محمدرضا ولدخانی، روانشناس در زمینه تقویت نقش والدین در ارتباط با رشد شخصیتی کودکان به طور خلاصه و مختصر مراحل اولیه رشد جسمی - روانی و برخی آموزشها و رفتارهای تربیتی این مراحل را شرح داده و میگوید:
حس شنوایی قبل از تولد در نوزادان شکل میگیرد. بنابراین در این مرحله مناسب است که مادر باردار، برای فرزند خود قصه بگوید، با او حرف بزند و او را مهربانانه مورد خطاب قرار دهد. در این صورت کودک پس از تولد، با صدای مادر که قبلاً آن صدا را بخوبی شنیده و با آن انس گرفته، احساس آشنایی بیشتری میکند و این صدا آرامش بیشتری به او خواهد داد، اما پس از تولد، کودک بسیار نیاز به آغوش گرم و محبتآمیز مادر دارد و جالب است بدانید که این نیاز دوطرفه است و مادر هم در این زمان نیاز به بغل کردن فرزندش و بذل محبت به او دارد.
به گفته او، نوزاد تا قبل از به حرف آمدن، خواستههای خود را که تماماً جسمانی و فیزیولوژیک هستند با گریه بیان میکند. بسیار مهم است که بلافاصله بعد از آغاز گریه، مادر ابتدا به سمت کودک برود و توجه خود را به او نشان دهد و ضمن تشخیص صحیح نیاز کودک در آن لحظه، سریعاً اقدام به رفع آن نیاز کند.
در بیشتر موارد این نیازها شامل نیاز به غذا، نیاز به تمیز شدن و در برخی موارد نیاز به تسکین برخی دردها از قبیل دل درد یا گوش درد است، اگر بلافاصله پس از اعلام نیاز به توجه مادر، کودک مورد توجه قرار گیرد، «دلبستگی ایمن» در او بخوبی شکل میگیرد. شکلگیری و تثبیت دلبستگی ایمن باعث میشود تا در آینده احتمال بروز بعضی مشکلات از قبیل اضطراب جدایی کاهش پیدا کند.
شیردادن افراطی ممنوع!
توجه به کودک و آرام کردن او نباید به صورت شیر دهی افراطی به او
باشد و در همه موارد مادر بخواهد با شیر دادن او را آرام کند،
ولدخانی با بیان این مطلب میافزاید: در خیلی از موارد کودک گرسنه نیست و
علت گریه او نیازهای دیگری به جز تغذیه است.
در صورتی که با هر گریه نوزاد، بلافاصله مادر اقدام به شیر دهی کند، دو مشکل برای کودک به وجود میآورد. اول اینکه به علت عدم توانایی هضم حجم زیاد شیر، احتمال ایجاد مشکلات گوارشی یا حداقل بالا آوردن و پس زدن توسط معده وجود دارد و دوم و مهمتر اینکه بنابه اعتقاد دانشمندان حوزه روانشناسی، این کار یکی از عوامل ایجاد خصلت پرخوری و عادات بد غذایی در بزرگسالی خواهد بود و همچنین زمینه ساز ایجاد شخصیت وابسته در بزرگسالی در او خواهد شد.
این روانشناس با اشاره به اینکه از تولد تا یک سالگی، دوره حساسی
برای کودکان است، بیان میکند: در این دوره، با بذل محبت بیقید و
شرط و پذیرش مثبت و بلاشرط توسط والدین، شرایط بهتری برای به
وجود آمدن «دلبستگی ایمن» در کودک فراهم خواهد شد. این نوع دلبستگی که
نباید با وابستگی اشتباه گرفته شود، نوعی ارتباط عاطفی و صمیمانه بین فرزند
و مادر است که در کنار هم به آرامش میرسند و با دور شدن مادر، کودک بدون
اینکه بیقرار شود، اشتیاق دیدار مجدد مادر را دارد و با رویارویی مجدد با
مادر، با خوشحالی به طرف مادر میرود.
ولدخانی در ادامه میافزاید:
در این دوران بهتر است دوری مادر از فرزند طولانی نشود و ساعتها طول نکشد،
رعایت این موضوع مهم باعث خواهد شد تا در آینده پیوندهای عاطفی فرزند با
خانواده مستحکم تر شده و کودک از سلامت روانی بهتری برخوردار شود و همان
طور که قبلاً گفته شد، از بعضی آسیبهای روانی از قبیل اضطراب جدایی
جلوگیری شود. این نوع اضطراب در مواقعی مانند زمان جدا کردن رختخواب کودک
از والدین و نیز زمان اولین روز رفتن به مدرسه یا مهد به اصطلاح سال
اولیها بروز میکند.ایران