به گزارش شفا آنلاين،اخیرا مباحثی مبنی بر "سونامی سرطان" در کشور داغ و این بیماری مزمن در اذهان عمومی و رسانه‌ها پررنگ‌تر شده است. وزارت بهداشت نیز درصدد است برنامه‌هایی را برای بهبود وضعیت درمان بیماران سرطانی بویژه در مناطق محروم اعمال کند و مدیران ارشد این وزارتخانه نیز اخیرا از تریبون‌های مختلف بر لزوم کنترل عوامل خطر این بیماری و پیشگیری ازبروز آن تاکید ویژه داشته‌اند.
در همین راستا گفت‌وگویی را با دکتر پیام آزاده، عضو شورای سیاستگذاری شبکه ملی تحقیقات سلامت و عضو هیات مدیره انجمن سرطان ترتیب دادیم و اما و اگرهای کنترل و پیشگیری از این بیماری را با وی مرور کردیم:
آزاده گفت: در حال حاضر تنها یک اداره کوچک به نام «اداره سرطان» در وزارت بهداشت فعال است که بیشتر مشغول جمع‌آوری دیتا و آمار بوده است؛ این در حالیست که تنها یک قسمت کوچک از سرطان جمع‌آوری آمار است و این آمار باید منجر به افزایش بقا و کاهش مرگ و میر شود. یعنی خروجی آن باید به نفع حوزه سلامت باشد. جمع‌آوری آمار کار ارزشمندی است، اما بررسی نشد آیا این آمار جمع آوری شده که برای آن بسیار کار شد و البته قابل استناد است به کاهش سرطان و مرگ و میر ناشی از آن منجر شد یا خیر؟
با برنامه‌ریزی درست طی 15 سال می‌توان 10 درصد بروز سرطان را کاهش داد
آزاده با بیان اینکه بیماری‌های غیرواگیر دو سوم مرگ و میر در ایران را دربرمی‌گیرند، اظهار کرد: در حال حاضر آمار مرگ و میر ما در کشور حدود 30 هزار نفر است و بین 80 تا 90 هزار نفر کیس سرطانی در کشور داریم. بیماری‌های غیرواگیر دو سوم مرگ و میر در ایران را در برمی‌گیرند که سرطان در این بین دومین علت مرگ شناخته می‌شود و هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی زیادی به جامعه وارد می‌کند. البته در جهان آمار بسیار بالاست و نزدیک به 15.1 تریلیون یعنی معادل 2 درصد تولید ناخالص جهانی است. در ایران طبق آخرین آماری که داریم 7.2 میلیارد دلار هزینه این بیماری شده است. این در حالیست که حداقل در کشور ما نزدیک به 40 درصد سرطان‌ها قابل پیشگیری بوده و با برنامه‌ریزی درست می‌توان طی 15 سال، 10 درصد بروز سرطان را کاهش داد که قاعدتا 15 درصد کاهش مرگ و میر و دست کم 20 درصد کاهش هزینه‌ها را به دنبال دارد.
لزوم ایجاد انستیتو ملی مبارزه با سرطان به عنوان متولی واحد
وی افزود:این موارد نیازمند یک برنامه‌ریزی و سیاستگذاری یکپارچه است. مطابق بند (ج) ماده 38 قانون برنامه پنجم توسعه کشور که در آن وزارت بهداشت و آموزش پزشکی به عنوان سیاستگذار و ناظر عالی سلامت کشور تعیین شد و براساس آن طبق بند 8 تشکیل وزارت بهداشت مصوب نهم مهرماه 64 کلیه موسسات و واحدهای بهداشتی و درمانی کشور چه دولتی و چه غیردولتی باید تحت نظارت، کنترل و برنامه‌ریزی این وزارتخانه قرار بگیرند. بنابراین به نظر می‌رسد تشکیل یک سازمان ملی مبارزه با سرطان یا انستیتو ملی مبارزه با سرطان با هدف یکپارچگی در سیاستگذاری، برنامه‌ریزی و نظارت بر همه فعالیت‌های برنامه جامع کنترل سرطان نقش موثری در کنترل سرطان ایفا می‌کند.
آزاده در این باره افزود: برنامه جامع کنترل سرطان کشور شامل فرآیندهای اصلی مثل پیشگیری، تشخیص زودرس، تشخیص و درمان مناسب، مراقبت‌های حمایتی تسکینی و فرایندهای پشتیبانی نظیر تامین تجهیزات مناسب، مدیریت اطلاعات، توسعه شبکه ارائه خدمات و بهبود کیفیت آن، ثبت و ایجاد پرونده الکترونیک، پژوهش و ارزیابی‌های کلان، آموزش سواد سلامت که مهم‌ترین چیزی است که سازمان بهداشت جهانی برای پیشگیری از سرطان به کشورهای در حال توسعه توصیه می‌کند و استفاده از سازمان‌های مردم نهاد با هدف کاهش مرگ و میر ناشی از سرطان است؛ یعنی آخرین مرحله و خروجی برنامه جامع سرطان باید کاهش بروز مرگ و میر ناشی از سرطان و بهبود کیفیت زندگی بیماران باشد.
عضو هیات مدیره انجمن سرطان با تاکید بر لزوم ایجاد سازمان مبارزه با سرطان برای پیشبرد برنامه جامع کنترل سرطان ادامه داد: یعنی همه این موارد نیاز است، البته با در نظر گرفتن ملاحظات هزینه – اثربخشی؛ به این معنی که همه این اقدامات با در نظر گرفتن ملاحظات هزینه اثربخشی و دسترسی عادلانه به خدمات انجام شود.
وزارت بهداشت؛ از قربانیان دخانیات
آزاده در ادامه صحبت‌هایش گفت: سرطان یک بیماری مولتی فاکتوریال است و فاکتورهای مختلفی در طی زمان باید با هم تداخل کنند تا سرطان ایجاد شود. برای مثال یک طیف آن دخانیات است مهم‌ترین علت ایجاد سرطان بعد از افزایش سن و افزایش امید به بقا دخانیات است. این درحالیست که کنترل دخانیات تحت نظر وزارت بهداشت نیست و یکی از قربانیان دخانیات بعد از بیماران، وزارت بهداشت است. بنابراین باید مالیات بر سیگار و قیمت سیگار افزایش یابد که این در مسوولیت وزارت بهداشت نیست. پس اگر یک سازمان یا انستیتوی مستقلی برای مبارزه با سرطان تشکیل شود، می‌تواند در این زمینه‌ها متولی شود. به این صورت که این سازمان باید تعامل موثری با نمایندگان اجرایی کلیه دستگاه‌های حاکمیتی، سیاستگذاری، قانونگذاری و حتی قضایی کشور برای تدوین پیش‌نویس برنامه جامع کنترل سرطان جهت ارائه به کارگروه‌های ویژه بیماری‌های غیرواگیر و درج در شورای عالی سلامت و امنیت غذایی کشور داشته باشد. می‌توان گفت اولین وظیفه این سازمان مقابله با سرطان است.
وی با اشاره به سایر وظایف سازمان مبارزه با سرطان ادامه داد: دومین وظیفه این سازمان دستیابی حتی‌المقدور به اجماع کلیه ارکان رسمی اجرایی وزارت بهداشت و ازطرفی حمایت از نخبگان علمی و نهادهای حمایتی در زمینه سند راهبردی کنترل سرطان وزارت بهداشت و ارائه به کارگروه‌هایی مثل کارگروه مدیریت عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر و شورای معاونان (سیاستگذاری) وزارت بهداشت در صورت لزوم است.
آزاده با تاکید بر اینکه همه کارهای مربوط به سرطان باید یک جا و با هم پیش روند اظهار کرد: تمام کشورهای دنیا انستیتو مبارزه با سرطان به نام "NCI" دارند. یعنی تمام کارهای سرطان در یک جا و با هم پیش می‌رود و به این صورت نیست که یک جا درمان را انجام دهند، یک جا دارو را مدیریت کنند و جایی دیگر به دنبال پیشگیری باشند. بلکه همه اینها در یک واحد انجام شده و یک متولی دارد. بنابراین حتی اگر خوب عمل کنیم، پول خوب داشته باشیم و خوب هزینه کنیم، اما در صورتی که یک متولی واحد و ثابت نداشته باشیم در دراز مدت نتیجه نمی گیریم. چرا که سرطان بیماریست که در طولانی مدت می‌توان آن را کنترل کرد و مستلزم وجود صبر و حوصله علمی در سیاستگذار و سیاستمدار است. چون بیماری است که ایجاد آن نیاز به زمان دارد و ریسک فاکتورهای مختلف نیاز به 15 تا 20 سال زمان برای بروز سرطان دارند. بنابراین برای کنترل آن نیز نیازمند زمان هستیم. اگر قرار باشد هر 4 سال یک وزیر عوض کنیم و کل سیاست‌های ما تغییر کند کنترل سرطان معنی خود را از دست می‌دهد. این کار یک سازمان تقریبا مستقل نیاز دارد که این سیاستگذاری‌های کلان و دراز مدت را انجام دهد.
وی افزود: نکته دیگر که این سازمان باید انجام دهد پایش مستمر برنامه عملیاتی سالانه کلیه این دستگاه‌ها و ارکان وزارت بهداشت است. یعنی بازخوردهای مدون و مستمر به کارگروه مدیریت عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر و شورای معاونین یا سیاستگذاری وزارت بهداشت به طور مستمر پایش شود. نکته آخر نیز بهره‌گیری از نخبگان علمی و اجرایی سلامت کشور در رصدگری مستمر برنامه کنترل جامع سرطان است.
نقش ناچیز درمان در کنترل سرطان
این دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تصریح کرد: درمان نقش ناچیزی در
کنترل سرطان دارد و در کوتاه مدت نتیجه می‌دهد اما در بلند مدت نمی‌تواند
کمکی به کنترل سرطان کند. سرطان کاری است که سیاستگذاری دراز مدت و یک
سازمان مستقل می‌خواهد. مثلا سازمان انتقال خون یک سازمان بسیار موفق است
که به صورت مستقل و با مدیریت مستقل و مداوم اداره می‌شود. بنابراین باید
برای کنترل سرطان نیز مدیریت مداوم و سیاستگذاری مستمر داشته باشیم تا در
درازمدت نتیجه بگیریم. در حال حاضر یک اداره کوچک سرطان داریم که نمی‌تواند
متولی باشد. باز هم تاکید می‌کنم پیشنهادم ایجاد یک سازمان یا انستیتو
مستقل در مبارزه با سرطان است؛ چرا که اگر سرطان را کنترل نکنیم حداقل در
15 سال آینده دو برابر خواهد شد.
ایسنا
