بیماری و بارداری

به عبارت دیگر، در بارداری های پرخطر احتمال بروز عوارض بارداری ازجمله زایمان زودرس، پارگی کیسه آب، فشار خون بالا و دیابت مادر افزایش پیدا می کند. همان طور که گفته شد، گاهی بارداری پرخطر به بیماری ها و شرایط خاص مادر ارتباط پیدا می کند که موجب پرخطر شدن بارداری می شود. سن بالای مادر، فشار خون و دیابت، بیماری های داخلی مانند مشکلات کلیوی یا بیماری های قلبی، ام اس، بیماری های روماتیسمی و... ازجمله مواردی است که می تواند در گروه بارداری های پرخطر قرار بگیرد. در این شرایط، مادر ناچار است از داروهایی استفاده کند که مصرف آنها طی بارداری ممنوع است و در نتیجه این وضع ممکن است موجب عود بیماری شود. برخی از بیماری های مادر مانند میوم های رحمی نیز با افزایش احتمال عوارض بارداری، مادر را در خطر بیشتری قرار می دهد. برخی از مشکلات، به نوزاد ارتباط پیدا می کند و باعث ایجاد حاملگی های پرخطر می شود. بارداری های چندقلویی یکی از این موارد است و حتی دوقلویی ها هم در این گروه قرار می گیرد. در این بارداری ها احتمال ایجاد عوارض بارداری مانند فشار خون، زایمان زودرس یا پارگی کیسه آب افزایش پیدا می کند و هر چه تعداد بچه ها بیشتر شود، عوارض هم افزایش می یابد. همچنین بیماری های مربوط به نوزاد مانند مشکلات مادرزادی که باعث بروز «پلی هیدرامنیوس» یا افزایش میزان مایع دور جنین می شود نیز احتمال خونریزی های بعد از زایمان را افزایش می دهد. چطور این بار داری ها را تشخیص دهیم؟ امروزه خوشبختانه آزمایش های غربالگری داریم که بخوبی انجام می شود و در بیشتر مراکز نیز قابل اجراست. همچنین با افزایش آگاهی و اطلاع رسانی هایی که در این زمینه انجام شده است، بیشتر متخصصان زنان و زایمان و حتی ماماها، آموزش دیده اند و می دانند اگر خانم بارداری به آنها مراجعه می کند باید به عوامل خطر توجه داشته باشند و آنها را شناسایی کنند تا این بیماران را به مراکز مربوط ارجاع دهند. همچنین، با توجه به اجرای برنامه پزشک خانواده، پزشکان عمومی هم با شناسایی بیماران و در صورتی که خطری وجود داشته باشد، حتما آنها را به مراکز فوق تخصصی ارجاع خواهند داد. مراقبت های دقیق تر در بارداری های پرخطر قطعا مراقبت های قبل از زایمان برای خانمی که در گروه بارداری های پرخطر قرار می گیرد، در مقایسه با دیگر خانم های باردار تفاوت خواهد داشت و تغییراتی در آن ایجاد می شود. در مراقبت های پیش از زایمان، هنگامی که خانم برای اولین مرتبه به پزشک مراجعه می کند، آزمایش هایی برای او تجویز می شود تا مواردی مانند کم خونی، قند خون و بیماری هایی مانند ایدز، هپاتیت و... بررسی شود. توصیه می شود خانم های باردار که شرایط طبیعی و نرمالی دارند، در هفت ماه اول (28 هفته اول) به صورت منظم، ماهی یک بار به پزشک مراجعه کنند. بین 28 و 36 هفته باید هر دو هفته یک بار و از هفته 36 تا زمان زایمان نیز هفته ای یک بار ویزیت شوند. با وجود این، زمانی که بارداری پرخطر محسوب می شود، این فواصل نیز کاهش می یابد. به عنوان مثال، برای خانم بارداری که دچار دیابت بارداری است، قطعا باید فواصل کوتاه تر شود و براساس آنچه پزشک معالج تشخیص می دهد و برایش تعیین می کند، مادر باید دائم با او در تماس باشد. از طرف دیگر، گاهی باید این بیماران را به مراکزی ارجاع دهیم که بهتر می توانند از مادر و نوزادش نگهداری و مراقبت کنند. در واقع باید امکانات بیهوشی بهتر، مراقبت های بهتر بعد از زایمان و مراقبت بهتر از نوزادی که ممکن است نارس باشد، برای این افرد فراهم کنیم. بنابراین در یک بارداری پرخطر، ابتدا باید مادر را شناسایی کنیم و در دوران بارداری خطرات را به او بگوییم و با موارد مورد نیاز آشنا کنیم که اگر علائم خطر بروز کرد، هر چه سریع تر خودش را به مراکز درمانی برساند. همچنین خوب است به این مادران اطلاع دهیم چه مراکزی بهتر می توانند این خدمات را برایشان انجام دهند. در واقع، با شناسایی این افراد قبل از زایمان، می توانیم مرگ ومیر مادران و نوزادان را کاهش دهیم. تعیین نوع زایمان در حاملگی های پرخطر در مورد نوع زایمان باید برای هر فرد با توجه به شرایط و موقعیتی که دارد، به طور جداگانه تصمیم گیری شود. با این حال، شاید بتوان گفت بارداری های پرخطر کمی احتمال سزارین را افزایش می دهد ولی نه در همه موارد. به عنوان نمونه، امراض قلبی یک بیماری پرخطر محسوب می شود که در بسیاری از موارد در بیماری های قلبی انتخاب اول، زایمان طبیعی است؛ چون میزان خونریزی کمتر است، اما در زایمان طبیعی هم نباید به قلب بیمار فشار وارد شود. بنابراین برای هر فرد باید براساس شرایطی که دارد، تصمیم گرفته شود. سرانجام توصیه می شود مادران باردار زمانی که متوجه بارداری می شوند هرچه سریع تر به مراکز درمانی مراجعه کنند و اولین ویزیت شان را داشته باشند. براساس تحقیقاتی که انجام شده، مشخص شده است بسیاری از کسانی که دچار مشکل می شوند، خانم های بارداری هستند که توجهی به این موضوع ندارند یا تصور می کنند این بارداری هم مانند بارداری های قبلی است و از نظر آنها مراجعه به پزشک ضرورتی ندارد. بنابراین طبیعی است که موارد خطر به موقع شناسایی نشده و در نتیجه، زمانی که بیماری یا عارضه خیلی وخیم می شود، بیمار برای اولین بار به پزشک مراجعه می کند. بنابراین همه خانم های باردار باید در اولین فرصت به اولین و در دسترس ترین مرکز درمانی مراجعه و شرح حال بالینی و سابقه پزشکی شان را مطرح کنند. همچنین، فراموش نکنید که همه موارد را باید با پزشک در میان بگذارید، چون شاید آنچه از نظر شما مهم نیست، برای پزشک مهم و قابل توجه باشد. دکتر ربابه طاهری پناه / متخصص زنان و زایمان