شفا آنلاين -نياز به امنيت همــــــواره‌از بنيادي‌ترين نيازهاي بشر و وقوع ناهنجاري‌هاي اجتمــــاعي از مهم‌ترين مسائل جوامع انساني به شمار مي‌آيد .با افزايش پيچيدگي جوامع، شرايط تامين اين نياز و بر طرف كردن اين مسأله در شهرها پيچيده‌تر شده است
بي‌گمان هيچ عنصري براي پيشرفت، توسعه و تكامل جامعه و همچنين شكوفايي استعدادها مهم‌تر از عنصر امنيت و تامين آرامش در جامعه نيست.انسان براي رسيدن به اهداف والاي انساني، پس از برآوردن نيازهاي فيزيولوژی، نياز به امنيت دارد. به همين علت احساس امنيت در جامعه مهم‌تر از خود امنيت است؛ چراكه ممكن است در جامعه‌اي امنيت از ديدگاه انتظامي وجود داشته باشد، اما شهروندان احساس امنيت نكنند.
اجتماعات روستايي به علت همبستگي شديد جمعي، روابط چهره به چهره و حاكم بودن نوعي نظارت اجتماعي خودجوش، احساس امنيت بيشتري وجود دارد، اما در محيط‌هاي شهري به علت جمعيت زياد، تنوع فرهنگي، گمنامي افراد و كمبود امكانات نظارت‌هاي بهينه، زمينه‌هاي احساس ناامني بيشتر است.
از منظر پيشگيري وضعي، يكي از عوامل مهم جرم‌زدايي به فرم كالبدي شهر و شكل ساختمان‌ها و نماهاي شهري مربوط مي‌شود. به عبارتي شهرهاي بي‌قاعده، شرايط محيطي را براي هرگونه جرمي مهيا مي‌كنند و مقدمه ناامني‌اند.به عنوان نمونه مي‌توان به حاشيه‌نشيني، اشكال غيرهندسي خيابان‌ها و ميادين، دسترسي غيرمجاز به بزرگراه‌ها، تراكم بيش از حد ساختمان‌ها، ساختمان‌هاي نيمه‌ساز و ويرانه اشاره كرد كه در اين جستار به چند نمونه از شاخص‌ها و معيارهاي امنيت شهري پرداخته مي‌شود:
آلودگي محيطي: در محيط‌هاي آلوده و نامرتب، همراه با از ميان رفتن كنترل‌هاي اجتماعي اعمال جنايي طبيعي و عادي جلوه مي‌كند، در صورت هرگونه ناهنجاري در وضع ساختمان تا حدودي مي‌توان انتظار ناهنجاري رفتاري ساكنان ساختمان را هم در داخل و هم در خارج از آن انتظار داشت؛ چرا كه محيط‌هاي شهري به هم ريخته و آلوده،نشانه نبود كنترل‌هاي فردي و جمعي در آنجا بوده و موجب ايجاد فرصت براي مجرمان است.
آلودگي صوتي: مجرمان با بررسي موقعيت‌ها،مكان‌ها و زمان‌ها، شرايطي را انتخاب مي‌كنند كه از به دام افتادن خود جلوگيري كنند و به راحتي عمل مجرمانه خود را مرتكب شوند. از اين رو مكان‌هايي كه در آن‌ها يا مجاورت آن‌ها آلودگي صوتي شديدي وجود دارد كه صداي ناشي از بزه كاري مخفي بماند يا صداي كمك خواهي قرباني به گوش ديگران نرسد، براي مجرمان فضاي مناسبي براي اعمال مجرمانه است.
شکل فضا: بي‌گمان هيچ مجرمي نمي‌خواهد در حال ارتكاب جرم ديده شود. بي‌ترديد ديده نشدن شرايط بسيار مناسبي براي بروز ناهنجاري است. فضاهايي كه از نظر ساختاري و فرم به گونه‌اي باشد كه نمايايي آن به حداقل برسد به‌طوري كه قطع تداوم ديداري - فضايي موجب مخفي ماندن آن محدوده شده، شرايط مناسبي براي آسيب‌ها و ناهنجاري‌هاي اجتماعي است. فضاي عمومي مانند پارك‌ها و وجود درختان با ارتفاع بالا و حجم زياد كه افراد ديده نشوند. فضاي بي‌دفاعي را به وجود مي‌آورد و از عوامل ديگر برهم زننده تداوم ديداري كه منجربه فقدان كنترل طبيعي مي‌شود مي‌توان به اختلاف سطح افقي، كنج‌ها و سطوح U و L شكل را نام برد كه فراواني وقوع جرم در اين مكان‌ها بيشتر است.
فشردگي بافت: در مكان‌هايي كه تعداد كاربري‌ها زياد است، ميزان امنيت نوسان دارد. اگر كاربري‌ها بر پايه فرم و عملكرد متناسب و با هم سنخيت داشته باشد، بر ميزان امنيت افزوده مي‌شود، اما در بافت‌هاي فشرده با انبوهي از كاربردهاي مسكوني، تجاري و فرهنگي متفاوت كه جمعيتي با فرهنگ‌هاي متفاوت و رفتارهاي متناقض را در خود جاي داده است، زمينه مساعدي براي جرم و ناهنجاري است.
آلودگي ديداري: آلودگي ديداري بر تفسير مردم از مكان‌ها تاثير خواهد داشت. به ويژه مجرمان جزئيات ديداري سيماي شهر را تفسير مي‌كنند. پس اين سيما بايد داراي كيفيت ظاهري و تناسب بصري باشد تا برداشت‌هاي حسي و ادراكي شهر مطلوب باشد، لذا فضاهايي كه با آلودگي ديداري كمتري همراه است، نسبت به ساير فضاها كمتر با آشفتگي‌هاي رفتاري آميخته مي‌شود.
آلودگي نور: فراواني وقوع جرايم در روز و شب و در مكان‌هاي خاصي داراي تفاوت معناداري است، بنابراين در مي‌يابيم كه عامل زمان شرايط جرم خيزي مكان را تشديد مي‌كند. مهم‌ترين ويژگي شرايط جرم خيزي در شب،تاريكي است كه بر شهر حاكم مي‌شود كه فرصت مناسبي براي افراد بزهكار فراهم مي‌شود، لذا روشنايي خيابان‌ها در شب موجب استفاده موثرتر از اين فضاهاي شهري شده و نوعي نظارت طبيعي را به دنبال خواهد داشت.از همه آنچه گفته شد به اين نتيجه مي‌رسيم كه طراحي در محيط شهري روش دائمي و نظام مندي است كه هدف از آن كاهش فرصت‌هاي جرم و افزايش هزينه بزهكاري براي طيف گسترده‌اي از مجرمان است
مصطفي آب‌روشن
جامعه‌شناس و عضو كار گروه آسيب‌ها و پيشگيري اجتماعي.
نظرشما
آخرین اخبار