شفاآنلاین_در اقتصاد ایران همواره یک رقابت سنتی میان بازارهای پول، سرمایه، مسکن و طلا و ارز وجود داشته است. هرگاه شاخص‌ها و تحولات اقتصادی به نفع یکی از این بازارها تغییر جهت می‌دهد، سیل نقدینگی و سرمایه مردم به سمت این بازار حرکت می‌کند. در واقع میزان سودآوری مهم‌ترین شاخص انتخاب یکی از این بازارها توسط سرمایه‌گذاران است که هرسال تغییر کرده و به سمتی می‌رود.
به گزارش شفاآنلاین، طی سال‌های اخیر بخصوص سال‌های 90 تا اواسط 92 به دلیل تلاطمات ارزی و افزایش یک باره نرخ ارز و طلا، این بازار در میان بازارهای چهارگانه پیشتاز بود و بخش اعظمی از نقدینگی در دست مردم و حتی مؤسسات مالی و اعتباری و بانک‌ها را به خود جذب کرد. پیش از این نیز دریک مقطع بازار مسکن به دلیل افزایش تقاضا و تب آلود شدن بازار بی‌رقیب به جذب سرمایه می‌پرداخت. اما از اواسط سال گذشته که دولت یازدهم کار خود را آغاز کرد، به واسطه تغییر سیاست‌های اقتصادی و جهتگیری‌های اقتصادی سمت و سوی بازارها نیز تغییر کرد. در ابتدا و پس از آنکه بخش عمده حباب قیمتی بازار ارز و طلا تخلیه شد، این بازار نقدینگی جذب شده طی سال‌های قبل را از دست داد و افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی چراغ سبزی بود که به سرمایه‌گذاران داده شد که بازار امن‌تر و پرسودتری انتظار آنها را می‌کشد.
هرچند از اواخر سال 92 تاکنون نرخ‌های سود بانکی تغییرات بسیاری را تجربه کرد ولی از همان زمانی که بانک‌ها و مؤسسات اعتباری برای کسب سرمایه مردم و با اعطای سودهای بالا به رقابت پرداختند و البته بسیار موفق عمل کردند تا زمانی که نرخ‌های سود بانکی حداکثر به 22 درصد رسید، همچنان سرمایه‌های سرگردان در سپرده‌های بانکی جا خوش کرده است و تغییر اندک آن باعث نشده است تا سرمایه‌ها از بانک‌ها مهاجرت کند.
گو اینکه سرمایه‌گذاران در حال حاضر از میان بازارهای چهارگانه بانک را به عنوان بهترین مأمن سرمایه‌های خود انتخاب کرده‌اند.
هرچند این بازارها از نقدینگی موجود در کشور سهمی دارند ولی از ابتدای سال 93 تاکنون شرایط به گونه‌ای شده است که بسیاری از سرمایه‌گذاران افتتاح سپرده‌های بلندمدت و غیردیداری را به سایر بازارها ترجیح داده‌اند. باوجود اینکه بورس همواره طرفداران خاص خود را دارد ولی به واسطه حرکت افتان و خیزان شاخص درتالار شیشه‌ای برخی از سهامداران مانند سال‌های قبل که شاخص به قله 84 هزار واحد نیز سرک کشید، تمایلی برای ماندن یا حداقل افزایش سرمایه خود نداشته‌اند.
از سوی دیگر در سال‌جاری اخبار جذابی از بازارمسکن برای سرمایه‌گذاران منتشرنشده است و پس از کاهش حدود 30 درصدی صدور پروانه‌های ساختمانی که در نخستین فصل سال 93 اتفاق افتاد میل سرمایه‌گذاران برای ماندن در این بازار کمرنگ شد. این بازار که در مقاطعی یکه تاز جذب سرمایه‌گذاران بوده است در سال‌جاری چندان اقبالی از سوی دارندگان نقدینگی پیدا نکرده است.
همانطورکه اشاره شد بازار ارز و طلا نیز پس از افت شدید قیمت‌ها از اواسط سال گذشته که باعث خروج انبوه سرمایه‌ها از این بازار شد دیگر نتوانست مانند گذشته در جذب سرمایه مردمی موفق عمل کند. هرچند طی ماه‌های اخیر نرخ ارز نسبت به اواخر سال 92 با اندکی رشد مواجه شده است اما دورنمای این بازار رشد و سودآوری بالایی را برای سرمایه‌گذاران به تصویر نمی‌کشد.
باجه بانک‌ها پیروز میدان
پس از آنکه نرخ‌های سود سپرده با سقف 22 درصد برای سپرده‌های یک ساله از نرخ تورم حدود 15 درصدی ماه‌های اخیر سبقت گرفت باعث شد تا نرخ بهره در ایران پس از 40سال مثبت شود. نرخی که در 4 دهه گذشته همواره پایین‌تر از نرخ تورم بوده است و به گفته کارشناسان موجب زیان سپرده‌گذاران می‌شده است و اکنون سود واقعی به مشتریان بانک‌ها می‌دهد. به طوری که با لحاظ نرخ تورم 15 درصدی بهمن ماه هم‌اکنون نرخ سود سپرده بانکی 7 درصد بیشتر است. این درحالی است که سرمایه گذاری در بانک به واسطه امنیت بالا و ریسک پایینی که دارد حتی در شرایط برابر نیز از سایر بازارها جذاب‌تر می‌نمایاند. برهمین اساس آمارها نشان دهنده اقبال سرمایه‌گذاران به سپرده‌گذاری در حساب‌های بانکی بوده است.
در این زمینه آمارهای رسمی بانک مرکزی تا پایان آذرماه امسال نشان می‌دهد که رشد سپرده‌گذاری در بانک‌ها حتی از نرخ رشد نقدینگی نیز سبقت گرفته است. بنابراین درحالی که نقدینگی در آذر 93 نسبت به آذر 92 رشد 24درصدی داشته و به رقم 683 هزار میلیارد تومان رسیده است، اما رشد سپرده‌های غیردیداری یا شبه پول که شامل سپرده‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت و قرض‌الحسنه است با رشد 28درصدی و بالاتر از رشد نقدینگی مواجه شده است. آمار آذر 93 نشان می‌دهد که سپرده‌های غیردیداری یا شبه پول به رقم 568 هزارمیلیارد تومان بالغ شده و با افزایش 126هزارمیلیارد تومانی نسبت به آذر 92 به میزان 28درصد و 4درصد بیش از رشد نقدینگی رشد کرده است.
اگرچه سپرده قرض‌الحسنه با رشد محدود 11درصدی مواجه شده و نسبت به سال گذشته 3هزارمیلیارد تومان افزایش یافته اما در بخش سپرده‌های مدت‌دار و دارای سود، رشد قابل توجه 30درصدی را شاهد بوده‌ایم و بانک‌ها موفق شده‌اند که بخش عمده‌ای از نقدینگی سرگردان بازار را جذب سپرده‌های مدت‌دار کنند. این رشد 30درصدی به میزان 6 درصد بالاتر از رشد نقدینگی بوده و نشان می‌دهد که سیاست بانک‌ها و سیستم بانکی و دولت در جذب نقدینگی و هدایت آن به حساب‌های مدت‌دار موفق بوده است.
نکته مهم دیگر این است که 522 هزارمیلیارد تومان از نقدینگی 683 هزارمیلیارد تومانی در حساب‌های مدت‌دار و دارای سود قرار دارد. به‌عبارت دیگر به 76درصد از پول و نقدینگی مردم سود تعلق می‌گیرد و تنها 24درصد پول و نقدینگی در حساب‌های قرض‌الحسنه، سپرده دیداری یا به‌صورت اسکناس موجود است.
همچنین از اجزای سپرده‌های مدت‌دار یعنی سپرده بلندمدت که دارای سود بیشتری است، رشد 32درصدی داشته که 8 درصد بالاتر از رشد نقدینگی بوده است. این موضوع نشان می‌دهد که در یک‌سال اخیر تمایل مردم و بخش خصوصی به دریافت سود از بانک‌ها نسبت به سفته‌بازی و خرید و فروش دارایی‌ها و مسکن و خودرو، طلا و ارز و... بیشتر شده و با پس‌انداز کردن در حساب‌های دارای سود بالا، رقم سپرده‌های بلندمدت به 296هزارمیلیارد تومان رسیده است. یعنی 43درصد نقدینگی و پول کشور در حساب‌های بلندمدت و دارای سود بالا قرار دارد.
بانک‌ها برنده جذب سرمایه‌ها
لطفعلی بخشی استاد اقتصاد دانشگاه علامه در خصوص سودآوری و جذابیت بازارهای مختلف برای سرمایه‌گذاری در سالی که آخرین روزهای آن را پشت سر می‌گذاریم گفت: بانک‌ها به خاطر سود بانکی برنده بازارهای‌های مختلف در جذب سرمایه‌ها بودند. وی افزود: نرخ سود بانکی امسال بالاتر از نرخ تورم بود و جذابیت آن برای پس‌انداز سرمایه بیشتر از بورس، بازار طلا و ارز و مسکن بود. به گفته بخشی بانک‌ها برای جذب منابع نرخ سود را افزایش دادند اما بورس روند نزولی داشت، بازار مسکن نیز با رکود و قیمت‌های بالا مواجه بود که قدرت خرید مردم در آن کاهش یافت و بازار ارز نیز خوشبختانه ثبات خود را حفظ کرد و به تبع آن قیمت طلا نیز نوسان زیادی نداشت.
بخشی خاطرنشان کرد: تجمیع سرمایه‌ها در بانک به ضرر اقتصاد است، باید کاری کنیم که سرمایه‌ها به سمت خرید سهام برود و بازار مسکن جذاب‌تر شود چون اگر رکود بازار مسکن ادامه یابد افزایش نرخ بیکاری تهدید جدید خواهد بود. وی با بیان اینکه دولت در نظر دارد نرخ سود بانکی را کاهش دهد افزود: کاهش نرخ سود بانکی موجب کاهش نرخ تسهیلات می‌شود و کاهش نرخ سود تسهیلات انگیزه سرمایه‌گذاری در بخش‌های تولیدی را بالا می‌برد. بخشی گفت: اگر نرخ سود بانکی کاهش یابد رغبت مردم در پس‌انداز سرمایه در بانک را کاهش می‌دهد که در این صورت دولت باید برنامه دقیقی برای جذب این سرمایه‌ها در نظر بگیرد که بازار بورس و سهام یکی از بهترین بازارهایی است که می‌توان با جذب سرمایه در آن به رونق اقتصادی کمک کرد.
دلالی مانع جذب سرمایه در بخش واقعی اقتصاد
ابراهیم رزاقی اقتصاددان دلالی را مانع اصلی برای ورود سرمایه به بخش‌های واقعی اقتصاد نام برد و گفت: به دلیل ساختارهای غلط اقتصادی این بازار همواره پرسود است و مالیاتی هم نمی‌پردازد. رزاقی افزود: دلالی در همه کشورها وجود دارد حتی در کشورهای صنعتی، اما در این کشورها تلاش می‌شود این بازار کنترل شود و مالیات سنگین از بازیگران این بازارها اخذ می‌شود. وی پرداخت یارانه به بخش‌های موله اقتصادی را راهی برای جلب اعتماد سرمایه گذاران نام برد و گفت: باید با اجرای برنامه‌های مدون و کنترل بازار، سود ناشی از دلالی و واسطه گری محدود شود. به گفته رزاقی بازار طلا و ارز نیز با وجود آنکه تا حدودی ثبات داشته اما همچنان برای مردم جذابیت دارد و بخشی از سرمایه مردم را جلب می‌کنند.
رزاقی کاهش سود سهام و متضرر شدن 30 تا 50 درصد سرمایه گذاران این بازار را دلیلی بر خروج سرمایه از بورس نام برد و گفت: سرمایه‌ای که از بورس خارج می‌شود سرگردان است به همین دلیل دلالان در کمین این سرمایه‌ها نشسته‌اند. وی خاطرنشان کرد: بانک‌ها به خاطر بنگاه داری خود عاملی برای کاهش سرمایه گذاری در بخش تولید شده‌اند چون سود بنگاه داری برای بانک‌ها بسیار بیشتر از نرخ سود دریافتی از تسهیلات است. رزاقی گفت: البته دولت برای حفظ تعادل در بازارها تلاش کرده طوری که دیگر شاهد هجوم مردم به یک بازار نیستیم و کنترل بازارها اکنون منسجم تر شده و همین موجب کنترل قیمت دلار و سکه شده تا مثل سال های گذشته شاهد افزایش افسار گسیخته قیمت های آنها نباشیم.
حاشیه سود بازار در بانک بیشتر بود
بهاء‌الدین حسینی هاشمی، کارشناس اقتصادی در خصوص جذابیت بازارها در جلب سرمایه گفت: به دلیل اینکه حاشیه سود بخش حقیقی اقتصاد بشدت کاهش یافت و قدرت نقد شوندگی سرمایه در مسکن و بورس به حداقل رسید بانک‌ها بیشترین حاشیه سود را برای سرمایه‌گذاری داشتند. وی گفت: وقتی بازدهی سرمایه در اکثر بخش‌های اقتصادی در حد نرخ تورم یا کمتر باشد بانک‌ها به دلیل پرداخت سود ماهانه بدون مالیات و بدون ریسک می‌توانند سرمایه مردم را جلب کنند.
حسینی هاشمی با بیان اینکه نرخ سود بانکی بالاتر از نرخ تورم و بین 25 تا 30 درصد است در نظر مشتریان بیشترین مطلوبیت را برای پس‌انداز دارند و صاحبان منابع ترجیح می‌دهند سرمایه خود را با ریسک کمتر و سود بیشتر در بانک پس‌انداز کنند. به گفته این کارشناس اقتصادی،سیاست‌های پولی، شرایط اقتصادی، بلاتکلیفی مذاکرات هسته‌ای و رکود تورمی موجب دیر بازده بودن بازارهای دیگر شده و جذابیت سرمایه‌گذاری در آنها کاهش و ریسک آن بالا رفته است. وی انباشت سرمایه‌ها در بانک را به ضرر منافع اقتصادی کشور ارزیابی کرد و افزود: باید با حمایت‌های دولت سرمایه‌ها به سمت بخش‌های مولد و تولیدی مانند صنعت، معدن، کشاورزی و ساختمان سوق پیدا کند و بانک‌ها نیز با پرداخت تسهیلات به این بخش‌ها کمک کنند.
وی افزایش سرمایه‌گذاری در بخش‌های مولد اقتصاد را موجب افزایش تولید ناخالص داخلی، اشتغالزایی و رشد اقتصادی دانست و گفت: وقتی رشد اقتصادی داشته باشیم از طرف دیگر سرمایه مردم نیز بیشتر می‌شود و چرخه افزایش سرمایه و سرمایه‌گذاری پیوسته می‌شود.
نظرشما
آخرین اخبار