زنانی که رحم قلبی شکل یا دو شاخ دارند حدود چهار برابر زنان دیگر ممکن است جنین شان دچار نقص‌های جنینی و مادرزادی شود. بارداری با رحم دو شاخ عوارض دیگری هم دارد که عبارتند از سقط جنین، کنده شدن زودرس جفت، زایمان زودرس، زایمان پرخطر و تاخیر در رشد جنین.
شفاآنلاین>سلامت جنسی> رحم یکی ازاعضای مهم و مرکزی بدن زن است که وظیفه اصلی نگهداری جنین را به عهده دارد. ممکن است این ناحیه حساس و آسیب پذیر بر اثر عوامل خارجی یا پزشکی دچار مشکلاتی شود که رفع این مشکلات بر عهده پزشک متخصص زنان است.
به گزارش شفاآنلاین: رحم دو شاخ نیز نوعی اختلال مادرزادی است که به معنی آن است که زن با چنین اختلالی به دنیا می‌آید. زمانی که شاخه‌ها در بخش بالایی رحم به هم متصل نشده و جدا می‌مانند باعث بروز چنین وضعیتی می‌شود که این روش شکل گیری، تحت اختیار فرد نبوده و شما نمی‌توانید از این وضعیت جلوگیری کرده یا آن را متوقف کنید. حدود یک‌دهم تا نیم درصد زنان به این بیماری مبتلا هستند.
این بیماری بیشتر بدون علامت است و هنگام بارداری و زایمان تشخیص داده می‌شود و می‌تواند مشکلات بسیاری را برای فرد به همراه داشته باشد لذا با توجه به اهمیت موضوع در اینباره با دکتر اعظم السادات موسوی، متخصص زنان و زایمان و فوق تخصص آنکولوژی، رئیس انجمن متخصصین زنان و مامایی ایران و دکتر منیژه جوانمرد خوشدل، جراح و متخصص زنان و زایمان و نازایی و دکتر فاطمه نعمت اللهی متخصص زنان و زایمان گفتگو کرده است.
در ابتدا دکتر موسوی در این باره می‌گوید: عارضه رحم دوشاخ بدین معنی است که رحم شما به شکل قلب است. رحم عضوی از بدن زن است که نوزاد را در خود نگه می‌دارد. این بیماری رحم دوشاخ گاهی به نام رحم " قلبی شکل" هم خوانده می‌شود زیرا در واقع شبیه قلب است.وی بیان کرد: در صورت باردار شدن، شکل رحم شما مهم است زیرا این امر بر نحوه قرار گرفتن کودک در رحم شما تاثیر می‌گذارد. رئیس انجمن متخصصین زنان و مامایی ایران می‌گوید:ناهنجاری رحم نسبتا غیرمعمول است.حدود ۳ درصد از خانم‌ها با نقص در اندازه، شکل یا ساختار رحم متولد می‌شوند. رحم دوشاخ یکی از رایج‌ترین ناهنجاری‌های رحم است.
دکتر موسوی مطرح کرد: زنانی که رحم دوشاخ دارند با این عارضه متولد می‌شوند، اما معمولاً خود از این عارضه خبر ندارند و برای تشخیص نیاز به انجام سونوگرافی یا آزمایش تصویربرداری دیگری است. به این دلیل است که در اغلب موارد علائم قابل توجهی ایجاد نمی‌کند.از طرف دیگر، برخی از خانم‌ها که دارای رحم دوشاخ هستند علائم خونریزی نامنظم واژن و سقط جنین‌های مکرر در آنها مشاهده می‌شود.
این متخصص زنان و زایمان بیان کرد: رحم به شکل قلب یا دوشاخ احتمالاً تاثیری در باروری شما نخواهد داشت. در حقیقت مطالعات نشان داده‌اند که داشتن رحم دوشاخ شانس بارداری زن را کاهش نمی‌دهد اما برخی از تحقیقات قدیمی معتبرتر نشان می‌دهد که در مورد تاثیر بر باروری و سقط در مواردی که سپتوم همزمان وجود دارد، شایع‌تر است.
وی ادامه داد: رحم دوشاخ خطر ابتلا به سقط جنین در دوران بارداری و زایمان زودرس کودک را افزایش می‌دهد. برخی محققان بر این باورهستند که این مشکلات به دلیل انقباضات نامنظم رحم یا کاهش ظرفیت رحم اتفاق می‌افتد.
دکتر موسوی با بیان این نکته که " در یک گزارش، شیوع سقط جنین مکرر در زنان دارای نقص رحم بین ۱.۸ تا ۳۷.۶ درصد گزارش شده است"، افزود: نوزادانی که از مادرانی که دارای رحم دوشاخ هستند متولد می‌شوند، به احتمال بیشتری نسبت به دیگر موارد، به نقص مادرزادی مبتلا می‌شوند. در حقیقت این خطر در مطالعه‌ای چهار برابر گزارش شد.
وی افزود:کودک شما ممکن است در یک وضعیت شکاف مستقر شود، به این معنی که کف پای یا پای آنها قبل از تولد رو به پایین است. ممکن است شما به آزمایشات دیگری احتیاج داشته باشید و احتمالاً از طریق زایمان سزارین، زایمان کنید.
دکتر موسوی تصریح کرد: به طور کلی رحم دوشاخ یک ناهنجاری مادرزادی است، یعنی عارضه‌ای است که یک زن با آن متولد می‌شود. این اتفاق زمانی می‌افتد که رحم یک دختر بچه به طور عادی رشد نمی‌کند و برخی مجراهای ناحیه رحم به درستی به یکدیگر متصل نمی‌شود و باعث می‌شود که بخش بالایی رحم از یکدیگر جدا شود و رحم به شکل قلب در می‌آید. شما نمی‌توانید از این عارضه پیشگیری کنید.
این متخصص زنان و زایمان عنوان کرد:پزشکان می‌توانند از آزمایش‌های مختلفی برای تشخیص رحم دو شاخ استفاده کنند که عبارتند از سونوگرافی، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)، هیستروسالپنگو گرافی و معاینه لگن.
وی ادامه داد:بیشتر اوقات هنگام سونوگرافی که به منظور مشاهده رحم در دوران بارداری یا هنگام مشاهده علائم ناخواسته، این بیماری تشخیص داده می‌شود و هر ناهنجاری رحمی از جمله رحم دوشاخ نیز نیاز به معاینه لگنی دارد اما روش تشخیصی نمی‌باشد.بسیاری از خانم‌ها از این که متوجه می‌شوند رحم به شکل قلب دارند تعجب می‌کنند زیرا اغلب بدون اینکه بدانند این شرایط را دارند تمام زندگی خود را طی می‌کنند.
دکتر موسوی متذکر شد: گاهی اوقات می‌توان برای اصلاح رحم دوشاخ در زنان با سابقه سقط جنین از جراحی کمک گرفت. گزارش شده است که بعد از جراحی، بیماران بارداری‌هایی را تجربه کردند که با تولد موفقیت آمیز به پایان رسید. با این حال، اکثر زنان برای ترمیم رحم دو شاخ نیازی به جراحی ندارند.
حدود ۳ درصد از زنان با ناهنجاری ساختاری در رحم متولد می‌شوند
در ادامه نیز دکتر جوانمرد خوشدل در اینباره خاطرنشان کرد: حدود ۳ درصد از زنان با ناهنجاری ساختاری در رحم متولد می‌شوند که شایع‌ترین آنها، رحم دوشاخ است. این اختلال ژنتیکی بوده و در دوران جنینی ایجاد می‌شود. در این عارضه، دیواره داخلی رحم به شکلی رشد می‌کند که فضای رحم به دو قسمت تقسیم شده و ظاهری قلب مانند پیدا می‌کند.
وی اظهار کرد:دو شاخ بودن رحم هیچ تاثیری بر قاعدگی فرد ندارد و ممکن است فرد اصلا متوجه این عارضه نشود اما رحم دوشاخ در زمان بارداری اغلب مشکلاتی را ایجاد می‌کند.
این جراح و متخصص زنان و زایمان و نازایی ابراز کرد: برخی محققان تصور می‌کنندکه دوشاخ بودن رحم باعث نازایی در زنان می‌شود اما رحم دو شاخه یا قلبی شکل هیچ تاثیری بر باروری زنان و لانه گزینی جنین در دیواره رحم ندارد و بسیاری از زنانی که رحم دوشاخ دارند، می‌توانند بارور شده و فرزند خود را به دنیا بیاورند.وی اضافه کرد:لانه گزینی جنین در این خانم‌ها در یک طرف از رحم صورت می‌گیرد. حتی در مواردی ممکن است بارداری دوقلویی هم در این زنان رخ دهد. در عین حال سقط جنین در بین زنان دارای رحم دوشاخ شایع است.
دکترجوانمرد خوشدل در پاسخ به این پرسش که " بارداری با رحم دو شاخه چه خطرات و عوارضی دارد"، تصریح کرد: زنانی که رحم قلبی شکل یا دو شاخ دارند حدود چهار برابر زنان دیگر ممکن است جنین شان دچار نقص‌های جنینی و مادرزادی شود. بارداری با رحم دو شاخ عوارض دیگری هم دارد که عبارتند از سقط جنین، کنده شدن زودرس جفت، زایمان زودرس، زایمان پرخطر و تاخیر در رشد جنین.
این جراح و متخصص زنان و زایمان و نازایی عنوان کرد:یکی از عوارض مهم بارداری با رحم دوشاخه، سقط جنین‌های مکرر است. طبق آمارها حدود 20 تا 40 درصد از بارداری‌ها با رحم دوشاخ منجر به سقط جنین می‌شوند. چون جنین در رحم در موقعیت نامناسبی قرار می‌گیرد لذا بدین خاط این بانوان بارداری پرخطری را تجربه می‌کنند، نیاز به مراقبت‌های دوران بارداری و چکاپ‌های بیشتری دارند. با مراقب‌های لازم، شانس موفقیت در به پایان رساندن دوران بارداری و زایمان در آنها بالا است.وی ادامه داد: به دلیل اینکه در افراد مبتلا به رحم دو شاخه جفت نمی‌تواند جای مناسبی در دیواره رحم پیدا کند و رحم فضای کافی ندارد، احتمال کنده شدن جفت وجود دارد.
این عارضه باعث زایمان زودرس شده و اگر جنین به اندازه کافی رشد نکرده باشد، منجر به سقط جنین می‌شود.دکترجوانمرد خوشدل گفت: کنده شدن زودرس جفت، نداشتن فضای کافی برای رشد جنین و قرار گرفتن او به حالت بریچ از عواملی هستند که منجر به زایمان زودرس در بارداری با رحم قلبی شکل یا دوشاخه می‌شوند. طبق آمارها، از هر 4 بارداری با رحم قلبی شکل، یک بارداری منجر به زایمان زودرس و تولد نوزاد نارس خواهد شد.این جراح و متخصص زنان و زایمان و نازایی می‌گوید: به دلیل قلبی شکل بودن رحم، جنین به احتمال زیاد در وضعیت بریچ قرار می‌گیرد. یعنی پاهای جنین به سمت پایین است و زودتر از زمان عادی، جنین به سمت پایین رحم کشیده می‌شود لذا به همین دلیل زایمان طبیعی پر خطر بوده و با مشکلات زیادی همراه است. به همین دلیل برای حفظ سلامت مادر و نوزاد، زایمان سزارین برای این خانم‌ها انجام می‌شود.
وی اظهار کرد: در بارداری‌هایی که با رحم دو شاخ صورت می‌گیرد، جنین به دلیل مناسب نبودن فضای کافی و موقعیت مناسب در رحم با مشکل تاخیر در رشد مواجه می‌شود. 90 درصد از این نوزادان در مقایسه با نوزادان دیگر که از رحم طبیعی متولد شده اند، کم وزن هستند.
دکتر جوانمرد خوشدل در پاسخ به این پرسش که " آیا رحم دو شاخ باعث بارداری دوقلویی می‌شود"، عنوان کرد: احتمال بارداری دوقلویی در این افراد خیلی کم و نادر است اما غیرممکن هم نیست. تا کنون حدود 100 مورد زایمان دوقلویی با رحم دوشاخ در جهان گزارش شده است.این جراح و متخصص زنان و زایمان و نازایی گفت: همه افراد مبتلا به عارضه رحم دوشاخ نیاز به جراحی ندارند و بدون جراحی می‌توانند صاحب فرزند شوند. فقط برای زنانی جراحی باید حتما انجام شود که بیش از دو یا سه سقط مکرر در سه ماهه دوم بارداری داشته اند.
در ادامه نیز دکتر نعمت اللهی در اینباره ابراز کرد: رحم دو شاخ رحمی است که تا حدی گرد بوده و به شکل قلب تشکیل شده است. این رحم دارای دو شاخ یا ناحیه در دو طرف فوقانی است.
وی ادامه داد: رحم دو شاخ باعث زایمان زودرس یا تاخیر در رشد جنین می‌شود. در صورتی که زیگوت در یکی از شاخ‌ها که فضای کافی برای رشد و نمو جنین ندارد، لانه گزینی کند، رشد جنین به تاخیر خواهد افتاد.
این متخصص زنان و زایمان می‌گوید: به طور کلی در مراحل انتهایی بارداری سر جنین در قسمت پایین و نزدیک کانال زایمان قرار می‌گیرد اما در رحم دو شاخ سر جنین در بالا قرار می‌گیرد که این امر باعث زایمان بریچ (خروج پا از کانال زایمان به جای سر) یا عرضی می‌شود. با این وجود یک خانم با رحم دو شاخ قادر به باروری طبیعی خواهد بود.
وی توضیح داد: امروزه به مدد پیشرفت علم پزشکی می‌توان بسیاری از مشکلات مربوط به بارداری را تشخیص داده و نسبت به رفع و درمان آنها اقدام کرد. ناهنجاری‌های مادرزادی رحمی از این جمله مشکلات به شمار می‌روند. در این اختلالات آناتومیک رحمی که از دوران جنینی شکل می‌گیرند رحم در اشکالی غیر طبیعی به صورت تک شاخ، دوشاخ، سپتوم دار و... تکامل یافته است.دکترنعمت اللهی عنوان کرد: رحم دو شاخ از جمله شایع‌ترین ناهنجاری‌های رحمی به شمار رفته و در حدود نیمی از ناهنجاری‌های آناتومیک رحمی را در برمی گیرد. جوش خوردن ناقص دو مجرای مولری باعث ایجاد یک رحم منفرد همراه با درجات متغیری از تفکیک دو شاخ رحمی می‌گردد.
این متخصص زنان و زایمان افزود: در این اختلالی که ناشی از عدم تکاملی رحم در دوران جنینی است وجود دیواره‌ای در وسط رحم آن را به دو حفره مجزا تقسیم کرده است. در این نوع ناهنجاری به جای آنکه رحم همانند مثلثی با قاعده پایین شکل گرفته باشد بیشتر به صورت دو حفره با نمای V شکل دیده می‌شود. وی تصریح کرد: با توجه به تحقیقات انجام شده توسط محققان، علت دقیق بروز اختلالات آناتومیک رحمی همچنان نامشخص است.
علاوه بر آن میزان شیوع این ناهنجاری‌ها در میان خانم‌ها یک درصد است.دکترنعمت اللهی بیان کرد: به طور کلی رحم دو شاخ فرایند بارداری را با مشکلاتی همراه می‌کند ولی مانع از تحقق بارداری نیست؛ بلکه اغلب این خود بارداری است که به علت وقوع سقط‌های مکرر موجب تردید پزشک به وجود این عارضه در شخص می‌شود و در نهایت انجام آزمایش سونوگرافی امکان تشخیص قطعی این عارضه را برای پزشک فراهم خواهد کرد.
این متخصص زنان و زایمان افزود: علی رغم اینکه رحم دو شاخ مانعی در فرایند بارداری نیست، ولی می‌تواند در روند لانه گزینی تخمک بارور شده در دیواره رحم مشکلاتی ایجاد کند. در صورت وقوع این عارضه احتمال سقط جنین در حدود ۳۰ درصد افزایش خواهد یافت.وی بیان کرد که سایر مشکلات مربوط به این ناهنجاری رحمی عبارتند از زایمان زودرس، تاخیر در رشد جنین و قرارگیری نامناسب جنین در داخل رحم (وضعیت بریچ).دکترنعمت اللهی مطرح کرد: در بارداری‌هایی با رحم دو شاخ پیامد حاملگی به محل لانه گزینی جنین بستگی دارد. در صورت جایگزین شدن تخمک در حفره کوچکتر رحم، به علت عدم وجود فضای کافی برای رشد و نمو جنین احتمال سقط و به ثمر نرسیدن بارداری افزایش خواهد یافت.این متخصص زنان و زایمان خاطرنشان کرد: به طور کلی در هفته‌های پایانی بارداری جنین به طور طبیعی در داخل رحم چرخیده و سرش در قسمت پایین رحم قرار می‌گیرد. قرارگیری در وضعیت سفالیک سبب می‌شود که بدن و پاهای جنین از فضای بیشتری در رحم برخوردار شوند. در حالیکه در رحم دوشاخ باسن جنین در قسمت پایین رحم و نزدیک کانال زایمان قرار می‌گیردو این امر ناشی از غیر طبیعی بودن ساختار رحم است.
وی افزود: این نحوه قرارگیری موجب می‌شود که قسمت عریض‌تر بدن جنین از فضای بیشتر و آزادتری برخوردار باشد. به همین علت احتمال نمایش بریچ جنین در این نوع ناهنجاری‌های آناتومیک رحمی افزایش می‌یابد.
دکترنعمت اللهی ابراز داشت: بارداری با رحم دو شاخ در برخی موارد با خطر کنده شدن زودرس جفت همراه است زیرا در این عارضه جفت به علت عدم وجود فضای کافی نمی‌تواند به خوبی به دیواره رحم متصل شود. این وضعیت در نهایت موجب به خطر افتادن سلامت جنین خواهد شد. به همین علت برخی از متخصصان زنان و زایمان انجام عمل سزارین در هفته ۳۷ بارداری را توصیه می‌کنند. ولی با این حال شمار بسیاری از این مادران نیز موفق به انجام زایمان طبیعی می‌شوند و در نهایت امکان بارداری موفق و مادر شدن با رحم دو شاخ میسر است، ولی این امر مستلزم صبر، پشتکار و پیگیری منظم معاینات پیش از بارداری است.
این متخصص زنان و زایمان تشریح کرد: ناهنجاری‌های مادرزادی رحم در طی روند تکاملی غیر طبیعی مجاری مولرین به وجود می‌آیند. تمایز جنسی در ابتدا در دوره جنینی شروع می‌شود. تا هفته ۶ دوره جنینی دستگاه تناسلی مذکر و مونث یکسان است و بعد از آن در غیاب بیضه ها، هورمون تستسترون و مهارکننده مولرین، مجاری ولف (مجرایی است که در جنین وجود دارد و بعدا در مرد مجرای منی را ساخته و در خانم‌ها مسدود می‌شود) شروع به تحلیل رفتن می‌کنند و اجازه رشد مجاری مولرین را می‌دهند.
وی اضافه کرد: در طی روند تکاملی رحم از اتصال بخشی از لوله‌های دو طرفه (مجاری مولرین) تشکیل می‌شود. از بین رفتن دیواره‌های این مجاری در طول محل تقابل آنها سبب تشکیل حفره داخل رحمی، مجاری آندوسویکال و بخش فوقانی واژن می‌شود. ناهنجاری‌های مادرزادی رحم ممکن است به صورت اتصال ناکامل مجرای مولرین، جذب ناکامل دیواره و ناهنجاری سرویکس باشند.
این متخصص زنان و زایمان متذکر شد: رحم دو شاخ بر روی باروری دارای اثر سوء می‌باشد و این بیماران باید تحت نظر متخصص باشند. به طور کلی حاملگی در این بیماران جزو حاملگی‌های پر خطر محسوب می‌شوند.
وی ادامه داد: اثرات سوء رحم دو شاخ بر روی باروری عبارتند از سقط‌های مکرر و زایمان زودرس که میزان آن 15 الی 25 درصد است.دکترنعمت اللهی توضیح داد: در حالت طبیعی سر جنین در قسمت پائین رحم قرار می‌گیرد، اگر نشیمنگاه جنین در قسمت پائین رحم قرار گیرد غیر طبیعی خواهد بود و زایمان اینگونه بچه‌ها نیز همراه با مخاطرات مخصوص به خود است.
در افرادی که دارای رحم دو شاخ هستند، احتمال پائین بودن نشیمنگاه جنین 50-40 درصد است.احتمال اختلالات مادرزادی بالا می‌رود.این متخصص زنان و زایمان در پایان گفت: اگر خانمی مبتلا به سقط‌های مکرر شود و دلیل واضحی نیز برای آن یافت نشود، این بیماری را می‌توان با جراحی اصلاح کرد. اینکه اصلاح جراحی رحم دو شاخ سبب بهبود سرانجام حاملگی می‌شود، هنوز به اثبات نرسیده است. روزنامه آفتاب یزد
نظرشما
آخرین اخبار