اخلاق پزشكي و حقوق متقابل پزشك و بيمار

  اخلاق پزشكي در حيطه عملكرد طبي، بديهيات و ارزش ها، خوب يا بد، صحيح يا نادرست و بايد و نبايدها را مشخص مي‌سازد؛ به بياني ديگر: اخلاق پزشكي يك مقوله كاربردي است كه راهكارهاي سازمان يافته را براي كمك به پزشك در تبيين، تحليل و حل مباحث اخلاقي در طب باليني فراهم  مي‌نمايد. در همین راستا است كه نبايد آنرا با اخلاق زيستي يكسان پنداشت. قلمرو و گستره اخلاق زيستي بسيار گسترده‌تر از اخلاق پزشكي است اخلاق زیستی مبحثي است كه به بحث، تبادل نظر و تأمل پيرامون موضوعات اخلاقي در طب، علوم بهداشتي وزيست شناسي مي‌پردازد. بنابراين در تعريف اخلاق پزشكي مي‌توان گفت: 1-تعريف اخلاق پزشكي «اخلاق پزشکی فعالیتی تحلیلی است که طی آن افکار، عقاید، تعهدات، روش، رفتار، احساسات، استدلالات و بحث‌های مختلف در حیطه تصمیم‌گیریهای اخلاقی در پزشکی به صورت دقیق و انتقادی بررسی می شود و در موارد لزوم دستورالعمل‌هایی صادر می‌گردد».   2.پزشکان چه حقی دارند؟ نظام سلامت كارآمد نيازمند مشاركت فعالانه‌‌ی گيرندگان و ارائه‌كنندگان خدمات سلامت است. ارتباط مناسب و صادقانه، احترام به ارزش‌هاي شخصي و حرفه‌اي و حساسيت نسبت به تفاوت‌هاي موجود، لازمه مراقبت مطلوب از بيمار است. در سايه‌ی‌ تعامل مناسب ارائه ‌دهندگان و گيرندگان خدمات سلامت نسبت به وظايف خود و احترام به حقوق ديگران، سلامت جامعه در بالاترين سطح ممكن قابل دستيابي خواهد بود رابطه پزشک و بیمار یک رابطه دو سویه مبتنی بر حقوق و تعهداتی است که تعهد اصلی پزشک، ارائه خدمات و انجام اقدامات لازم جهت درمان بیمار است. از سوی دیگر تعهد اصلی بیمار پرداخت اجرت درمان یاتعهد به دادن اطلاعات و ...است. بي‌شک ايجاد تعاملي منطقي و صحيح در رابطه‌ي پزشک و بيمار مستلزم رعايت نکاتي است که توجه به آنها راهگشاي مشکلات مربوط به حفظ حقوق بيماران و حرمت پزشکان است   3.بیماران چه حقوقی دارند؟ در حیطۀ علوم پزشکی، حقوق یک بیمار عبارتست از: «وظایفی که کادر ارائه‌کنندۀ خدمات بهداشتی و درمانی در قبال مراقبت و درمان او به عهده دارند.» بيماران به‌عنوان يكي از آسيب‌پذيرترين گروه‌هاي اجتماعي چه به لحاظ فيزيكي (جسمي) و چه به لحاظ رواني، اجتماعي و اقتصادي در معرض خطر قرار داشته و اين عامل توجه خاص مجامع بين‌المللي حقوق بشري به مفهوم حقوق بيمار است معالجه کردن بیمار در طول تاریخ به پزشکان این اجازه را داده است که بتوانند در مورد خوب و بد بیمار قضاوت کنند و تصمیم بگیرند. «حقوق بیماران» در واقع واکنشی به این شکل از اختیارات پزشکی در اجرای آزادی‌های فردی است. در اینجا استقلال شخص، در چارچوب حقوقی و اجتماعی آزادی‌های فردی قرار می‌گیرد. هر کس این حق و تضمین را دارد که راجع به مصالح خود تصمیم بگیرد. بیمار الزاماً باید از جانب پزشک که هم ردیف اوست در جریان روند امور قرار گرفته و بعد از مذاکره در چارچوب یک تعهد خدمت تصمیم بگیرد. "حقوق بشر معاصر" در زمینه حقوق بیماران شاهد یکی از اساسی‌ترین تحولات گفتمانی بوده است. پذیرش حق داری بیماران نقطه عطفی در تاریخ اخلاق پزشکی در گذار از نگاه "ترحم محورانه" به رویکرد "حق‌مدارانه" نسبت به بیماراست. هر بيمار بدون در نظر گرفتن سن، جنس،رنگ، نژاد، فرهنگ، مذهب و ديگر تفاوتها، حق اطلاع، تصميم گيري، امتناع، تكريم، احترام به ارزشهاي شخصي وباورهاي وي، رازداري، حفظ حريم شخصي، دريافت مراقبت، درمان دقيق، مقاومت، اعتراض ودريافت خدمات حمايتي، مددكاري و... را دارد. هر بیمار در کنار مشکلات جسمانی خود، از یک سری احساسات و عواطف و به عبارت دقیق‌تر خصوصیات اخلاقی خاص نیز برخوردار است. لذا پزشک معالج باید ضمن گرفتن شرح حال از بیمار خود به این ویژگی‌ها نیز توجه داشته باشد تا بتواند بهترین مراقبت های پزشکی را با توجه به محدودیت‌های موجود به بیمار ارائه دهد. بیماران از نظر وضع جسمانی و مشکلاتی که دارند متعدد می باشند، مشکل بیمارانی که در مراکز درمانی اورژانس پذیرفته می شوند حادتر است، لذا پزشکان باید بیماران را اولویت بندی کرده و با توجه به مشکلات آنها برای درمان اقدام نمایند. به علاوه مراکز پزشکی باید براساس دستورالعمل‌های از پیش تعیین شده نسبت به معالجه بیماران خود اقدام نمایند. بیمار به عنوان عضوی از جامعه است، لذا مراکز درمانی و پزشکان متعهد باید عشق و وفاداری خود را به بیمار ابراز نموده و در تصمیم‌گیری‌های خود عدالت و انصاف را مدنظر قرار دهند. در نظر گرفتن این دیدگاه‌های سازش جویانه راهی برای کنترل تضاد بین علائق بیمار و استفاده از منابع کارآمد و مؤثر اجتماعی است، اگر چه ممکن است عملاً با مشکلات زیادی همراه باشد.   4.رابطه پزشک وبیمار در پرتو اخلاق پزشكي و حقوق پزشكي چگونه بايد باشد؟ وقتی سخن از اخلاق و حقوق پزشکی است اولین نکته‌ای که به ذهن متبادر می‌گردد، رابطه پزشک و بیمار است. رابطه­ای که به نظر می‌رسد دوره بحران خود را می‌گذراند. بحران موجود در رابطه بین پزشک و بیمار از یک سو محصول پیدایش نظریه قیم مأبانه و پدرسالارانه پزشکی و از سوی دیگر نتیجه ظهور مطالبات صنفی بیماران است که در پرتو آن،  بیمار نوعی رابطه مبهم با پزشکان دارد. اخلاق پزشکی از سابقه‌ای دیرینه در همه فرهنگ‌های بشری برخوردار است. در همه آیین‌های کهن و پیشین، آموزه‌های خاصی در خصوص ویژگی‌های یک پزشک آرمانی و نحوه برخورد وی با بیماران وجود داشته و «رابطه پزشک و بیمار» و «فضیلت‌های اخلاقی ضروری پزشکان» دو محور اصلی اخلاق پزشکی سنتی بوده است. از دهه هشتاد میلادی با نگاهی نو به مفهوم اخلاق پزشکی و بسط و گسترش حقوق پزشکی که احیای حقوق بیماران را به دنبال داشته است تحولی شگرف در مفهوم حقوق بیماران ایجاد شده و مبانی رابطه پزشک و بیمار از شکل سنتی پدرسالارانه و قیم مآبانه تغییر یافته است و این امر نشان دهنده خللی است که بر پیکره طب سنتی وارد آمده و جامعه پزشکی را با خواستها و توقعات جدیدی مواجه ساخته است. در رابطه پزشک و بیمار و نکته کلیدی آن که توجه به حقوق بیماران است دو دوره در حال گذار وجود دارد که نخست رابطه پترنالیسم بین پزشک و بیمار است که اخلاق پزشکی نوین و حقوق پزشکی ضربه مهلکی بر پیکره آن وارد آورده است و این امر منجر به احیاء حقوق بیماران گردیده و به نظر می­رسد مدل بعدی، مدل استقلال بیمار است که در واکنش به رابطه پدرسالارانه و قیم مآبانه پزشک و بیمار بوجود آمده است. به نظر می‌رسد که باید در جستجوی یک راه سوم بود. راهی که در سایه آن همبستگی و وابستگی متقابل مبنای رابطه پزشک و بیمار قرار گیرد. این راه بیشتر با فرهنگ و ارزش‌های حاکم بر جامعه ما همخوانی دارد و تضمین کننده حقوق متقابل پزشک و بیمار است.   5.چه انتظاری از پزشکان می‌رود؟ حقوق بیمار یکی از محورهای اساسی در تعریف استانداردهای خدمات بالینی به‌شمار می‌آید. امروزه در سیستم سلامت بسیاری از کشورهای دنیا، برای بیماران حقوقی تعریف شده است که رعایت و حمایت آن از سوی ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی ضروری است. دﻟﺴﻮزی ﺑﻪ ﻣﻌﻨـﯽ ﻓهمیدن و ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ درد دردﻣﻨـﺪی، ﺑـﺮای طﺒﺎﺑـﺖ ﭘﺰﺷـﮑﯽ ﺿـﺮوری است.    طبيب بايد هميشه با كلام نیکو و حسن معاشرت با مريض و اولياء وی رفتار كند مفهوم حریم خصوصی و حفظ آن در رابطه با آن بعد از ویژگی انسانی که در ارتباط با دیگران است معنا پیدا   می کند و حفظ این حق و حریم ارتباط تنگاتنگی با کرامت انسانی دارد. از آنجا که رابطه پزشک و بیمار و یا در حالت کلی تر رابطه کادر درمانی با بیمار نیز در حوزه زندگی اجتماعی انسان قرار می گیرد، حفظ حریم خصوصی بیمار و احترام به آن در این رابطه اهمیت می یابد.   6.آیا پزشکان ازاین موضوع پیروی می‌کنند؟ با توجه به این‌که شیوه‌های نوین مراقبت‌های درمانی فقط با تشریک مساعی بیمار و کادر درمانی می‌تواند مؤثر واقع شود تحقیقات و تجارب نشان داده است که آگاه کردن گروه‌های مختلف کادر درمانی از حقوق بیماران و رعایت آن توسط آن‌ها بر سرعت بهبود بیمار می‌افزاید. در سال‌های اخیر برای جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی در زمینه‌ی پژوهش‌های انسانی، ضوابط و مقررات خاصی تعیین شده است اما در رابطه با چگونگی برخورد با بیماران در بیمارستان‌ها و رعایت حقوق آنان در بیمارستان‌های آموزشی و چگونگی استفاده از آن‌ها در زمینه‌ی آموزش پزشکی، کمتر بحث شده است. در بعد «حق دسترسی به خدمات درمانی» مواردی از قبیل امکان دریافت خدمات بهداشتی درمانی توسط تمام اقشار جامعه از جمله اقشار محروم و پذیرش بدون قید و شرط بیمار در بیمارستان‌ها مطرح می‌شود.   7.اخلاق پزشکی چه ارتباطی باقانون دارد؟ حقوق و حرفه پزشکي از گذشته‌اي دور با يکديگر در پيوند و ارتباطند، به گونه‌‌اي که همواره نظارت بر اعمال پزشکان دغدغه ی قانونگذاران بوده است و تلاش شده تا فعاليت اين دسته از متخصصان ضابطه‌مند و بسامان شود. شتاب روزافزون در ايجاد دانش نظري و فناوري ها در زيست پزشكي نوين، پيشرفت روزافزون دانش پزشکی را در پي داشته است . اما اين پيشرفت هاي سريع در پزشكي و زيست فناوري در دهه هاي اخير، بیم ها و امیدهای فراوانی را پیش روی جامعه انساني قرار داده است و  با مباحث مهمي در خصوص مسائل اخلاقي وحقوقی همراه گرديده است . وسعت يافتن دانش بشري، ارتقاي فناوري ها، افزايش توانمندي هاي انساني در تشخيص و معالجه بيماري ها،تعدد را ههاي انتخابي براي پزشكان و بيماران، چالش های روزافزوني را مطرح نموده است .شناخت هرچه بيشتر اين گونه مسائل ،باعث تأكيد و توجه افزونتر نسبت به حقوق پزشكي به عنوان يك قاعده و راهكار جديد در جهان شده است. در این حوزه، کارکرد قوانین، ایجاد تعامل بین افراد بوده و محدودیت ها و وظایفی را برای افراد یا گروه ها ایجاد می کنند.   8.چرا اخلاق برای جامعه پزشکی مهم است؟ اﺧﻼق ﺟﺰء اﺳﺎﺳﯽ ﺣﺮﻓﻪ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺑﻮده و ﺧﻮاهد بود. اﺻﻮل اﺧﻼﻗﯽ ﻣﺜﻞ اﺣﺘﺮام ﺑﻪ دﯾﮕﺮان، رﺿﺎﯾﺖ آﮔﺎهانه و رازداری در رواﺑﻂ ﭘﺰﺷﮏ-ﺑﯿﻤﺎر اﺻﻮل اﺳﺎﺳﯽ‌اند. ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد ﮐﺎرﺑﺮد اﯾﻦ اﺻﻮل در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ‌های ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﺸﮑﻞ‌ﺳﺎز اﺳﺖ، ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ ﭘﺰﺷﮑﺎن، ﺑﯿﻤﺎران، اﻋﻀﺎی ﺧﺎﻧﻮاده آﻧان و ﭘﺮﺳﻨﻞ ﺑهﺪاﺷﺘﯽ در ﻣﻮرد موثرترین راه ﺑﺮﺧﻮرد در اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿات اﺧﺘﻼف دارﻧﺪ، ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺧﻼق ﭘﺰﺷﮑﯽ را ﺑﺮای ﻣﻮاﺟهه ﺑﺎ وضعیت‌های  ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ‌ای ﻋﻘﻼﻧﯽ و اﺻﻮﻟﯽ آﻣﺎده ﻣﯽ‌ﮐﻨﺪ. اﺧﻼق در رواﺑﻂ ﭘﺰﺷﮑﺎن ﺑﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ و همکاران خویش و در اﻧﺠﺎم ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﭘﺰﺷﮑﯽ مهم ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.   9.چه کسی تصمیم می‌گیرد که چه چیز اخلاقی است؟ در تصمیم‌گیری‌های مربوط به مراقبت‌های بهداشتی باید با توجه به منابع محدودی که در اختیار داریم برای افزایش کیفیت زندگی و کاهش بیماری ها و مرگ و میر تلاش کنیم، ضمن اینکه باید به برقراری تعادل در این زمینه توجه داشت. در این جا سؤالاتی مطرح می شود که آیا کیفیت زندگی یک بیمار آن اندازه بی اهمیت است که استفاده از خدمات پزشکی به نظر بی جا می آید؟ در این مواقع چه کسی باید تصمیم بگیرد؟ تیم پزشکی، بیمار یا خانواده بیمار؟ مطالعات نشان داده اند که پزشکان اغلب سطح پایین‌تری از زندگی را نسبت به آنچه که خود بیمار در نظر دارد ارزیابی می‌کنند. لذا اگر بیمار از هوشیاری کامل برخوردار باشد و بتواند ارتباط برقرار کند، باید در این زمینه با او مشورت کرد. اما چه معیارهایی برای قضاوت در مورد کیفیت زندگی قابل قبول است؟ در این خصوص کمتر بحث می‌شود و اغلب تحت تأثیر تعصب و پیش داوری قرار می‌گیرد. لذا بحث و تبادل نظر مسؤولین مراقبت‌های بهداشتی و درمانی بیماران، می‌تواند تا حدی برخی نگرانی‌های موجود را کاهش دهد. تصميم‌گيري‌هاي عملي در حيطه اخلاق پزشكي نوعاً نيازمند درك روشن از مباحث فلسفي مربوطه مي‌باشد. لذا لزوم تبيين دقيق اصول و مباني تعيين حسن و قبح در حيطه اخلاق پزشكي يك ضرورت است. براي كاربردي و مفيد بودن بحث اخلاقي بايد از معيارهاي فهم، عمل و تصميم‌گيري مناسبي استفاده شود به نحوي كه انسا نهاي معتقد به اخلاقيات، آن را تصديق نمايند. در كشورهاي غربي، در حال حاضر چهار اصل كليدي براي راهنمايي در تصميم‌گيري‌هاي اخلاقي مطرح و مورد استفاده مي باشد كه عبارتند از: اختيار فردي  يا اتونومي سودمندي زيان نرساندن عدالت اين نظريه از متعارف ترين فرضيه‌ها در اخلاق پزشكي است كه براي حل مسائل و مشكلات اخلاقي به كار مي‌رود.   10.آیا اخلاق پزشکی تغییر می‌کند؟ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ در ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ و ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی، ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت اﺧﻼﻗﯽ ﺟﺪﯾﺪی را اﯾﺠﺎد ﻣـﯽ ﮐﻨﻨـﺪ ﮐـﻪ دﯾﮕﺮ ﺑﺎ اﺧﻼق ﭘﺰﺷﮑﯽ سنتي ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺎﺳﺦ ﻧﻤﯽ‌ﺑﺎﺷﻨﺪ. با پیشرفت فنآوری و تعدد روش‌های مختلف پیش روی پزشکان برای درمان بیماری‌ها، اخلاق پزشکی سنتی دیگر قادر به حل مسائل و معضلات موجود نبود. لذا اخلاق پزشکی نوین از دهه 1960 میلادی به عنوان تخصصی میان رشته‌ای و جدید وارد حوزه‌ی پزشکی شد. عوامل متعددی تحول کیفی و بنیادی را در اخلاق پزشکی ایجاد کردند. دامنه و گستره این تغییرات به حدی بود که از نظر بسیاری از اندیشمندان و صاحبنظران دیگر اصطلاح «اخلاق پزشکی»واژه ای نارسا بود و لذا تصمیم گرفتند به جای این واژه، اصطلاح «اخلاق زیستی» را به کار برند.  گذشت زمان دانشمندان حوزه اخلاق را واداشت تا برای حل مشکلات اخلاقی و حقوقی مطرح شده، چاره ای بیاندیشند. مهمترین این ابداعات، پیدایش دستگاه دیالیز، دستگاه ونتیلاتور یا تنفس مصنوعی، امکان پیوند اعضاء، است  در ﻣﻮرد اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﺟﻨﺒﻪ‌های اﺧﻼق ﭘﺰﺷﮑﯽ در طﻮل ﺳـﺎﻟﯿﺎن ﺗﻐﯿﯿـﺮ ﮐـﺮده اﻧـﺪ، ﺷـﮑﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد. ﺗﺎ این اواﺧـﺮ، ﭘﺰﺷـﮑﺎن ﺣـﻖ و ﺣﺘـﯽ وظﯿﻔـﻪ ﺗـﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿـﺮی در ﻣـﻮرد ﻧﺤـﻮه درﻣﺎن ﺑﯿﻤﺎر را داﺷﺘﻨﺪ و هیچ ﻟﺰوﻣﯽ ﺑﺮای اﺧﺬ رﺿﺎﯾﺖ آﮔﺎهانه از ﺑﯿﻤـﺎران وﺟـﻮد ﻧﺪاﺷـﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ، ﻧﺴﺨﻪ 1995 ﺑﯿﺎﻧﯿﻪ ﺣﻘﻮق ﺑﯿﻤﺎر اﻧﺠﻤﻦ جهانی ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺑـﺎ اﯾـﻦ ﻋﺒـﺎرت آﻏـﺎز ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ "ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ ﭘﺰﺷﮑﺎن، و ﺑﯿﻤﺎران ﯾﺎ ﺑﻄﻮر وﺳﯿﻊ‌ﺗﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺧﯿـﺮاً ﺗﻐﯿﯿـﺮات ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ". ﭘﺰﺷﮑﺎن درﺣﺎﻟﯿﮑـﻪ ﺑﺎﯾـﺪ ﺑـﺮ اﺳـﺎس وﺟـﺪان ﺧـﻮد و همواره همسوﺑـﺎ بهترین ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﯿﻤﺎر ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ، ﺗﻼش ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ را ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮای ﺗﻀﻤﯿﻦ ﺧﻮدﻣﺨﺘـﺎری و ﻋـﺪاﻟﺖ در ﻣﻮرد ﺑﯿﻤﺎر ﺑﻌﻤﻞ آورﻧﺪ عامل مهم دیگر، دغدغه و نگرانی از قدرت انحصاری پزشکان در تصمیم‌گیری‌هایی است که به طور مستقیم بر سلامت و حیات افراد تأثیرگذار است. این نگرانی‌ها به ظهور جنبش هایی با مضمون حقوق بیماران و نیز حق اجتماع در خصوص مشارکت در تصمیم‌گیری‌های پزشکی انجامید. ﻋﻠﯿﺮﻏﻢ اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات آﺷﮑﺎر در اﺧﻼق ﭘﺰﺷﮑﯽ، اﺟﻤﺎع ﮔﺴﺘﺮده‌ای در ﻣﯿﺎن ﭘﺰﺷﮑﺎن وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ارزﺷها و اﺻﻮل ﺑﻨﯿﺎدﯾﻦ اﺧﻼق ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽ‌ﮐﻨﻨﺪ و ﯾﺎ ﻻاﻗﻞ ﻧﺒﺎﯾـﺪ ﮐـﻪ ﺗﻐﯿﯿـﺮ ﮐﻨﻨﺪ. ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﯿﻤﺎر ﺷﺪن ﻧﻮع ﺑﺸﺮ ﺗﺎ اﺑﺪ اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﻣﯽ‌ﺑﺎﺷﺪآنها همﭽﻨﺎن ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﭘﺰﺷﮑﺎن دﻟﺴﻮز، ﻻﯾﻖ و ﺣﺎﻓﻆ اﺧﺘﯿﺎر ﺑﯿﻤﺎر ﺑﺮای ﻣﺮاﻗﺒﺖ از اﯾﺸﺎن ﺧﻮاهند ﺑﻮد  با توجه به این که تصمیم‌گیری‌های عملی در حیطه اخلاق پزشکی نوعاً نیازمند درک صحیح مباحث فلسفی مربوط می‌باشد، لذا باید با دقت تمام و بررسی جوانب امر، اصول و مبانی خاصی را تدوین و به گونه‌ای آنها را به کار گرفت که همه انسانها، بویژه افراد معتقد به اخلاقیات آنرا تأیید نمایند. کلیدهای اساسی که در حال حاضر در تصمیم‌گیری‌های اخلاقی مطرح است، اصول چهارگانه استقلال یا اتونومی، سودمندی، زیان نرساندن و عدالت می‌باشد. دیدگاه جوامع غربی و اسلامی در مورد این اصول متفاوت است و هر کدام چهارچوب خاصی را با توجه به شرایط فرهنگی و مذهبی خود اتخاذ می‌کنند.   11-آیا اخلاق پزشکی ازکشوری به کشور دیگر تغییر می‌کند؟ درﺳﺖ همان طور ﮐـﻪ اﺧـﻼق ﭘﺰﺷـﮑﯽ در ﭘﺎﺳـﺦ ﺑـﻪ ﺗﻮﺳـﻌﻪ در ﺗﮑﻨﻮﻟـﻮژی و ﻋﻠـﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ نیز ارزش‌های اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در طﯽ زﻣـﺎن دﭼـﺎر ﺗﻐﯿﯿـﺮ ﻣـﯽ ﺷـﻮد، ﺑـﺴﺘﻪ ﺑـﻪ ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ از ﮐﺸﻮری ﺑﻪ ﮐﺸﻮر دﯾﮕﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ‌ﻧﻤﺎﯾﺪ، در ﻣﻮرد اتانازی، ﺑـﺮای ﻣﺜـﺎل، ﺗﻔﺎوت ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ‌ای در ﻋﻘﺎﯾﺪ ﻣـﺎﺑﯿﻦ اﻧﺠﻤـﻦ‌های ﭘﺰﺷـﮑﯽ ﻣﻠـﯽ وﺟـﻮد دارد. ﺑﺮﺧـﯽ اﻧﺠﻤﻦ‌ها آن را ﻣﺤﮑﻮم ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ اﻣﺎ دﯾﮕﺮان ﺧﻨﺜـﯽ هستند و ﺣـﺪاﻗﻞ ﯾـﮏ ﻣـﻮرد، اﻧﺠﻤـﻦ ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﭘﺰﺷﮑﯽ هلند، آن را ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺎﺻﯽ ﻗﺒﻮل ﻣﯽ‌ﮐﻨـﺪ. ھﻤـﯿﻦ طـﻮر، در ﻣـﻮرد دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺖ های بهداشتی، اﻧﺠﻤﻦ ﺑﺮﺧﯽ ﮐﺸﻮرها، ﺑﺮاﺑﺮی همه شهروندان را ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽ‌ﮐﻨﻨﺪ در ﺻﻮرﺗﯿﮑﻪ دﯾﮕﺮان، از ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮی ﺷﺪﯾﺪ در ﻣﯿﺎن اﻓﺮاد ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽ‌ﮐﻨﻨد. در ﺑﺮﺧﯽ ﮐﺸﻮرها ﻋﻼﻗﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ‌ای ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﻼﻗﯽ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه در ﻧﺘﯿﺠـﻪ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ و ﺟﺪﯾﺪ ﭘﺰﺷﮑﯽ وﺟﻮد دارد در ﺻﻮرﺗﯿﮑﻪ در ﮐﺸﻮرهایی ﮐـﻪ دﺳﺘﺮﺳـﯽ ﺑﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی ﻧﺪارﻧﺪ، اﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻧﯿﺰ ﭘـﯿﺶ ﻧﻤـﯽ‌آﯾﻨـﺪ. دكتر محمود عباسي ـ‌ رييس مركز تحقيقات اخلاق و حقوق پزشكي دانشگاه علوم پزشكي و رييس انجمن علمي حقوق پزشكي ايران