رمز بارداری سالم

هدف از مشاوره پیش از بارداری دستیابی به رویه ای درست و حساب شده برای مراقبت است تا یک خانم با دارا بودن سلامت کامل وارد یکی از حساس ترین مراحل زندگی اش یعنی بارداری بشود و بتواند روند حاملگی سالم تری را داشته باشد. البته غربالگری به پیش از بارداری خلاصه نمی شود، بلکه با غربالگری های سه ماهه اول، دوم و سه ماهه بارداری تکمیل می​ شود و چرخه سلامت مادر و جنین را کامل می کند. به همین دلیل بسیاری از متخصصان زنان و زایمان به​ داشتن برنامه ریزی و انجام مشاوره پیش از بارداری تاکید می کنند، چرا که بسیاری از خانم ها هنگامی متوجه بارداری خود می شوند که سیستم عصبی و قلبی ـ عروقی جنین شان شکل گرفته و دوران طلایی برای پیشگیری از برخی ناهنجاری ها که با مصرف اسید فولیک، پیش از بارداری قابل پیشگیری است از دست رفته است. دکتر صفیه عشوری مقدم، متخصص زنان و زایمان در گفت وگو با جام جم اهمیت مشاوره پیش از بارداری را به عنوان اصلی ترین پیش نیاز بارداری چنین توصیف می کند: هدف از مشاوره پیش از بارداری دستیابی به ملاحظاتی برای پیشگیری و درمان مخاطرات زیستی، پزشکی، رفتاری و اجتماعی است؛ مخاطراتی که سلامت مادر و بارداری اش را تهدید می کند. بهترین زمان مشاوره؛ 3 ماه قبل از بارداری متخصصان تاکید می کنند​ بهترین زمان انجام مشاوره پیش از بارداری، سه ماه قبل از بارداری است. مشاوره پیش از بارداری باید از سوی متخصصان زنان و زایمان یا کارکنان آموزش دیده نظام بهداشتی که عهده دار ارائه خدمات و مراقبت های بارداری، تنظیم خانواده و نوزادان هستند، صورت بگیرد. به گفته دکتر عشوری در کنار ارائه یک شرح حال از سابقه بیماری و مشکلات مادر و نیز بررسی بیماری های ژنتیکی که ممکن است در پدر، مادر و خانواده درجه اول آنها وجود داشته باشد، سابقه وجود مشکلات تولید مثلی قبلی مانند وجود سقط، مرده زایی، زایمان زودرس، فشارخون و دیابت بارداری، مسمومیت بارداری، بارداری خارج از رحم و جفت سرراهی از مواردی است که مورد توجه و بررسی قرار بگیرد. این متخصص زنان با پراهمیت شمردن وضع اجتماعی و فرهنگی مادر و اثراتش بر بارداری وی می گوید: توجه به این که مادر از دخانیات، الکل و داروهای روانگردان استفاده می کند یا خیر بسیار اهمیت دارد. حتی بررسی ها نشان داده است​ در معرض دود سیگار قرار داشتن به اندازه مصرف سیگار و حتی بیش از آن برای مادر باردار خطرناک است. همچنین باید توجه خاصی به سن بارداری صورت بگیرد همچنان که بارداری های زیر 20 سال و نیز بالای 35 سال می تواند مادر و جنین را با مخاطراتی جدی روبه رو کند در نتیجه مادرانی که در این دو طیف سنی باردار می شوند باید تحت مراقبت های دقیق تری قرار بگیرند. کنترل بیماری های زمینه ای طی بارداری بی شک در خانواده هایی که سابقه بیماری های ارثی و فامیلی وجود دارد یا در ازدواج های فامیلی، مشاوره ژنتیک قبل از بارداری ضروری است، اما در ارتباط با بیماری های زمینه ای مزمن که نیاز به مصرف پیوسته داروهای خاص دارد، مادر باید از خطرات و عوارض بیماری های خود، انجام مراقبت های کنترلی از حیث این بیماری ها طی بارداری آگاه باشد. همچنین مادران باید بدانند تغذیه نامناسب، سوءتغذیه، حاملگی های متعدد، فاصله کم بارداری ها و کم خونی می تواند یک بارداری پرخطر را به دنبال داشته باشد. نارسایی کلیه و کبد، دیابت، بیماری های مزمن قلبی ـ عروقی، اختلالات انعقادی، تیروئید و صرع از بیماری هایی است که باید پیش از بارداری درمان شود و طی بارداری تحت کنترل قرار گیرد. دیابت کنترل نشده یعنی بروز ناهنجاری در جنین دیابت یا بیماری قند از بیماری های زمینه ای است که درمان آن پیش از بارداری و کنترل آن طی بارداری از اهمیت ویژه ای از حیث سلامت جنین برخوردار است؛ چرا که اختلال کنترل دیابت طی بارداری احتمال بروز ناهنجاری و نقص جنینی را بشدت افزایش می دهد. از این رو دکتر عشوری بر درمان دیابت پیش از بارداری تاکید می کند و می افزاید: کسانی که با عوارض چشمی، کلیوی، اختلالات فشارخون و نیز اختلالات عصبی ناشی از دیابت روبه رو هستند و به علت دیابت دفع پروتئین نیز دارند حتما پیش از بارداری با متخصص کلیه و غدد مشاوره داشته باشند. بهترین توصیه به این افراد آن است اختلالات قندشان را به نحوی درمان و کنترل کنند که سطح قندشان پیش از مصرف غذا به 80 تا 100 میلی گرم در هر 100 سی سی خون و پس از صرف غذا به 155 برسد. درمان تک دارویی بیماران مصروع طی بارداری یکی از مهم ترین ملاحظات طی بارداری درباره بیماران مصروع باید صورت بگیرد؛ چرا که بررسی ها نشان داده است​ بسیاری از داروهای کنترلی این بیماری که بدون مشاوره متخصص مصرف شده است، به بروز نقص عضو در جنین منجر شده است. بر این اساس، دکتر عشوری بر انجام مشاوره پیش از بارداری این دسته از بیماران تاکید می کند و ادامه می دهد: بهتر است بیماران مصروعی که قصد بارداری دارند با مشاوره متخصصان نورولوژیست طی بارداری از درمان های تک دارویی بهره ببرند تا با دست کم احتمال بروز ناهنجاری های جنینی طی بارداری روبه رو باشند. همچنین به این دسته از افراد مصرف قرص اسید فولیک با دوز بالاتری نسبت به بارداران سالم از چند ماه پیش از بارداری توصیه می شود. مراقب علائم پنهان تیروئید باشید اختلالات تیروئید از آن دسته بیماری هایی است که باید برای درمان و کنترل آن پیش از بارداری اقدام کرد، چرا که این دسته از اختلالات می تواند اثرات نامطلوبی را بر روند تکامل جنینی و کاهش بهره هوشی فرزند در آینده به جا گذارد. بر این اساس، متخصصان بر کنترل علائم پنهانی تیروئید حتی در باردارانی که اختلالات تیروئیدی در آنها درمان شده است، تاکید می کنند. البته در کنار تیروئید مشکلاتی چون فشارخون و نیز اختلالات کلیوی پیش از بارداری باید تحت درمان و کنترل قرار بگیرد. کنترل ناهنجاری های قلبی ـ ژنتیکی پیش از بارداری به گفته دکتر عشوری، خانم هایی که مبتلا به ناهنجاری های قلبی - ژنتیکی یا دیگر نقص های لوله های عصبی هستند باید حتما پیش از بارداری تحت مشاوره ژنتیکی قرار بگیرند. ساده ترین و در دسترس ترین راه کنترل این دسته از بیماری های ژنتیکی مصرف اسید فولیک با دوز بالاتر نسبت به بارداران سالم است؛ چرا که بررسی ها نشان داده است​ مصرف روزانه 4 میلی گرم قرص اسید فولیک، به جای 400 میکروگرم که به بارداران سالم توصیه می شود، از چند ماه پیش از بارداری و همچنین طی بارداری تا 70 درصد از بروز ناهنجاری های لوله عصبی پیشگیری می کند. باید ها و نباید های تزریق واکسن کنترل وضع ایمنی و مصونیت مادر در برابر برخی بیماری های عفونی که می تواند عامل ناهنجاری در نوزاد باشد قبل از بارداری باید مشخص شود و درباره آن دسته از بیماری ها که راهکارهای پیشگیری کننده وجود دارد، اقدامات لازم اعمال شود. اصلی ترین این بیماری ها شامل کزاز، سرخجه، آبله مرغان، هپاتیت، مننژیت و ایدز می شود. دکتر عشوری درباره تزریق واکسن بیماری کزاز طی بارداری، اگر ده سال از ابتلای به آن گذشته باشد منعی نمی بیند، اما درباره بیماری سرخجه می گوید: تزریق این واکسن طی بارداری مجاز نیست و اگر مادر نسبت به آن ایمنی نداشته باشد فقط​ باید طی بارداری تحت مراقبت نسبت به ابتلا به این بیماری و نیز بیماری آبله مرغان قرار بگیرد، اما درباره هپاتیت، آنفلوآنزا و مننژیت، تزریق واکسن بسته به شرایط خاص بیمار و نیز وضع جوی منعی ندارد. بدیهی است علاوه بر درمان و کنترل بیماری ها توجه به عادات غذایی و رسیدن به وزن متناسب پیش از بارداری بسیار اهمیت دارد، چراکه داشتن وزن بسیار پایین یا بالا می تواند مادر و جنین را با مخاطراتی روبه رو سازد. بی شک لازم است​ مادران باردار درباره نحوه صحیح رژیم غذایی، ورزش و فعالیت، میزان استراحت، شدت فعالیت های شغلی و روابط خانوادگی خود نیز پیش از بارداری اطلاعات کافی کسب کنند تا دوران بارداری را به سلامت​ طی کنند.