاد است، باید آمادگی شنیدن پاسخ منفی را هم داشته باشیم.

 

گام دوم‎: پذیرفتن اشتباه
در مرحله بعدی، مهم است که بپذیریم اشتباه کرده‎ایم. پذیرش اشتباه در واقع زمینه درک مسوولیت‎پذیری را فراهم می‎کند. بنابراین تا زمانی‎که کودک متوجه اشتباهش نشده است، او را وادار به عذرخواهی نکنید. برای درک بهتر این موضوع می‎توانید در شرایط مشابهی که بین شما و کودک اتفاق می‎افتد به او بگویید: «من می‎دانم که از من رنجیده‎ای و می‎خواهم که مرا ببخشی، اما هنوز نمی‎دانم که چه کار اشتباهی انجام داده‎ام؟»

 

گام سوم‎: پشیمانی
شاید شما هم بچه‎هایی را دیده باشید که بعد از انجام یک کار اشتباه بلافاصله عذرخواهی می‎کنند، اما هم شما و هم آنها می‎دانید که این صرفا راهی برای فرار از تنبیه است. بنابراین برای اینکه عذرخواهی شکل واقعی و حقیقی پیدا کند، مهمترین شرط، پشیمانی است. اگر کودک از کار بدی که انجام داده است، پشیمان نیست به او توضیح بدهید و برایش زمانی تعیین کنید تا به اشتباهش فکر کند. همیشه روی این نکته تایید کنید که تا زمانی که از کارش پشیمان نیست، لازم نیست عذرخواهی کند. اما برای کمک به درک بهتر کودک نسبت به رفتارش می‎توانید تاثیر آن رفتار را روی دیگران با هم بررسی کنید. حتی می‎توان از کودک خواست که خودش را به جای طرف مقابل بگذارد و احساساتش را بیان کند. این تمرین کمک می‎کند ارزش اخلاقی عذرخواهی به‎درستی برایش درونی شود.

 

گام چهارم‎: توضیح و دلیل
بسیاری از اوقات با وجودی که سه مرحله اول انجام شده است، اما رنجش همچنان باقی است. اگر برای کار اشتباهی که مرتکب شده‎ایم، دلایلی داشته باشیم و آنها را بیان کنیم و به دیگران هم فرصت توضیح و بیان دلایلشان را بدهیم، در واقع برای بخشیدن و بخشیده شدن انگیزه بیشتری فراهم کرده‎ایم.

 

گام پنجم‎: تکرار نکردن
یکی دیگر از مهمترین شرط‎های یک عذرخواهی واقعی تصمیم جدی برای تکرار نکردن کار اشتباه هست. گاهی بچه‎ها کار اشتباهی انجام می‎دهند، اما به دفعات آن را تکرار می‎کنند. در نظر داشته باشید که اگر کودک یک عذرخواهی واقعی انجام داده و بعد ناخواسته دوباره همان کار را تکرار کرده، عذرخواهی او را بپذیرید و تاکید کنید که چون واقعا قصد انجامش را نداشته، اشکالی ندارد. دقت کنید که خودتان هم وقتی از کودک عذرخواهی می‎کنید، دوباره آن کار را انجام ندهید؛ قوانین عذرخواهی برای شما و کودکتان یکسان هست.

 

گام ششم‎: جبران کردن
جبران کردن، مرحله تکمیلی یک عذرخواهی واقعی و کامل است. مانند سایر موارد اینجا هم لازم است خودمان پیشقدم باشیم و در موقعیت‎های مناسب به کودک بگوییم که: «به‎خاطر اشتباهم متاسفم و می‎خواهم جبران کنم.» در آموزش مستقیم به کودک توضیح بدهیم که با جبران کردن نشان می‎دهیم مسوولیت کار اشتباهمان را پذیرفته‎ایم و احساس طرف مقابل را به خوبی درک کرده‎ایم. این‎کار باعث می‎شود هم طرف مقابل را خوشحال کنیم و هم خودمان احساس بهتری داشته باشیم. البته لازم است حتما روی این نکته تاکید کنیم که برای جبران اشتباهمان هرگز مجبور نیستیم کاری انجام دهیم که به ما آسیب بزند یا باعث شود احساس بدی نسبت به خودمان پیدا کنیم؛ زیرا گاهی کودک در رابطه با دیگران در شرایطی قرار می‎گیرد که برای جبران اشتباهش و بخشیده شدن تحت فشار قرار می‎گیرد و چه بسا مجبور به باج‎دهی شود یا مورد سواستفاده قرار بگیرد.

 

با‎ آگاهی از این ۶ گام و تمرین مستمر آنها در کنار بچه‎ها می‎توانیم امیدوار باشیم یک مهارت درست رفتاری را فرا گرفته‎ایم و روابط سالم‎تری را تجربه کنیم.