تخمک در
درون تخمدان تشکيل و بالغ مي‌شود و در سيکل‌هاي ماهانه در طول سال‌هاي
باروري از تخمدان آزاد مي‌شود .
بسياري
از زنان در طول زندگي خود کيست‌هاي تخمداني دارند. اکثر کيست‌هاي تخمداني
ناراحتي بسيار جزئي ايجاد مي‌کنند و بي‌ضرر هستند. اکثريت آنها بدون درمان،
در طول چند ماه ناپديد مي‌شوند . به هر جهت گاهي اوقات اين کيست‌ها ـ به
ويژه آنهايي که پاره شده‌اند ـ مشکلات جدي ايجاد مي‌کنند. بهترين راه براي
حفظ سلامتي‌تان شناخت علائم و نوع کيست تخمداني است، چراکه مي‌تواند
نشانه‌اي از يک مشکل و بيماري جدي‌تر باشد. معاينات منظم اندام‌هاي تناسلي
نيز کمک کننده است .
نشانه‌ها: تنها
با تکيه بر علائم نمي‌توان کيست تخمدان را تشخيص داد. در حقيقت اين امکان
وجود دارد که فردي مبتلا به کيست تخمدان باشد و هيچ علائمي نداشته باشد.
علائم کيست تخمدان مي‌توانند شبيه به علائم شرايط ديگري همچون آندومتريوز،
بيماري التهاب لگن، بارداري خارج از رحم يا سرطان تخمدان باشند. حتي
آپانديسيت و التهاب ديورتيکول هم مي‌توانند علائم و نشانه‌هايي مشابه با
کيست تخمدان پاره شده داشته باشند .
همچنان
بسيار حائز اهميت است که مراقب هر نوع علائم يا تغييري در بدن خود باشيد و
بدانيد کدام دسته از علائم، جدي و خطرناک محسوب مي‌شوند. چنانچه مبتلا به
کيست تخمداني باشيد، احتمالا تجربه علائم و نشانه‌هاي زير را تجربه
کرده‌ايد:
بي‌نظمي سيکل‌هاي قاعدگي،
درد در ناحيه لگن ـ يک درد پيوسته و هميشگي يا متناوب که به قسمت تحتاني کمر و ران‌ها منتشر مي شود .
درد لگني کوتاه‌مدت قبل از شروع پريود و يا قبل از اتمام پريود
درد در حين رابطه جنسي (مقاربت دردناک)
درد در حين دفع مدفوع يا احساس فشار در روده‌ها
تهوع ، استفراغ يا حساسيت سينه‌ها شبيه به حالت دوران بارداري
احساس پُري و سنگيني در شکم
احساس فشار در ناحيه مقعد و مثانه ـ عدم تخليه کامل مثانه.
علت:
به‌طور طبيعي هر ماه در تخمدان‌ها ساختارهاي شبه کيستي به نام فوليکول رشد
مي‌کند. فوليکول‌ها هورمون‌هاي استروژن و پروژسترون توليد مي‌کنند و در
زمان تخمک‌گذاري تخمک را رها مي‌سازند .
گاهي
اوقات يک فوليکول طبيعي همچنان به رشد خود ادامه مي‌دهد. زماني که اين
اتفاق مي‌افتد به عنوان «کيست کارکردي» شناخته مي‌شود، بدين معنا که اين
نوع کيست در طول عملکرد نرمال سيکل قاعدگي ايجاد شده است. دو نوع کيست
کارکردي وجود دارد:
کيست فوليکولي:
غده هيپوفيز مغز در اواسط سيکل قاعدگي، جرياني از هورمون LH آزاد مي‌کند
که سيگنال رهاسازي تخمک را به فوليکول مخابره مي‌کند. زماني که همه چيز طبق
برنامه باشد، تخمک به بيرون از فولکول خود پرتاب مي‌شود و سفر خود را در
طول لوله رحمي در جستجوي اسپرم و بارورشدن شروع مي‌کند.
کيست فوليکولي
زماني ايجاد مي‌شود که جريان LH وجود نداشته باشد. نتيجه فوليکولي خواهد
بود که پاره نشده و تخمک خود را رها نمي‌کند، در عوض رشد مي‌کند و تبديل به
کيست مي‌شود. معمولا کيست‌هاي فوليکولي بي‌خطر هستند و به ندرت منجر به
درد مي‌شوند و به خودي‌خود در طول 2 يا 3 سيکل قاعدگي ناپديد شده و از بين
مي‌روند .
کيست جسم زرد: زماني که LH جريان پيدا مي‌کند و تخمک رها مي‌شود، فوليکول پاره شده شروع به توليد مقادير زيادي استروژن و پروژسترون در جهت آماده‌سازي براي بارداري مي‌کند. اين فوليکول تغيير يافته هم اکنون جسم زرد ناميده مي‌شود.
گاهي
اوقات راه خروج تخمک باز نيست که منجر به جمع شدن مايع درون فوليکولي
مي‌شود که خود منتهي به تبديل جسم زرد به کيست مي‌شود. اگرچه معمولا اين
کيست به خودي‌خود بعد از چند هفته از بين مي‌رود، ضخامت آن مي‌تواند،
تقريبا تا 4 اينچ (حدود 10 سانتي‌متر) افزايش پيدا کند. اين امکان وجود
دارد که خونريزي درون کيست وجود داشته باشد يا اينکه کيست منجر به چرخش
تخمدان شده و خونرساني به آن قطع شود و درد شکمي يا رحمي ايجاد شود.
چنانچه کيست با خون پُر شود، امکان پارگي آن و درنتيجه خونريزي داخلي و درد ناگهاني و شديد وجود خواهد داشت. داروي باروري به نام کلوميفن (کلوميد يا سروفن) که براي تحريک تخمک‌گذاري استفاده مي‌شود، خطر تشکيل کيست جسم زرد را بعد از تخمک‌گذاري را افرايش مي‌دهد. اين نوع کيست‌ها نتايج بارداري را تهديد نمي‌کنند و از وقوع آن جلوگيري نمي‌کنند.
