شفا آنلاين -کارگری افغان در محوطه کارگاه بیهوش افتاده بود. همسایهای که در حال تعمیر کولر بوده متوجه میشود که فردی بیحرکت، زیر آفتاب روی زمین افتاده است. با توجه به گرمی هوا به این که این کارگر خوابیده، شک میکند و به اورژانس 115 خبر میدهد .این نمونهای از حملات گرمازدگی است که نیازمند اعزام فوری مصدوم به اورژانس است. اگر این همسایه از وضع مصدوم مطلع نمیشد، ممکن بود وی زیر گرما جان بسپارد.
سیر گرمازدگی بسته به پاسخ افراد متفاوت است. گاهی صرفا اثرات گرما موضعی است (ورم اندامها، ضایعات پوستی یا گرفتگی عضلات). گاهی سیر بیماری پیشرفت کرده و ترکیبی از علائم غیراختصاصی گاهی با علائم مغزی (افت هوشیاری، گیجی و سنکوپ) بروز میکند.
حمله گرما: زمانی که دمای بدن از 40 درجه میگذرد، آسیب اعضا شروع میشود. حساسترین جزء بدن به گرما دستگاه عصبی است.
رفتارهای عجیب از فرد سر میزند، پرخاشگر و بیقرار میشود، توهم بروز میکند و کمکم بیمار به حالت کما میرود. تعادل نداشتن و تشنج از دیگر یافتههایی است که در فرد گرمازده ممکن است دیده شود. در این مرحله با وجودی که دمای بدن بالاست، اما فرد توانایی تعریق ندارد.
حمله گرما شدیدترین شکل گرمازدگی است؛ یک اورژانس واقعی با میزان مرگ و میر 30 تا 80 درصد که اگر درمانی صورت نگیرد در صددرصد بیماران به مرگ میانجامد.
روشی برای تشخیص گرمازدگی در هیچ یک از مراحل آن نیست. معاینه در کنار شرحی از بروز علائم در فردی که بتازگی در محیط گرم قرار گرفته یا مبادرت به انجام فعالیتهای سنگین ورزشی کرده است، میتواند ما را به این اختلال مشکوک کند. اغلب باید بیماریهای دیگر مولد تب همچون عفونتها را در نظر داشت. انواعی از مسمومیتها دارای علائمی مشابه هستند که باید آنها را هم در نظر داشت.
درمان حمله گرمازدگی از محل یافتن مصدوم شروع میشود. باید در اولین اقدام فرد مبتلا به حمله گرمازدگی را از محیط گرم دور کرده و به محلی دارای تهویه مناسب انتقال داد. اگر آمبولانس یا ماشینی که دارای سیستم خنککننده (کولر) باشد در دسترس است، باید بیمار را به داخل آن انتقال داد. لباسهای بیمار را درآورده و آب روی بدن فرد پاشید. دو روش برای خنک سازی وجود دارد. در روش اول از باد خنک و آب ولرم استفاده میشود. در روش دوم از باد گرم و آب خنک استفاده میشود. دقت شود که فرد دچار لرز نشود که لرز خود عاملی برای افزایش دمای بدن است.
دقت داشته باشید که دمای بالای بدن در این افراد ناشی از گرمای زیاد است و با تب ناشی از عفونت متفاوت است. بنابراین استامینوفن، آسپیرین و دیگر داروهای کاهنده تب در این بیماران کاربرد نداشته و حتی میتواند مضر باشد.
بیماران گرمازده باید به بیمارستان منتقل شوند. اغلب آنها نیازی به بستری شدن طولانی مدت ندارند. عدهای که زمینه بیماری قلبی دارند، هوشیاری مناسبی با وجود درمان به دست نمیآورند یا گرما بر اعضای دیگر بدن نیز اثر میگذارد و باید در بخش مراقبتهای ویژه بستری شوند.
دکتر بهروز هاشمی / متخصص طب اورژانس