شفا آنلاين -سرطان یا بد خیمی واژه عمومی است که به رشد و تکثیر سریع تر از نرمال سلول ها اطلاق می شود. سرطان می تواند هر نقطه ای از بدن را درگیر کند و به طور معمول از یک سلول تکی که به وسیله واکنش های ژنتیکی و عوامل خارجی به یک سلول سرطانی تبدیل می شود آغاز می گردد.بروز این بیماری در کشور ما در سال های اخیر افزایش قابل توجهی را نشان می دهد. برخی عوامل خطر وجود دارند که به صورت تجمعی باعث بروز سرطان می شوند. از جمله آنها می توان به اضافه وزن و چاقی ،رژیم غذایی ناسالم ، کمبود فعالیت بدنی ، مصرف سیگار والکل ، برخی عفونت ها، آلودگی های محیطی و شغلی و تشعشعات نام برد.
اضافه وزن نقش چاقی و دریافت چربی در بروز سرطان
و چاقی با انواع متفاوتی از سرطان ها مانند پستان ، کولورکتال، اندومتریوم ، مری ، کلیه و پانکراس مرتبط است. همچنین خطر ابتلا به برخی دیگر از انواع سرطان مانند مثانه ، کبد و... را نیز افزایش می دهد. مطالعات اپیدمیولوژیک در امریکا در سال 2007 نشان دادند که به ترتیب 4% و 7% موارد جدید سرطان در مردان و زنان به علت چاقی است. به علاوه انجمن سرطان آمریکا گزارش داده است که یک مورد از هر پنج مورد مرگ ناشی از سرطان در این کشورمرتبط با اضافه وزن و چاقی است. پیش بینی می شود با این روند رو به گسترش چاقی در دنیا و همچنین ایالات متحده امریکا ، در سال 2030 چاقی منجر به بروز 500000 مورد جدید سرطان تنها در این کشور شود. از طرف دیگر نتایج آنالیزها نشان می دهد کاهش 1% در BMI که معادل کاهش یک کیلوگرمی وزن در یک فرد با وزن متوسط است ، می تواند از افزایش موارد جدید سرطان و در واقع از بروز بیش از 100000 مورد جدید بیماری تا آن زمان جلوگیری کند.
مکانیسم های متعددی در زمینه ارتباط چاقی با افزایش خطر بروز برخی سرطان ها وجود دارد. به عنوان مثال بافت چربی مقادیر بالایی هورمون استروژن ترشح می کند که سطوح بالای آن با بروز سرطان های پستان ، اندومتریوم و ... مرتبط است. همچنین افراد چاق معمولا سطوح بالایی از هورمون انسولین در خون دارند که می تواند به رشد برخی انواع تومورها کمک کند. به علاوه سلول های چربی موادی را ترشح می کنند که برخی از آنها مانند لپتین با افزایش میزان چربی افزایش یافته و می تواند موجب افزایش رشد سلولی شوند، که خود از مکانیسم های ابتدایی بروز سرطان است. مطالعات مختلف نشان داده اند که چاقی با یک وضعیت التهابی خفیف اما مزمن همراه است که التهاب خود از طریق مکانیسم های متفاوت منجر به افزایش خطر بروز سرطان می شود.
نتایج مطالعات موجود در حال حاضر در زمینه ارتباط کاهش وزن با پیشگیری از سرطان در افراد چاق هنوز به طور قطعی به اثبات نرسیده است. اما مطالعات موجود نشان داده اند در روش هایی مانند جراحی کاهش وزن که با تغییر در سبک زندگی همراه شده اند و کاهش وزن قابل ملاحظه ای حدود 30 % را ایجاد کرده اند ، کاهش میزان سرطان های مرتبط با چاقی دیده می شود. اما بطور کلی مطالعات نشان داده اند که افرادیکه در طی دوران بزرگسالی خود افزایش کمتری در وزن دارند ، خطر کمتری برای ابتلا به انواعی از سرطان ها نیز دارند. در واقع مهم ترین عامل در ارتباط چاقی ، رژیم غذایی و پیشگیری از سرطان « نگهداری وزن سالم » در طی دوران زندگی و پیشگیری از چاقی است. این امر با ایجاد تعادل در کالری دریافتی به همراه فعالیت بدنی منظم قابل دسترس است . محدود کردن مصرف غذا های پر کالری ، کوچک کردن سایز وعده های غذایی و مصرف میان وعده های سالم ترنیز می تواند در این امر کمک کننده باشد.
از جمله مهم ترین مواد غذایی که ارتباط آنها با سرطان مورد بررسی قرار گرفته است ، چربی های اشباع و منابع عمده آنها مانند گوشت های فراوری شده و گوشت قرمز می باشند.افزایش مصرف چربی های اشباع ، گوشت های فراوری شده و گوشت قرمز خطر سرطان را با افزایش تولید مواد سرطان زا "carcinogenic" طی پخت یا فرایندهای صنعتی و افزایش تماس بدن با این مواد افزایش می دهند. این مواد همچنین با افزایش وزن و تجمع چربی در بدن خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهند. مطالعات نشان داده اند مصرف مقادیر بالا چربی در رژیم غذایی به ویژه چربی های اشباع و ترانس با خطر سرطان های کولون ، رکتوم و پروستات همراه هستند. این مساله به ویژه زمانیکه درصد انرژی دریافتی روزانه از چربی نسبت یه سایر مواد مغذی بالا می رود، صحت دارد. چربی های بالا در مواد غذایی همچنین می توانند به عنوان پیش ساز مواد سرطان زا در بدن عمل کنند. به طور کلی افراد مجاز به مصرف 30 تا 35 % انرژی دریافتی از چربی ها هستند که به سن ، جنس و وضعیت کلی سلامت نیز بستگی دارد. همچنین میزان چربی های اشباع دریافتی نباید بیشتر از 7 تا 10% کل انرژی دریافتی روزانه باشد. چربی های اشباع عمدتا در محصولات حیوانی وجود دارند. منابع عمده آنها شامل انواع پنیر، پیتزا، دسر ، لبنیات پر چرب و گوشت قرمز می باشد. این مواد غذایی باید با غذاهای سرشار از چربی های غیر اشباع مانند اسیدهای چرب ضروری امگا-3 که در غذاهای دریایی و روغن های گیاهی وجود دارند ، جایگزین شوند.
راهکارهای موجود برای کاهش دریافت چربی های اشباع شامل استفاده از روغن های گیاهی درزمان پخت (کلزا ، ذرت یا زیتون) به جای چربی های جامد (کره) ، مصرف شیر های کم چرب یا بدون چربی به جای انواع پرچرب ، جداسازی چربی و پوست قبل از مصرف انواع گوشت ، کاهش مصرف غذاهای سرخ شده ،مصرف وعده های غذایی کوچکتر، توجه به محتوای چربی غذاهای آماده براساس برچسب های غذایی ،جایگزین کردن مواد کم چرب در دستور تهیه غذاها و مصرف انواع گوشت های دارای چربی اشباع کمتر مانند غذاهای دریایی می باشد.
گوشت های فراوری شده و گوشت قرمز علاوه بر دارا بودن مقادیر بالای چربی دارای ترکیبات سرطان زای دیگری نیز هستند. آهن موجود در گوشت در صورت مصرف بیش از حد می تواند منجر به تولید موادی به نام رادیکال های آزاد "free radicals" شود ، که این مواد خود می توانند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند. همچنین نیترات اضافه شده به محصولات گوشتی فراوری شده که به عنوان نگهدارنده و رنگ دهنده این محصولات کاربرد دارند ، در حیوانات آزمایشگاهی منجر به بروز سرطان می شوند و خطر سرطان زایی آنها در مقادیر بالا در انسان نیز مطرح شده است.
بنابراین به طور کلی بر اساس دانش کنونی پیشگیری از افزایش وزن طی بزرگسالی و استفاده از غذاهای سالم ، طبیعی و کم چرب از جمله راهکارهای ساده برای کاهش خطر ابتلا به سرطان به شمار می روند.
دکترمهدی شادنوش
متخصص تغذیه بالینی و رژیم درمانی
mshadnoush@gmail.com
نظرشما
آخرین اخبار