چالشی بین ستاد مبارزه با موادمخدر و وزارت بهداشت وجود ندارد

به گزارش شفا آنلاین  به نقل از روابط عمومی ستاد مبارزه با مواد مخدر دکتر محمدباقر صابری زفرقندی اظهار داشت: ادغام مراکز درمان اعتیاد در برنامه پزشک خانواده اگر به معنی تعدیل و حذف مراکز درمان اعتیاد باشد و درمان اعتیاد محدود به چند مرکز منتخب شود، یک راهبرد نادرست و آسیب‌زا است و اگر به این معنی است که باید خدمات درمانی اعتیاد را به صورت ادغام‌یافته و همزمان با سایر خدمات درمانی به افراد نیازمند ارائه کنیم، این مهم از اصول PHC یا نظام مراقبت‌های بهداشتی و درمانی اولیه است و تفاوت بسیار زیادی با موضوع ادغام مراکز درمان در برنامه پزشک خانواده دارد. وی ادامه داد: به عبارت دیگر برنامه پزشک خانواده باید به شکلی طراحی و اجرا شود که همه افراد نیازمند بتوانند تمام نیازهای درمانی خود را به صورت آسان، ارزان و ادغام یافته مرتفع سازند، به عبارتی فرد نیازمند نباید برای بیماری‌های متعدد خود مجبور به اتلاف وقت و هزینه برای مراجعه به مراکز مختلف و پراکنده درمانی باشد بلکه با مراجعه اولیه به پزشک خانواده نیازهای اولیه او مرتفع شود و در صورت نیاز به مداخلات تخصصی بیشتر به سطوح بالاتر نظام درمانی ارجاع شود.  موضوع ادغام در نظام ارجاع، به معنای کاهش مراکز درمانی نیست مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد با بیان اینکه در برنامه پزشک خانواده یا نظام ارجاع، موضوع ادغام به معنی کاهش مراکز درمانی مطرح نیست، اظهار داشت: در نظام PHC و پزشک خانواده باید نحوه ارتباط بین پزشک خانواده، با سطوح بالاتر مثل مراکز درمانی دولتی و خصوصی به روشنی مشخص و از همه ظرفیت‌‌های بالفعل و بالقوه نظام درمان برای ارائه خدمات درمانی مناسب، به موقع و ارزان به نیازمندان استفاده شود. صابری با اشاره به جامعیت ادغام خدمات درمان اعتیاد در PHC گفت: در نظام PHC‌ و پزشک خانواده پیشگیری، موضوع بسیار مهمی است و بخش عمده اهداف این طرح در پیشگیری از بیماری‌ها نهادینه شده است و رویکرد پررنگ درمانی پزشک خانواده که متأسفانه در حال حاضر شاهد آن هستیم با مبانی و اصول نظام PHC فاصله دارد.  وی با اشاره به اظهارنظرهای مطرح شده مبنی بر اینکه در یک جمعیت 2 هزار و پانصد نفری حداقل 100 بیمار معتاد خواهیم داشت که روزانه باید به پزشک خانواده مراجعه کنند، از افرادی که بدون توجه و شناخت به ماهیت PHC و پزشک خانواده باعث نگرانی در مردم می شوند، انتقاد کرد و گفت: برخی افراد ادعا کرده‌اند از آنجایی که برای هر 2500 نفر یک پزشک خانواده در نظر گرفته شده است بنابراین باید هر پزشک خانواده روزانه 100 بیمار معتاد را علاوه بر سایر مراجعان بیمار خود درمان کند که در پاسخ باید گفت این ادعا عمق ناآگاهی از برنامه پزشک خانواده ، اصول و فلسفه آن را نشان می دهد. مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد ادامه داد: بدیهی است هر تیم پزشک خانواده و نه یک فرد به عنوان پزشک خانواده مسئول امور بهداشتی و درمان یک جمعیت 2500 نفری است و این بدان معنا نیست که یک پزشک به عنوان پزشک خانواده 2500 نفر بیمار در روز خواهد داشت. اگر شیوع سوء مصرف مواد را در بدترین حالت ده درصد بدانیم یعنی 250 نفر از جمعیت فوق دچار سوء مصرف مواد هستند که براساس منابع معتبر حدود 20 درصد از افرادی که مواد مصرف می کنند احساس نیاز به درمان پیدا کرده و برای درمان خود اقدام می‌کنند؛ به عبارتی برای هر تیم پزشک خانواده حداکثر 10 تا 20 نفر از جمعیت تحت پوشش ممکن است نیازمند خدمات درمان اعتیاد باشند که در طول سال نیاز به مراجعه برای درمان اعتیاد را خواهند داشت و این عدد تعداد زیادی نخواهد بود. این مقام مسئول در ستاد تصریح کرد: اگر ادعای 100 بیمار روزانه برای درمان اعتیاد به پزشک خانواده ادعای درستی باشد آن وقت باید گفت که درصد زیادی از مردم نیاز به درمان برای اعتیاد داشته و با این حساب شیوع اعتیاد در کشور حتی به بیش از 50 درصد می‌رسد که البته بی پایه بودن و فقدان دلایل علمی برای اثبات این موضوع نیاز به توضیح بیشتری نخواهد داشت. صابری همچنین در مورد ادغام خدمات پیشگیری و درمان اعتیاد در پزشک خانواده، با انتقاد از برخی اظهارنظرها که بیشتر با مصرف رسانه‌ای دارد، گفت: برخی افراد اظهار نگرانی کرده‌اند که ادغام درمان اعتیاد در پزشک خانواده باعث کنار گذاشته شدن ستاد مبارزه با موادمخدر در امر درمان است و پیش‌بینی کرده‌اند با این وجود در 2 تا 3 سال آینده ساختار درمان اعتیاد کشور از هم پاشیده شود که کمترین اطلاع از اصول درمان اعتیاد و اهداف اعتیاد کافی است تا غلط بودن این استدلال را متوجه شویم. وی افزود: چرا که اولاً، ستاد مبارزه با موادمخدر اصولاً وظیفه سیاست‌گذاری و نظارت داشته و وظیفه‌ای در حوزه اجرا ندارد تا با اجرای این طرح از امر درمان کنار گذاشته شود و دوم اینکه، سیاست‌های ستاد مبارزه با موادمخدر تأکید بر ادغام خدمات پیشگیری و درمان اعتیاد در نظام مراقبت‌های بهداشتی درمانی اولیه (پزشک خانواده) بوده و این مصوبه ستاد به دستگاه‌های ذی‌ربط ابلاغ شده است. صابری ادامه داد: نکته سوم اینکه  وزارت بهداشت در راستای اجرای مصوبات ستاد مبارزه با موادمخدر موظف بوده است ارائه خدمات ادغام یافته درمان اعتیاد در نظام شبکه را از سال‌ها قبل عملیاتی کند و اکنون نیز اگر به درستی و با بهره‌گیری از نظر کارشناسان امر این مهم صورت گیرد باید آن را به فال نیک گرفت؛ چهارم اینکه، تولیت درمان اعتیاد در همه کشورها و از جمله در ایران با نظام سلامت است و اگر اجرای وظیفه ذاتی وزارت بهداشت فرضاً منجر به حذف برخی از نهادها و دستگاه‌های موازی شود چرا باید نگرانی وجود داشته باشد؟! وی ضمن بی‌اساس خواندن نگرانی در مورد دانش اعتیاد پزشکان خانواده گفت: در مورد نگرانی از دانش پزشکان خانواده نیز این نگرانی بی‌پایه و اساسی است، گویا برای عده‌ای فرض شده که قرار است پزشکان خانواده از کرات دیگر یا از کشورهای دیگر وارد شوند یا اینکه پزشکان خانواده از دانشگاه‌هایی غیر از دانشگاه‌های معتبر کشور فارغ التحصیل شده‌اند. مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد گفت: بدیهی است از پزشکان موجود و فعال در کشور برای تیم پزشک خانواده استفاده خواهد شد و همانند پزشکان عمومی فارغ‌التحصیل که در حال حاضر مشغول خدمت در حوزه درمان اعتیاد هستند و برای این موضوع دوره‌های آموزشی را طی کرده‌اند با ظرفیت و برنامه‌های خوبی که برای توسعه مراکز آموزشی درمان اعتیاد برای پزشکان عمومی ایجاد شده است برای آموزش پزشکان احتمالی خانواده که آموزش ندیده باشند مشکلی وجود نخواهد داشت. صابری در مورد برخی ادعاها مبنی بر کم‌رنگ شدن درمان‌های غیردارویی در پزشک خانواده یادآور شد: اگر به ترکیب پزشک خانواده توجه شود نگرانی از عدم انجام مداخلات غیردارویی برای معتادان نیز بی‌پایه و اساس است چرا که اولاً در مراکز درمان اعتیاد موجود نیز متأسفانه به دلیل نظارت‌های ضعیف، حس و ولع سودجویانه برخی از افراد و پزشکان به عنوان درمانگر، درمان اعتیاد خلاصه در درمان دارویی و آن هم درمان با متادون شده است و این آسیبی است که متوجه بدنه نظام درمان اعتیاد در کشور شده است و به نظر می‌رسد مسؤلین وقت در این زمینه باید پاسخگو باشند و در ثانی، با اجرای درست برنامه پزشک خانواده امید به پررنگ شدن موضوع مداخلات پیشگیری، غربالگری معتادین، درمان به موقع و خلاصه پیگیری‌های بعد از درمان و مداخلات درست و علمی غیردارویی توسط افراد کارشناس و یا ارجاع به مراکز تخصصی بالاتر بیشتر می شود، خصوصاً در صورتی‌که زحمات مسئولین امر در دفتر تخصصی وزارت بهداشت مبنی بر الزام حضور روانشناس در تیم پزشک خانواده نیز مورد عنایت مسئولین اجرایی پزشک خانواده قرار گرفته شود. وی در پاسخ به این سؤال که بین وزارت بهداشت و ستاد چه چالش هایی وجود دارد، گفت: از منظر برخی از مطبوعات مخالفت مدیرکل سابق درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد با طرح پزشک خانواده دومین چالش وزارت بهداشت با ستاد مبارزه با موادمخدر قلمداد شده است. برای توضیح این امر ابتدا، توصیه می‌شود افرادی که می‌خواهند درباره یک موضوع تخصصی اقدام به اظهارنظر عمومی کنند سعی کنند اطلاعات اولیه‌ای از موضوع کسب کنند، خصوصاً زمانی که از یک عنوان دولتی برای خود استفاده می‌کنند. صابری افزود: بدیهی است اظهار نظر افراد ولو اینکه در گذشته با دبیرخانه ستاد مرتبط بوده‌اند، هیچگونه ارتباطی با مواضع دبیرخانه ستاد ندارد و در صورت لزوم مسئولین فعلی دبیرخانه برای اعلام موضع و طرح منطقی اینگونه موضوعات مشکلی برای خود احساس نمی‌کنند، بنابراین ستاد مبارزه با موادمخدر و اداره کل تخصصی آن، در درستی اصل ادغام خدمات پیشگیری و درمان اعتیاد در نظام مراقبت‌های درمانی اولیه یا در حال حاضر پزشک خانواده شکی ندارد و لذا هیچگونه چالشی بین این دبیرخانه و وزارت بهداشت علی‌رغم اظهارنظرها و تفسیر به رأی‌های نسنجیده برخی افراد و مطبوعات متصور نیست. این مقام مسئول در ستاد مبارزه با موادمخدر اظهار کرد: ضمن اینکه وزارت بهداشت به عنوان یکی از اعضای اصلی ستاد مبارزه با موادمخدر بوده و رئیس کمیته درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با موادمخدر نیز است و لذا تولیت و مسؤلیت قانونی و تخصصی تصمیم‌گیری و اجرای برنامه‌های حوزه سلامت و از جمله پیشگیری و درمان اعتیاد با وزارت بهداشت است. صابری در پایان ضمن استقبال از هرگونه انتقاد از سیاست‌ها و برنامه‌های درمان اعتیاد در کشور مبتنی بر شواهد علمی و منصفانه توسط کسانی که دانش لازم در حوزه مربوطه را داشته باشند، گفت: انتقاد یک هدیه الهی است و پذیرش انتقاد راه درست حرکت به سمت جلو است، لیکن استفاده ابزاری و ایجاد فضای مسموم تبلیغاتی و رسانه‌ای برای موضوعات تخصصی که با سلامت و اعتقاد و اطمینان مردم به نظام سلامت کشور ارتباط دارد مذموم بوده و اگر برای مصرف فردی نیز بیان شود مشکلی را از نظام سلامت حل نمی‌کند.