دستور العمل «حلق» بهداشتی حجاج ایرانی

  به گزارش شفاآنلاین ، یکی از اعمال واجب حج تمتع، انجام عمل حلق یا تراشیدن موی سر برای مردان است که با انجام آن زائر از احرام خارج می‌شود.   این عمل به دلایل متعدد از جمله خستگی زائر، کمبود فضای سرویس‌های بهداشتی، هجوم همزمان زائران، نبود امکانات کافی، نداشتن مهارت لازم تیغ زدن به سر و فشار روانی روی زائران چنانچه با برنامه‌ریزی و مدیریت صورت نگیرد علاوه بر تهدید سلامت زائران، موجب بر هم زدن نظافت منا و آلودگی محیط و در نهایت شکایت تمام زائرین قرار خواهد گرفت.   اما با انجام حلق بهداشتی می‌توان علاوه بر حفظ سلامت زائران، بهداشت و زیبایی محیط منا را نیز حفظ کرد و از معنویت این سرزمین مقدس  بیشتر بهره مند شد. بدین منظور دستور العمل زیر تدوین شده است تا پزشکان و مدیران کاروان‌ها با اجرای صحیح آن یک حلق بهداشتی را انجام دهند. بندهای دستور العمل شامل: 1-  جلسات آموزشی و توجیهی ویژه حلق بهداشتی برای تمام زائران برگزار شود 2- در جلسات آموزشی به زائران تاکید شود وسائل ذیل را همراه خود داشته باشند   ماشین اصلاح ( ترجیحاً باطری یا شارژی ) یا خود تراش با یک بسته تیغ، ( خود تراش یکبار مصرف توصیه نمی شود و تیغ از نوع بسیار تیز ترجیحاً پیش بند پلاستیکی یک بار مصرف، صابون بدون بو و دستکش یکبار مصرف 3-  لیست زائرانی که احتمالا بیماری‌های عفونی نظیر هپاتیت دارند یا از داروهای ضد انعقاد خون استفاده می کنند توسط پزشک مجموعه تهیه شده و این افراد توسط کسانی حلق شوند که آرایشگر بوده یا در این کار تبحر دارند و پزشک در حلق این افراد نظارت ویژه داشته باشد. 4- پزشک مجموعه یک عدد ظرف مخصوص جمع آوری اشیاء تیز و برنده (safety box )داشته باشد و آنرا همراه خود به منا ببرد. 5- به زائران تاکید شود که در انجام  عمل حلق به نکات زیر توجه کنند :   - پیش بند پلاستیکی یکبار مصرف را دقیق ببندند.   - با توجه به استفتاء انجام شده از مراجع معظم تقلید ( دامت برکاتهم ) نسبت به انجام حلق توسط  ماشین اصلاح یا خود تراش  اقدام کنند (بدیهی است ماشین اصلاح آلودگی و خطر کمتری دارد).   - فقط از وسائل شخصی خود استفاده کنند. -   در صورتی که زائر،  زخم یا زگیل یا خال بزرگ در ناحیه‌ای از سر دارد به شخص حلق کننده  اطلاع دهد.    زائرینی که سابقه بیماری اعصاب و روان ، لرزش دستها، ضعف شدید بینائی و یا بیماری عفونی دارند از انجام حلق برای دیگران خود داری نمایند.  - توسط افراد خارجی و دوره گرد عمل حلق انجام ندهند.   - از انجام حلق در راهروها یا کنار و داخل چادر ها خوداری کنند.    -به نشستن صحیح در هنگام حلق بیشتر توجه کنند و از چهار پایه های مخصوص استفاده کنند.   - تیغ مصرف شده را بلافاصله به داخل ظرف مخصوص اشیاء تیز و برنده ( safety box  ) قرار دهند.   - موها را به همراه پیش بند و دستکش در داخل کیسه زباله و ظرف زباله قرار بدهند.   - پس از اتمام حلق بلافاصله استحمام کنند. 6-   پزشک مجموعه در کنار زائران بر حلق بهداشتی نظارت داشته باشد 7-  هنگام انجام حلق به هیچ وجه خانم‌ها حضور نداشته باشند و در این امر دخالت ننمایند. 8-  به منظور ایجاد نظم در کار و رعایت بهداشت و جلوگیری از مراجعه  یکباره زائران برای انجام حلق بهداشتی، توصیه می شود ، مدیران کاروان انجام حلق را مدیریت نمایند: -در کنار پزشک، در هر کاروان یک نفر مسئولیت اجرای حلق را به عهده گیرد. -افرادی که در کار آرایشگری و حلق آشنا هستند در کاروان شناسائی شده و مسئولیت عمل حلق به آنها واگذار شود ضمن اینکه افراد خبره می‌توانند شیوه‌های حلق صحیح و راحت را در جلسات آموزشی به زائرین آموزش دهند . -کسانی که به عنوان حلاق یا آرایشگر وظیفه حلاقی را به عهده می گیرند قبل از سایر زائران باید خودشان حلق کنند لذا لازم است گوسفند قربانی این افراد در اولویت ذبح قرار گیرد . زائران در هر کاروان به گروه های کوچک ترجیحاً 8 نفره  تقسیم شوند و در گروههای کوچک عمل حلق را انجام دهند به این صورت از ازدحام زائران در سرویس‌های بهداشتی خود داری می‌شود لازمه اجرای این کار گروه بندی در اعلام اسامی است که قربانی آنها صورت گرفته است لذا از اعلام لیست کلی باید خود داری شود . -  اعضای گروه به نوبت عمل حلق را انجام دهند و پس از اتمام و استحمام، با هم به چادر برگردند سپس گروه بعدی حضور پیدا کنند. -   افرادی داوطلب از بین کاروان انتخاب و شناسایی شوند تا در سرویس های بهداشتی مسئولیت جمع آوری زباله را عهده دارشده و مدام نظافت محل حلق را انجام دهند.   - افراد حلاق و کسانی که داوطلب نظافت محل حلق هستند را ، می توان با یک کارت یا برچسب سینه مشخص کرد.  -  انتخاب تیغ مخصوص در سرعت دادن به عمل حلق و تراشیدن صحیح آن بسیار حائز اهمیت است در سنوات قبل برخی زائران با یک بسته تیغ هم نمی‌توانستند به درستی حلق انجام دهند به همین منظور هدایت زائران برای تهیه تیغ مخصوص ترجیحاً از نوع لیزری بسیار کمک کننده است . - نرم کردن مو قبل از انجام حلق با صابون مایع خمیری بدون بو و استفاده از آبپاش ، انجام حلق را بسیار روان و ساده می کند لذا هدایت زائران برای تهیه این وسائل موثر میباشد . 9-  توصیه شود برای گندزدائی ماشین اصلاح، قیچی، خود تراش، شانه و برس از مواد گندزدا کننده مانند گلوتارالدئید، الکل 70 درصد، ساولن یا سایر گندزداهای رایج  استفاده کنند و در صورتی که ماده گند زدا کننده در اختیار نباشد حتی الامکان با آب داغ و مواد شوینده آنها را تمیز کنند. 10- تهیه چهارپایه برای سرویس‌های بهداشتی به تعداد حداقل 10 عدد برای هر سرویس برای نشستن صحیح زائرین  علاوه بر راحتی و ممانعت از فشار بر ستون فقرات آنها موجب حفظ و پوشش بدن زائر نیز خواهد شد.