متخصصان مي گويند کمتر به دنبال معني و مفهوم در نقاشي هاي کودکانه باشيد و بگذاريد خودشان به شما توضيح بدهند.
نقاشي راهي براي بيان احساسات، تجربيات و هيجانات انسان‌هاست. در واقع نقاشي زباني براي بيان کردن خودمان است ولي اين زبان يک زبان تخصصي است که فهم و استخراج اطلاعات آن و اينکه کودکان در خلال نقاشي چگونه احساسات و خواسته‌هايشان را نشان مي‌دهند از عهده والدين خارج است و بايد بسيار تخصصي به اين موضوع نگاه کرد.
براي تفسير نقاشي از روان‌شناس کمک بگيريد
نقاشي و ساير آزمون‌هايي که در مورد کودکان به کار گرفته مي‌شود يک ابزار کمکي است که در کنار آن روان‌شناسان کودک از طريق مصاحبه با خانواده و کودکان اطلاعات ديگري نيز به دست مي‌آورند و بر اساس آن رفتاري را توضيح و تفسير مي‌کنند، بنابراين تنها از طريق نقاشي نمي‌توان به احساسات و رفتارهاي کودکان پي برد. خانواده‌ها به دليل اينکه اطلاعات درستي در اين زمينه ندارند و داخل شبکه ارتباطي با فرزندشان هستند، نمي‌توانند از بيرون به اين موضوع نگاه کنند و تفسير درستي داشته باشند. تجربه نشان داده است هر گاه خانواده‌ها در حوزه نقاشي کودک قدم مي‌گذارند معمولا فرزندانشان را سانسور مي‌کنند. براي مثال سعي مي‌كنند به فرزندشان تحميل کنند که از رنگ قرمز يا مشکي استفاده نکند يا روي استفاده از برخي رنگ‌هاي خاص بسيار حساس‌‌اند. در واقع اين گروه از والدين بيشتر فرزندانشان را نهي مي‌کنند. در واقع اين کار بيشتر شبيه دخالت در کار کودک است و مثل اين مي‌ماند که هنگام صحبت کردن او را از صحبت بازداريم و اجازه صحبت به او ندهيم. به دليل اينکه نقاشي راه بيان خلاقانه احساسات و عواطف آدمي است، بايد کودکان را تشويق کنيم همان‌طور که دوست دارند نقاشي بکشند و هرگز توصيه نکنيم از رنگ خاصي استفاده کنند. هيچ عيبي ندارد که فرزندتان از رنگ سياه استفاده کند يا نقاشي خشني بکشد زيرا با اين کار کودک خودش را تخليه مي‌کند.
انتقاد نکنيد
ديدگاه کودکان نسبت به نقاشي‌هايشان با توجه به ديدگاه اطرافيانشان تغيير مي‌کند. چه به صورت مستقيم و چه غيرمستقيم از کارهاي هنري فرزندانتان انتقاد نکنيد. حتي اگر زنبوري که فرزندتان کشيده شبيه يک سگ شده ابتدا از او بخواهيد در مورد شکلي که کشيده خودش توضيح دهد و با اين کار اعتماد به نفس فرزندتان را تقويت کنيد. اما در اينجا تصاويري وجود دارد که از روي آنها تا اندازه‌اي توانستيم شرايط کودک را بررسي کنيم.
مورد اول:
اين نقاشي يک کودک 11 ساله است که در زمان تولد پدرش را از دست داده و تنها با مادرش زندگي مي‌کند. در ظاهر کودک هيچ مشکلي نداشت. وضعيت سلامت جسمي، هوش تحصيلي و رشد اجتماعي کودک بسيار عادي و خوب بود، اما اين دختر بسيار کند و دير با هم سن و سال‌هايش ارتباط برقرار مي‌کرد و به عبارتي ديرجوش بود. اغلب از اينکه به تنهايي به خانه دوستانش برود و با آنها بازي کند امتناع مي‌کرد و ترجيح مي‌داد کنار مادرش باشد. حتي زماني که با دوستانش بازي مي‌کرد دوست داشت مادرش کنارش باشد. قبل از اينکه نقاشي دختر را ببينم ديدگاه مطمئني در مورد نوع وابستگي دختر و مادر نداشتم، اما با يک نقاشي ساده متوجه عمق اين وابستگي آزاردهنده شدم. دختر در نقاشي‌اش به وسيله يک بند کوچک دست خود و مادرش را به هم گره زده بود. وقتي نقاشي را مقابل مادرش قرار دادم، با افتخار هنر و مهارت نقاشي دخترش را تحسين کرد اما وقتي نشانه‌هاي وابستگي دختر را در قالب نقاشي براي مادرش توضيح دادم، متقاعد شد که بايد اين وابستگي را جدي بگيرد و راهي براي جدايي معقولانه بين خود و دخترش ايجاد کند تا بتواند باعث رشد شخصيتي فرزندش شود.
مورد دوم
نقاشي‌هاي کودکان مي‌تواند نشان‌دهنده احساسات فرزندان نسبت به خودشان باشد. اين نقاشي را يک کودک 5 ساله کشيده که طبق توضيحات خود او در قسمت چپ مادر و در قسمت راست پدرش را نقاشي کرده و خودش را بين پدر و برادر 8 ساله‌اش کشيده است. نکته قابل تامل اينجاست که اين کودک 5 ساله خودش را در نقاشي بزرگ‌تر از برادر و پدر و مادرش کشيده و اين نشان مي‌دهد اين کودک داراي اعتماد به نفس خوبي است. کودکان در سن 4 و 6 سالگي به هويت جنسي خود پي مي‌برند. در نقاشي‌هايي که در اين سنين کشيده مي‌شود اغلب دختران خود را کنار پدر و پسران خود را کنار مادر نقاشي مي‌کنند که در واقعيت هم به اين صورت است که دختران به پدران و پسرها به مادران گرايش دارند که البته موقتي است. کودکان در سنين پايين بيشتر با کشيدن برخي خطوط نقاشي مي‌کشند. براي مثال افراد را با خط ساده نشان مي‌دهند اما از طريق حالت چشم و ابروي آدمک‌ها مي‌توان به احساسات موجود در کودک پي برد.
نقاشی کودک
شرايط زندگي کودک در تفسير نقاشي تاثير دارد
توصيه من به والدين اين است که براي تفسير نقاشي تنها از متخصص کمک بگيرند. تعبيرهاي متفاوتي در مورد نقاشي 2 کودک با يک نقاشي شبيه هم با توجه به شرايط محيطي متفاوت، وجود دارد. براي مثال کودکي که در نقاشي دست‌ها را بسيار کوتاه مي‌کشد، ممکن است در معرض امر و نهي بسيار زياد خانواده‌اش قرار گرفته و محدود شده باشد اما همين نقاشي در کودک ديگر معناي ديگري داشته باشد. خانواده‌ها نبايد مدام از فرزندشان بخواهند هنگام نقاشي خطوط منظم بكشد و رنگ‌ها از خط بيرون نزند زيرا زيبايي نقاشي و در واقع کار دست اين است که گاهي همراه با خطاها و اشتباهاتي باشد. نقاشي بايد نقاشي باز و آزاد و جدا از محدوديت باشد تا کودکان به راحتي احساساتشان را بروز دهند.
کودکان عاشق نقاشي کردن هستند و آثار هنري کودکانه‌شان تنها انعکاسي از دنياي دروني‌شان است. اغلب کودکان هر آنچه را که فکر مي‌کنند به تصوير مي‌کشند و سانسوري در کارهايشان وجود ندارد. خيلي‌ها دنبال اين هستند که معاني را از نقاشي‌هاي کودکانه استخراج کنند اما در اين زمينه نبايد بيش از حد دنبال تفسير و تجزيه و تحليل آنچه که بچه‌ها در کاغذ پياده مي‌کنند، باشيم. به جاي اينکه بيش از حد شکلک‌ها و خطوط نقاشي‌شده کودکان را تفسير کنيم، بهتر است از نقاشي به‌عنوان ابزاري براي صحبت کردن و ارتباط با کودکان استفاده کنيم.
از اينکه خودتان از روي نقاشي کودکان مفاهيم و معاني را استنباط کنيد، بپرهيزيد و در عوض به کودکان اجازه بدهيد، خودشان در مورد تصاويري که نقاشي مي‌کنند، توضيح دهند. براي مثال از آنها بپرسيد: «در مورد نقاشي‌ات کمي برايم توضيح بده» يا «آدم‌هاي داخل نقاشي‌ات چه کساني هستند؟ مي‌تواني معرفي‌شان کني؟»
رنگ در نقاشي کودکان
تجزيه و تحليل رنگ در نقاشي کودکان مي‌تواند تا حدودي وضعيت رواني آنها را نشان دهد. براي مثال اگر کاربرد رنگ سياه و قرمز در نقاشي کودکان زياد باشد، نشانه خوبي نيست. رنگ سياه نشان‌دهنده افسردگي و نااميدي يا محدوديت است. رنگ قرمز نشان‌دهنده عصبانيت است و رنگ آبي و سبز اصولا آرامش را تداعي مي‌کنند و رنگ نارنجي و زرد نشان‌دهنده شادي و هيجان است. البته کساني که روي نقاشي‌هاي کودکان تحليل و بررسي مي‌کنند تنها از مشاهده 1 يا 2 نمونه از رنگ‌هاي هشداردهنده مانند سياه و قرمز نتيجه‌گيري نمي‌کنند بلکه اگر کودکي به صورت مرتب و در دفعات بالا از رنگ‌هاي سياه و قرمز استفاده کند، اين موضوع نشانه‌اي است که بايد آن را جدي گرفت. اگر فرزندتان به صورت مکرر در نقاشي‌هايش از تصاوير خشونت‌آميز استفاده مي‌كند بهتر است اين موضوع را با يک مشاور در ميان بگذاريد
دکتر ربابه نوري روان‌شناس باليني، عضو هيات علمي دانشگاه خوارزمي دبير انجمن روان‌شناسي
هفته نامه زندگی مثبت
براي تفسير نقاشي از روان‌شناس کمک بگيريد
نقاشي و ساير آزمون‌هايي که در مورد کودکان به کار گرفته مي‌شود يک ابزار کمکي است که در کنار آن روان‌شناسان کودک از طريق مصاحبه با خانواده و کودکان اطلاعات ديگري نيز به دست مي‌آورند و بر اساس آن رفتاري را توضيح و تفسير مي‌کنند، بنابراين تنها از طريق نقاشي نمي‌توان به احساسات و رفتارهاي کودکان پي برد. خانواده‌ها به دليل اينکه اطلاعات درستي در اين زمينه ندارند و داخل شبکه ارتباطي با فرزندشان هستند، نمي‌توانند از بيرون به اين موضوع نگاه کنند و تفسير درستي داشته باشند. تجربه نشان داده است هر گاه خانواده‌ها در حوزه نقاشي کودک قدم مي‌گذارند معمولا فرزندانشان را سانسور مي‌کنند. براي مثال سعي مي‌كنند به فرزندشان تحميل کنند که از رنگ قرمز يا مشکي استفاده نکند يا روي استفاده از برخي رنگ‌هاي خاص بسيار حساس‌‌اند. در واقع اين گروه از والدين بيشتر فرزندانشان را نهي مي‌کنند. در واقع اين کار بيشتر شبيه دخالت در کار کودک است و مثل اين مي‌ماند که هنگام صحبت کردن او را از صحبت بازداريم و اجازه صحبت به او ندهيم. به دليل اينکه نقاشي راه بيان خلاقانه احساسات و عواطف آدمي است، بايد کودکان را تشويق کنيم همان‌طور که دوست دارند نقاشي بکشند و هرگز توصيه نکنيم از رنگ خاصي استفاده کنند. هيچ عيبي ندارد که فرزندتان از رنگ سياه استفاده کند يا نقاشي خشني بکشد زيرا با اين کار کودک خودش را تخليه مي‌کند.
انتقاد نکنيد
ديدگاه کودکان نسبت به نقاشي‌هايشان با توجه به ديدگاه اطرافيانشان تغيير مي‌کند. چه به صورت مستقيم و چه غيرمستقيم از کارهاي هنري فرزندانتان انتقاد نکنيد. حتي اگر زنبوري که فرزندتان کشيده شبيه يک سگ شده ابتدا از او بخواهيد در مورد شکلي که کشيده خودش توضيح دهد و با اين کار اعتماد به نفس فرزندتان را تقويت کنيد. اما در اينجا تصاويري وجود دارد که از روي آنها تا اندازه‌اي توانستيم شرايط کودک را بررسي کنيم.
مورد اول:
اين نقاشي يک کودک 11 ساله است که در زمان تولد پدرش را از دست داده و تنها با مادرش زندگي مي‌کند. در ظاهر کودک هيچ مشکلي نداشت. وضعيت سلامت جسمي، هوش تحصيلي و رشد اجتماعي کودک بسيار عادي و خوب بود، اما اين دختر بسيار کند و دير با هم سن و سال‌هايش ارتباط برقرار مي‌کرد و به عبارتي ديرجوش بود. اغلب از اينکه به تنهايي به خانه دوستانش برود و با آنها بازي کند امتناع مي‌کرد و ترجيح مي‌داد کنار مادرش باشد. حتي زماني که با دوستانش بازي مي‌کرد دوست داشت مادرش کنارش باشد. قبل از اينکه نقاشي دختر را ببينم ديدگاه مطمئني در مورد نوع وابستگي دختر و مادر نداشتم، اما با يک نقاشي ساده متوجه عمق اين وابستگي آزاردهنده شدم. دختر در نقاشي‌اش به وسيله يک بند کوچک دست خود و مادرش را به هم گره زده بود. وقتي نقاشي را مقابل مادرش قرار دادم، با افتخار هنر و مهارت نقاشي دخترش را تحسين کرد اما وقتي نشانه‌هاي وابستگي دختر را در قالب نقاشي براي مادرش توضيح دادم، متقاعد شد که بايد اين وابستگي را جدي بگيرد و راهي براي جدايي معقولانه بين خود و دخترش ايجاد کند تا بتواند باعث رشد شخصيتي فرزندش شود.
مورد دوم
نقاشي‌هاي کودکان مي‌تواند نشان‌دهنده احساسات فرزندان نسبت به خودشان باشد. اين نقاشي را يک کودک 5 ساله کشيده که طبق توضيحات خود او در قسمت چپ مادر و در قسمت راست پدرش را نقاشي کرده و خودش را بين پدر و برادر 8 ساله‌اش کشيده است. نکته قابل تامل اينجاست که اين کودک 5 ساله خودش را در نقاشي بزرگ‌تر از برادر و پدر و مادرش کشيده و اين نشان مي‌دهد اين کودک داراي اعتماد به نفس خوبي است. کودکان در سن 4 و 6 سالگي به هويت جنسي خود پي مي‌برند. در نقاشي‌هايي که در اين سنين کشيده مي‌شود اغلب دختران خود را کنار پدر و پسران خود را کنار مادر نقاشي مي‌کنند که در واقعيت هم به اين صورت است که دختران به پدران و پسرها به مادران گرايش دارند که البته موقتي است. کودکان در سنين پايين بيشتر با کشيدن برخي خطوط نقاشي مي‌کشند. براي مثال افراد را با خط ساده نشان مي‌دهند اما از طريق حالت چشم و ابروي آدمک‌ها مي‌توان به احساسات موجود در کودک پي برد.
نقاشی کودک
شرايط زندگي کودک در تفسير نقاشي تاثير دارد
توصيه من به والدين اين است که براي تفسير نقاشي تنها از متخصص کمک بگيرند. تعبيرهاي متفاوتي در مورد نقاشي 2 کودک با يک نقاشي شبيه هم با توجه به شرايط محيطي متفاوت، وجود دارد. براي مثال کودکي که در نقاشي دست‌ها را بسيار کوتاه مي‌کشد، ممکن است در معرض امر و نهي بسيار زياد خانواده‌اش قرار گرفته و محدود شده باشد اما همين نقاشي در کودک ديگر معناي ديگري داشته باشد. خانواده‌ها نبايد مدام از فرزندشان بخواهند هنگام نقاشي خطوط منظم بكشد و رنگ‌ها از خط بيرون نزند زيرا زيبايي نقاشي و در واقع کار دست اين است که گاهي همراه با خطاها و اشتباهاتي باشد. نقاشي بايد نقاشي باز و آزاد و جدا از محدوديت باشد تا کودکان به راحتي احساساتشان را بروز دهند.
کودکان عاشق نقاشي کردن هستند و آثار هنري کودکانه‌شان تنها انعکاسي از دنياي دروني‌شان است. اغلب کودکان هر آنچه را که فکر مي‌کنند به تصوير مي‌کشند و سانسوري در کارهايشان وجود ندارد. خيلي‌ها دنبال اين هستند که معاني را از نقاشي‌هاي کودکانه استخراج کنند اما در اين زمينه نبايد بيش از حد دنبال تفسير و تجزيه و تحليل آنچه که بچه‌ها در کاغذ پياده مي‌کنند، باشيم. به جاي اينکه بيش از حد شکلک‌ها و خطوط نقاشي‌شده کودکان را تفسير کنيم، بهتر است از نقاشي به‌عنوان ابزاري براي صحبت کردن و ارتباط با کودکان استفاده کنيم.
از اينکه خودتان از روي نقاشي کودکان مفاهيم و معاني را استنباط کنيد، بپرهيزيد و در عوض به کودکان اجازه بدهيد، خودشان در مورد تصاويري که نقاشي مي‌کنند، توضيح دهند. براي مثال از آنها بپرسيد: «در مورد نقاشي‌ات کمي برايم توضيح بده» يا «آدم‌هاي داخل نقاشي‌ات چه کساني هستند؟ مي‌تواني معرفي‌شان کني؟»
رنگ در نقاشي کودکان
تجزيه و تحليل رنگ در نقاشي کودکان مي‌تواند تا حدودي وضعيت رواني آنها را نشان دهد. براي مثال اگر کاربرد رنگ سياه و قرمز در نقاشي کودکان زياد باشد، نشانه خوبي نيست. رنگ سياه نشان‌دهنده افسردگي و نااميدي يا محدوديت است. رنگ قرمز نشان‌دهنده عصبانيت است و رنگ آبي و سبز اصولا آرامش را تداعي مي‌کنند و رنگ نارنجي و زرد نشان‌دهنده شادي و هيجان است. البته کساني که روي نقاشي‌هاي کودکان تحليل و بررسي مي‌کنند تنها از مشاهده 1 يا 2 نمونه از رنگ‌هاي هشداردهنده مانند سياه و قرمز نتيجه‌گيري نمي‌کنند بلکه اگر کودکي به صورت مرتب و در دفعات بالا از رنگ‌هاي سياه و قرمز استفاده کند، اين موضوع نشانه‌اي است که بايد آن را جدي گرفت. اگر فرزندتان به صورت مکرر در نقاشي‌هايش از تصاوير خشونت‌آميز استفاده مي‌كند بهتر است اين موضوع را با يک مشاور در ميان بگذاريد
دکتر ربابه نوري روان‌شناس باليني، عضو هيات علمي دانشگاه خوارزمي دبير انجمن روان‌شناسي
هفته نامه زندگی مثبت
نظرشما
آخرین اخبار