شفا آنلاین>روانشناسی>مدام در حال شيطنت است و يك‌جا بند نمي‌شود، رفتارهاي او و لجبازي‌هايش ديوانه‌تان مي‌كند، در مهماني هم از دست لجبازي‌ها و خرابكاري‌هايش آرام و قرار نداريد و مدام حرص مي‌خوريد، يكي ميگويد بايد بيشتر تنبيهش كنيد و ديگری ميگويد بزرگ مي‌شود، خوب مي‌شود و بعضي‌ها هم مهر بيش‌فعالي به او می‌زنند.
گرچه بچه‌هايي كه مثل زلزله ويراني به بار مي‌آورند، هميشه بيش‌فعال نيستند اما اگر متخصصان با بررسي فرزندتان چنين تشخيصي را مطرح كنند بايد بدون تلف كردن وقت براي درمانش اقدام كنيد تا ديگر در آينده گريبان فرزندتان را نگيرد. اگر شما هم با اين مشكلات روبه‌رو هستيد با ما همراه شويد تا همه آنچه بايد در مورد بيش‌فعالي بدانيد از زبان دكتر شهره شكرزاده، دكتراي تخصصي روانشناسي و آموزش كودكان استثنايي و عضو هيات علمي دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقيقات بخوانيد.
زلزله خانه شما بيش‌فعال است؟
اصطلاح «بيش‌فعالي» كه امروزه توسط بسياري از والدين به كودكان برچسب مي‌خورد و هر مادر با كمي شيطنت كودکش شايد براي رهايي خود از بار مسووليت تربيت فرزند، عبارت «بيش‌فعال» را به زبان مي‌آورد، اختلالي است كه تشخيص آن بسيار دقيق و حساس است. تنها با مشاهده شيطنت و حرف گوش نکردن كودكان نمي‌توان به تشخيص اختلال بیش‌فعالی مبادرت ورزيد. واقعيت اين است كه اختلال بيش‌فعالي به‌سادگي قابل تشخيص نیست و براي اطمينان از ابتلا به آن نياز به تشخيص روانشناس و انجام آزمون‌هاي روانشناختي است.
هر بچه لجباز و پرخاشگري به اختلال بيش‌فعالي مبتلا نيست؛ اختلال بيش‌فعالي يا ADHD مخفف عبارت Attention Deficit Hyperactivity Disorder به معني «بيش‌فعالي توجه توام با نقص توجه» است و بايد پس از تشخيص دقيق اختلال و تعيين نوع آن توسط روانشناسان متخصص در حيطه كودكان استثنايي و تحت نظارت به درمان اين اختلال پرداخت.
مردم‌آزاري مي‌كند؟
نه، فرزند بيش‌فعال شما مردم‌آزار نيست و قصد آزار و اذيت شما را هم ندارد. كارهاي او دست خودش نيست؛ بد ذاتي هم ندارد، چه بسا او نيز از ناراحت كردن شما در عذاب و ناراحتي است. اين اختلال به علت شباهت‌هاي زياد با بعضی از نشانه‌های اختلال بي‌اعتنايي مقابله‌اي با این بیماری، اشتباه گرفته مي‌شود اما فرق عمده اين كودكان با كودكان بيش‌فعال در قصد و غرض‌شان است. كودكان مبتلا به اختلال بي‌اعتنايي مقابله‌اي، نمي‌خواهند توجه كنند، لجباز و يك‌دنده هستند و به اصطلاح، باجگيرند، فحش مي‌دهند و دست بزن دارند.
متاسفانه آمار تشخيص نادرست كودكان ADHD بسيار بالاست. از سويي ديگر از هر 10 كودك ارجاعي براي بيش‌فعالي، هشت مورد مبتلا به اختلال بي‌اعتنايي مقابله‌اي هستند كه اين اختلال نيز چنانچه درمان نشود در نوجواني به اختلال سلوك و در بزرگسالي به اختلال شخصيت ناسازگاري اجتماعي تبدیل خواهد شد و جامعه را با مشكل روبه رو می‌کند.
به كي مراجعه كنم؟
اگر فرزندتان با مشكلاتي روبه‌رو است به متخصص مربوطه مراجعه كنيد؛ نه هر كارشناسي. اغلب افراد بدون اينكه نزد روانشناس بروند، يك‌راست سراغ روانپزشك مي‌روند. روانپزشك هم با تصور اينكه بيمار دوره‌هاي درماني توسط روانشناس را بدون موفقيت گذرانده است، دارو تجويز مي‌كند. پس اگر فرزندتان مشكوك به ADHD است بايد سراغ روانشناس برويد؛ آن هم روانشناسی با گرايش كودكان استثنايي نه هر روانشناس دیگری. در حوزه روانشناسي، گرايش‌هاي مختلفي مانند روانشناسي عمومي، باليني، تربيتي و كودكان استثنايي وجود دارد كه مناسب‌ترين گروه براي درمان اختلالات ADHD روانشناسان با گرايش كودكان استثنايي هستند.
روانشناسان با گرفتن آزمون‌هاي تشخيصي، مصاحبه تشخيصي با والدين و. . . به تشخيص و سپس شناسايي اختلال مذكور مي‌پردازند كه ممكن است فرآيند تشخيص چند روز، يك هفته يا حتي چند هفته به طول بیانجامد. از اين‌رو تنها با ويزيت چند دقيقه‌اي نمي‌توان به تشخيص اختلال ADHD و تجويز دارو پرداخت. چون در اين‌صورت شاهد افزايش كودكان وابسته و معتاد به دارو خواهيم بود؛ همان‌گونه كه امروزه اين كودكان بسيار به چشم مي‌خورند.
بايد مشت‌مشت قرص بخورد؟
ريتالين، رسپريدون و. . . از جمله داروهايي است كه امروزه براي كودكان مبتلا به اختلال ADHD تجويز مي‌شود. اگر اين داروها به صورت خودسرانه، با تجويز معلمان، دوستان و آشنايان و بدون تجويز روانپزشك مصرف شود، عوارض شديدي بر حافظه كودكان برجاي مي‌گذارد.
در این صورت درمان نيز كوتاه‌مدت خواهد بود و چه بسا در كوتاه‌مدت كارساز باشد اما بعد از چهار يا پنج سال استفاده، وابستگي به مصرف آنها مقاومت ايجاد کرده و مشكلات تازه‌اي را براي كودك به وجود می‌آورد. گرچه در برخي موارد چاره‌اي جز مصرف اين داروها وجود ندارد اما اين تشخيص مصرف دارو بايد پس از گذراندن فرآيند خدمات روانشناسي و ارجاع كودك به روانپزشك، توسط روانشناس انجام گيرد.
هميشه مراجعان خوش‌شانس نيستند و به‌موقع به روانشناس مراجعه نمي‌كنند تا درمان در آنها صورت بگيرد. گاهي اين اختلال با كودك بزرگ مي‌شود و در او باقي مي‌ماند. اگر همسر يا همكار شما هم يك‌جا بند نمي‌شود و مدام كارش را عوض مي‌كند، مرتب تغيير رشته مي‌دهد و. . . چه بسا كه بيش‌فعال باشد. افراد بيش‌فعال بزرگسال، مدام رشته تحصيلي و زندگي‌شان را تغيير مي‌دهند و ثبات ندارند؛ البته اين بيماران هم درمان مي‌شوند اما سخت‌تر. به اين افراد توصيه مي‌شود تا مي‌توانند شطرنج‌بازي كنند تا میزان توجه‌شان بالا رود.
رفتارهايش را زير ذره‌بين بگذاريد
كودكان مبتلا به ADHD بيش‌فعالي را همراه با كمبود يا نقص در توجه توامان دارد كه نقص توجه نيز در چند حيطه متعدد قابل مشاهده است. يك نوع از نقص توجه در عدم توانايي توجه مداوم و مستمر به يك موضوع است. آنان تنها چند دقيقه مي‌توانند در يك‌جا نشسته و تكاليف‌شان را انجام دهند و پس از چند دقيقه، باز بي‌توجه به فرياد و تهديد‌هاي شما شروع به بازيگوشي مي‌كنند و تلاش شما براي نشاندن آنها براي انجام تكاليف به جايي ختم نمي‌شود و باز بعد از چند دقيقه، بي‌توجهي قابل مشاهده است.
نوع ديگري از نقص توجه را مي‌توان تحت عنوان عدم توانايي تغيير توجه مطرح کرد. كودكان مبتلا به نقص در تغيير توجه، توانايي انتقال توجه از موضوعي به موضوع ديگر يا به اصطلاح شيفت كردن توجه را ندارند. اين كودكان نمي‌توانند همزمان به چند موضوع توجه كنند. كودك معمولي مي‌تواند همزمان هم بازي كند، هم حواسش به تلويزيون باشد تا با شروع شدن كارتون باب‌اسفنجي بپرد پاي تلويزيون و هم اینکه گوشه‌چشمي مراقب باشد تا پدرش بدون او از خانه خارج نشود و كسي هم دست به خوراكي‌هايش نزند؛ درحالي‌كه كودكان داراي نقص در توجه انشعاب‌يافته نمي‌توانند به بيش از يك موضوع توجه كنند. در انتها اينكه برخي از كودكان نمي‌توانند از مرحله توجه به تمركز برسند و نسبت به يك موضوع معطوف يا به اصطلاح فوكوس كنند.
لازم به ذكر است كودكان داراي اختلال نقص توجه توام با بيش‌فعالي، علاوه بر نقص در توجه، بازداري رفتار هم ندارند؛ براي مثال اگر با دوست‌شان توپ‌بازي مي‌كنند، نمي‌توانند صبر كنند تا نوبت به بازي آنان برسد.اين بچه‌ها تكانشي رفتار مي‌كنند و عصبانيت‌ها و واكنش‌هاي هيجاني ناگهاني را بروز مي‌دهند.
شایعاتی درباره بیش‌فعالی
حرف‌هایی که از گوشه و کنار ، درباره فرزندتان می‌شنوید، آنقدرها هم درست نیست.
فرزندم كم‌هوش است؟
برخي والدين تصور مي‌كنند كودكان مبتلا به ADHD ضريب هوشي پاييني دارند در صورتي‌كه اين اختلال ربطي به ضريب هوشي فرزندتان ندارد و كودكان بيش‌فعال نيز مانند همه كودكان معمولي، ممكن است باهوش‌تر يا كم‌هوش‌تر از بقيه باشند اما باهوشي يا كم‌هوشي‌شان ربطي به بيش‌فعال بودن‌شان ندارد و از آن تاثيري نمي‌گيرد.
برخي اوقات ممكن است اين اختلال با ديگر اختلالات همچون ناتواني يادگيري همراه باشد كه در اين‌صورت، تصور بر اين است كه كودك كم‌توان ذهني است يا داراي هوش پايينی است در حالي‌كه نقص در هر يك از فرآيندهاي روانشناختي پايه همچون استدلال، درك، فهم و. . . مي‌تواند كودك را دچار ناتواني دريادگيري کند. حال ممكن است كودك بيش‌فعال داراي ناتواني يادگيري نيز باشد
بايد لاك‌پشتي راه برود؟
وقتي كه متوجه مي‌شويد فرزندتان ADHD است، اطرافيان‌تان كه در نقش كارشناس قرار مي‌گيرند به شما توصيه‌هايي را ارائه مي‌دهند و معتقدند با انجام بازي‌هاي ساده كودك‌تان صبور و مشكلاتش حل مي‌شود. اگر شما هم كودك مبتلا به ADHD دارید، حتما شنيده‌ايد كه اطرافيان به شما توصيه مي‌كنند به كودك‌تان بگوييد مثل لاك‌پشت راه برود يا آب به دست آرام، آرام دور خانه را گز كند. اينها درماني براي بيماري ADHD نيست و اين بازي‌ها با بازي‌درماني كارشناسان زمين تا آسمان فرق دارد و فرآيند شناختي كودك‌تان را تقويت نمي‌كند. پس بهتر است در مسائل روانشناسي هم دست به خوددرماني نزنيد و با انتخاب درمانگر مناسب، به درمان او دل بسپاريد.
فرزندم بيمار مي‌ماند؟
درمان بيش‌فعالي هم نياز به صرف زمان دارد و با اولين مراجعه نمي‌توانيد توقع درمان داشته باشيد. اما اين بيماري معمولا درمان‌پذير است و بعد از يك ماه نشانه‌هاي بهبود مشاهده مي‌شود. فرد مبتلا نياز دارد تا بعد از درمان هر ماه يا هر دو يا سه ماه یک‌بار به پزشك مراجعه كند. البته اين درمان‌ها تنها شامل افرادي است كه سيستم عصبي و مغزي‌شان آسيب نديده است، زيرا در صورت آسيب‌ديدگي مغزي و... . ديگر نمي‌توان از بيش‌فعالي صحبت به ميان آورد و مشكلات مغزي كه در اثر ضربه باشد، نياز به درمان پزشكي دارند. تنها در صورت نقص در فرآيندهاي روانشناختي مي‌توان به درمان‌هاي شناختي و رفتاري مبادرت ورزيد.
نظرشما
آخرین اخبار