"اختلال دوقطبی" از چه عواملی ناشی می‌شود؟

متخصصان علوم روانشناسی و سلامت روان از مدت‌ها قبل مشاهده کرده بودند که ژن‌های خاصی عامل بروز اختلال دوقطبی هستند و برخی از این ژن‌ها با خطر فزاینده شیزوفرنی مرتبط هستند اما عوامل ایجادکننده اختلال دوقطبی تقریبا ترکیبی از فاکتورهای مختلف هستند که شامل جهش‌های ژنتیکی، ابتلا به اضطراب و دیگر مشکلات روانی در فرد می‌شوند. در این گزارش چند مورد از مهمترین فاکتورهای موثر در بروز اختلال دوقطبی به اختصار توضیح داده شده‌اند:

- ژنتیک: اولین نکته‌ای که در بررسی اختلال دوقطبی به ذهن می‌رسد ارتباط این بیماری با برخی ژن‌های عامل بروز آن است. این ژن‌ها در میان اعضای خانواده وجود دارند اما تمامی آنها که ممکن است در بروز این بیماری نقش داشته باشند به طور کامل شناخته شده نیستند.

طبق بررسی‌های انجام شده انباشت انواع نادری از ژن‌ها ممکن است با بروز این بیماری مرتبط باشد. متخصصان ژنوم‌های 200 نفر از 41 خانواده مختلف که سابقه ابتلا به اختلال دوقطبی را داشتند بررسی کرده و 164 نوع نادر از ژن‌ها را شناسایی کردند که در افراد مبتلا به این بیماری وجود داشتند. افراد مبتلا به اختلال دوقطبی به طور متوسط دارای شش نسخه از این ژن‌های نادر هستند در حالی که در افراد سالم تعداد این ژن‌ها به طور متوسط تنها یک نسخه است.

«جراد روآچ» نویسنده این مطالعه از موسسه بیولوژی سیاتل آمریکا گفت: نسخه‌های مختلفی در بسیاری از ژن‌های گوناگون وجود دارند که به افزایش خطر ژنتیکی ابتلا به این بیماری کمک می‌کنند و تصور می‌کنیم بیشتر مبتلایان به اختلال دوقطبی چندین مورد از این ژن‌های نادر را به ارث می‌برند.

  به نقل از مدیکال دیلی، اما ژن‌ها تنها فاکتور مسبب در بروز این بیماری نیستند. بررسی انجام شده روی دوقلوهای همسان نشان می‌دهد لزوما هر دوی آنان به این بیماری مبتلا نمی‌شوند مگر اینکه تمامی ژن‌هایشان مشترک باشد به همین دلیل غیر از فاکتور ژن‌ها عوامل دیگری همچون مسائل زیست‌محیطی هم می‌تواند در بروز اختلال دوقطبی موثر باشد.

- ساختار مغز: پزشکان با کمک تصویربرداری به شیوه FMRI و برش‌نگاری با گسیل پوزیترون (PET) دریافتند افراد مبتلا به اختلال دوقطبی ساختار مغزی متفاوت از افراد دیگر دارند. نتایج مطالعه انجام شده در سال 2005 حاکی از آن است که این بیماران با گذر عمر میزان بیشتری از قیمت خاکستری مغز خود را از دست می‌دهند.

- اضطراب، افسردگی و اختلال‌های روانی: در صورتی که فردی به اختلالاتی همچون اضطراب و دیگر مشکلات روانی همچون اجتماع‌هراسی مبتلا باشد، بیشتر در معرض خطر ابتلا به اختلال دوقطبی است. علاوه بر این داشتن تجربیات استرس‌زا یا دوره‌های ناراحتی و غم می‌تواند در افزایش احتمال بروز این بیماری موثر باشد.

با این توضیح شاید بتوان دریافت چرا 11 تا 39 درصد از بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی دچار «اختلال تنش‌زای پس از رویداد» (PTSD) هستند اما با این حال نقش این بیماری در بروز اختلال دوقطبی یا بالعکس به طور کامل مشخص نیست. این امکان وجود دارد سوءاستفاده‌های جنسی یا جسمی در دوران کودکی به اختلال دوقطبی منجر شود. علاوه بر این مطالعات نشان می‌دهد کودکان مبتلا به «اختلال نارسایی توجه» یا «اختلال بیش‌فعالی - کم توجهی» بیشتر احتمال دارد به اختلال دوقطبی مبتلا شوند. هرچند لازم است تفاوت اختلال دوقطبی با اختلال بیش‌فعالی - کم توجهی شناخته شود چراکه اغلب افراد علائم آن دو را با یکدیگر اشتباه می‌گیرند.

- استفاده از موادمخدر یا مواد الکلی: برخی افراد برای رهایی از تجربیات آزاردهنده و استرس‌آور به مصرف مواد الکلی یا مخدر روی می‌آورند اما به کار بردن این روش می‌تواند به تشدید افسردگی منجر شود و در برخی موارد خود عامل بروز اختلال دوقطبی شود.

ایسنا