زنان معتاد ؛هر روز بیشتر از دیروز

به گزارش شفا آنلاین،بینشان هم پیر دیده می‌شود و هم جوان، هم کسانی که تازه‌کارند و هم کسانی که سال‌های زیادی از عمرشان را اینطور گذرانده‌اند. از زنان معتاد حرف می‌زنیم. زنان معتادی که فرقی ندارد از کجا به اینجا رسیده باشند، از سر تفریح کارشان به اینجا رسیده باشد یا در اثر فشارهای خانوادگی و همراهی کردن با یکی از اعضای معتاد خانواده‌شان، مهم این است که آمارها ‌نشان می‌دهد تعداد زنانی که مصرف‌کننده مواد مخدر هستند روزبه‌روز در حال افزایش است. جدیدترین آمار و اظهارنظرها هم از این موضوع حکایت دارند به طوری که در آخرین اظهارنظر مسئولان درباره این موضوع، وزیر کشور اعلام کرد باید زنگ‌های خطر اعتیاد زنان به صدا درآید. رحمانی فضلی که در جشنواره معرفی آثار مکتوب در زمینه مبارزه با مواد مخدر سخن می‌گفت، به آماری از اعتیاد زنان اشاره کرد و گفت: آمار زنان معتاد طی سال‌های اخیر از 5.2 به 9.8 درصد رسیده و این یک فاجعه است. به گفته دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر، زمانی که در مدت کوتاهی میزان زنان معتاد دوبرابر می‌شود یعنی همه زنگ‌های خطر باید به صدا درآیند. این اظهارنظر البته چندان هم جدید نیست و پیش از این هم درباره روند فزاینده اعتیاد زنان هشدار داده شده بود و مسئولان مختلف نسبت به رواج اعتیاد زنان در بین مردم ابراز نگرانی کرده بودند؛ اما مساله اینجاست که باید دید در کنار این هشدارها و ابراز نگرانی‌ها چه کارهایی انجام می‌شود؟ هشدار دادن کافی نیست یکی از مواردی که کارشناسان حوزه اعتیاد به آن اشاره می‌کنند این است که با این که زنان سهم کمتری از تعداد معتادان را تشکیل می‌دهند اما در عین حال به دلیل موارد گوناگون،‌ در ترک اعتیاد و بازگشت به زندگی سالم بیشتر از مردان معتاد با مشکل مواجهند. مشکلاتی که در این راه برای زنان معتاد وجود دارد از حمایت‌ نکردن خانواده و طرد از سوی آنها شروع می‌شود تا انگ‌های اجتماعی و مشکلاتی که در جامعه برایشان پیش می‌آید. در کنار اینها، کمتر بودن تعداد مراکز ترک اعتیاد، کلینیک‌ها و کمپ‌ها برای زنان معتاد سبب می‌شود کمتر از مردان امکان این را داشته باشند که از مواد مخدر رها شوند. لی‌لی‌ ارشد، مددکار اجتماعی درباره میزان افزایش زنان معتاد می‌گوید: ای کاش در کنار این که به این آمار اشاره می‌شود، برای قبل و بعد از آن هم کارهایی صورت بگیرد.  این مسئول یکی از انجمن‌های مرتبط با زنان معتاد، به خبرآنلاین می‌گوید: این هشدارها در شرایطی داده می‌شود که باید برای پیشگیری از نوع اول و دوم هم کاری انجام شود. شیوه‌های فرزندپروری و آموزش‌هایی که به خانواده‌ها باید داده شود که چطور با فرزندانشان تعامل داشته باشند، آموزش‌هایی که به فرزندان خانواده‌های معتاد باید داده شود که چطور از خودشان مراقبت کنند که مبتلا نشوند، آموزش‌هایی که به گروه‌های مختلف اجتماعی باید صورت بگیرد و بسیاری از آموزش‌های دیگر مواردی هستند که به نظر می‌رسد نیازمند هماهنگی‌های سازمان ملی جوانان، وزارت آموزش و پرورش و ستاد مبارزه با مواد مخدر است. او در عین حال به این اشاره می‌کند که زنان معتاد نسبت به مردان معتاد در شرایط دشوارتری قرار دارند و باید برای ترک اعتیاد آنها حمایت‌های بیشتری صورت بگیرد. ارشد تاکید می‌کند: آنچه به نظر می‌رسد این است که در کنار رشدی که در آمار زنان معتاد به چشم می‌خورد، در مراکز ترک اعتیاد و کلینیک‌ها و اقامتگاه‌ها رشد متناسبی را شاهد نیستیم و دسترسی زنان به این مراکز محدود است. این مددکار اجتماعی می‌گوید: باید کاری کرد که زنان بتوانند به مراکز ترک اعتیاد که ویژه زنان است دسترسی بیشتری داشته باشند تا امکان ترک اعتیاد آنها بیشتر وجود داشته باشد چون آنها در معرض نگاه‌های گوناگونی قرار می‌گیرند که باعث می‌شود احساس امنیت نداشته باشند و به مراکز ترک اعتیادی که مردان هم در آنجا هستند مراجعه نکنند. ارشد درباره مشکلات زنان معتاد دارای فرزند هم می‌گوید: پناهگاه‌های موجود از پذیرش زنان معتاد همراه با فرزندانشان خودداری می‌کنند و این موضوع باعث می‌شود تعداد زیادی از آنها برای درمان مراجعه نکنند و به نظر می‌رسد باید برای این موضوع هم فکری کرد. به گفته این فعال اجتماعی، اقداماتی که پس از ترک کردن زنان هم برای آنها انجام می‌شود اهمیت بسیاری دارد چرا که اگر پس از درمان دارای شغل و مسکن مناسب نباشند باز هم به همین چرخه بازمی‌گردند و باید پرسید چه کارها و حمایت‌هایی برای آنها پس از ترک اعتیاد انجام می‌گیرد. چه کسی مسئول است؟ ستاد مبارزه با مواد مخدر، وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی سازمان‌هایی هستند که در حوزه اعتیاد زنان مسئولیت دارند. ستادی که به منظور پیشگیری از اعتیاد و مبارزه با قاچاق مواد مخدر تشکیل شده، در دولت دهم برنامه‌هایی را به منظور کاهش اعتیاد زنان و نوجوانان انجام داد که از مهمترین این اقدامات تشکیل کمیته راهبری زنان و خانواده ستاد مبارزه با مواد مخدر بود. این کارگروه در آخرین روزهای دولت دهم تشکیل شد و قرار است نمایندگانی از مرکز امور زنان و خانواده ریاست جمهوری، شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده شورای عالی انقلاب فرهنگی، سازمان بسیج جامعه زنان کشور بسیج مستضعفین، وزارتخانه‌های آموزش و پرورش، بهداشت، علوم و تعاون و همچنین سازمان زندان‌ها، فنی و حرفه‌ای، بهزیستی، نیروی انتظامی و کمیته امداد امام(ره) در این کمیته به حل مشکلات مربوط به اعتیاد زنان بپردازند. سازمان بهزیستی یکی دیگر از سازمان‌هایی است که متولی رسیدگی به مسئله اعتیاد زنان شده است. این سازمان در زمینه درمان معتادان کشور تابع ستاد مبارزه با موادمخدر است. بر اساس آمار اعلام شده، در سازمان بهزیستی 42 مرکز برای درمان زنان معتاد وجود دارد و به گفته مسئولان این سازمان، در سال 91، بیش از 12 هزار زن از خدمات ارائه شده در این 42 مرکز بهره مند شدند.   اما وزارت بهداشت هم وظایف و برنامه‌هایی درباره اعتیاد زنان دارد. این سازمان در زمینه درمان معتادان کشور تابع ستاد مبارزه با مواد مخدر است و بر اساس آمار اعلامی وزارت ‏بهداشت، در این وزارتخانه 21 مرکز درمان اعتیاد برای زنان معتاد وجود دارد. به گفته مسئولان این وزارتخانه، علاوه بر مراکزی که برای رسیدگی به زنان معتاد وجود دارد، در بعضی مراکز این سازمان خدماتی هم برای کسانی که احتمال ایدز در آنها وجود دارد ارائه می‌شود مانند رسیدگی روانی و درمانی به زنانی که در اثر اعتیاد به تن‌فروشی رو آورده و احتمال ابتلای آنها به ایدز زیاد است. ضمن این که اقدامات پیشگیرانه در سالن‌های ورزشی و آرایشی برای جلوگیری از اعتیاد زنان هم از جمله کارهایی است که وزارت بهداشت باید انجام دهد. با این وجود، سوالی که پیش می‌آید این است که حالا که این سازمان‌ها وجود دارند مشکل کجاست که به جای کم شدن یا ثابت ماندن تعداد زنان معتاد با چنین افزایشی مواجهیم و آمارها افزایش دوبرابری را نشان می‌دهند؟ صرف‌نظر از این که این آمار چقدر واقعی هستند یا نه و حتی اگر آمار پنهان اعتیاد زنان را کنار بگذاریم و به همین آماری که اعلام می‌شود بسنده کنیم، به نظر می‌رسد کارهایی که انجام شده تاثیر چندانی در پیشگیری یا ترک اعتیاد زنان معتاد نداشته و در بین دردهایی که این زنان می‌کشند و سختی‌هایی که تحمل می‌کنند، هنوز اعتیاد زنان جدی گرفته نمی‌شود، سهم زنان از مراکز درمان اعتیاد در کشور کم است، دسترسی‌شان از نقاط مختلف به این مکان‌ها محدود است و امکان مراجعه و درمان برایشان سخت. مسئولان درباره اعتیاد زنان چه می‌گویند؟ نام / سمت شرح اظهارنظر شهیندخت مولاوردی، معاون رییس‌جمهور در امور زنان و خانواده آمار 62 درصدی تأهل در زنان معتاد و اختصاص ده درصد از علل شروع اعتیاد زنان به اختلافات خانوادگی، اهمیت پرداختن به موضوع اعتیاد زنان را دوچندان می‌کند و ما باید با تمام ظرفیت‌هایی که در اختیار داریم، به این حوزه وارد شویم. جلسات ستاد ملی زن و خانواده به ریاست رئیس‌جمهور و با حضور 8 وزیر برگزار می‌شود و مصوبات آن نیز لازم‌الاجراست بنابراین هر زمان که مشکلی در پروسه تصویب قوانین در حوزه اعتیاد زنان در این کمیته بود، می‌توان مصوبات را از طریق آن ستاد اجرایی کرد. حمید صرامی، مدیرکل دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر برخلاف تصور اولیه، زنان نیز به مصرف مواد مخدر گرایش پیدا کرده‌اند، به طوری که حدود 9.3 درصد از افرادی که جذب مواد مخدر می‌شوند، زنان هستند. همچنین متاسفانه 21.45 درصد از افراد باسواد (لیسانس و بالاتر از آن) به گروه مشتریان مواد مخدر پیوسته‌اند. حسین زارع‌ صفت، مدیرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری شهرداری مرکز اختصاصی زنان معتاد ندارد، کمپ‌ها و مراکز بازپروری برای این زنان توسط بهزیستی یا با مجوز بهزیستی ایجاد می‌شود. شهرداری به افرادی که چنین مراکزی را برای زنان معتاد راه‌اندازی کنند کمک‌ها و خدماتی ارائه می‌دهد وممکن است در بحث تامین مکان،‌ بودجه و هزینه به این افراد کمک‌هایی داشته باشیم اما مستقیما اقدام نخواهیم کرد. زهرا بنیانیان، مشاور دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر در امور زنان و خانواده 62 درصد زنان معتاد متأهل هستند که نشان می‌دهد آنها به دلیل اعتیاد همسر، مشکلات خانوادگی و فقر به سمت مصرف مواد رفته‌اند. اولین سن مصرفی مواد در نیمی‌ از جمعیت زنان معتاد، 15 تا 19 سالگی است. درواقع این سن، سن بحران برای شروع مصرف مواد است و با توجه به این سن که دوره نوجوانی و جوانی است، ضرورت دارد مراکز آموزشی همچون دبیرستان‌ها و دانشگاه‌ها به اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی نوجوانان و جوانان، توجه جدی داشته باشند. بابک دین ‌پرست، معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت‌های مردمی ستاد مبارزه با مواد مخدر نوع مواد مصرفی در زنان به ترتیب تریاک، شیشه و کراک است. ضمن این که با توجه به این که یکی از علل مهم اعتیاد در دسترس بودن مواد است و معتادان نیز مجبور به تهیه مواد مصرفی از بازار عرضه هستند، زنان معتاد نیز از این قاعده پیروی می‌کنند بنابراین مصرف هروئین در میان زنان نیز شایع است.