احساس گناه با سلامت روان ما چه مي كند؟

به گزارش شفا آنلاين،دكتر فرشاد شيباني، روان شناس باليني در برنامه «خيابان بهبودي» گروه سلامت روان و خانواده راديو سلامت با بيان اين كه مضمون احساس گناه، تخطی یا لغزش از اصول و ارزش هایی است که هر فرد برای خود تعیین کرده است، گفت: این اصول و ارزش ها در ساختاری به نام وجدان قرار دارند. وجدان هر فرد شبیه دادگاهی عمل می کند که در مورد رفتارها و افکار وی، قضاوت می کند. چنانچه این قضاوت عادلانه باشد می تواند به فرد کمک کند تا دوباره آن اشتباه را مرتکب نشود و زندگی رو به پیشرفتی داشته باشد؛ اما چنانچه این قضاوت ناعادلانه یا بسیار سخت گیرانه باشد، فرد را دچار احساس گناه شدیدی می کند که این احساس گناه وی را از حرکت و تلاش باز خواهد داشت و به جای آن فرد گرفتار مشغولیت ذهنی و نشخوار ذهنی می شود و افسردگی و لذت نبردن از زندگی درپی آن به وجود خواهد آمد.

وي ادامه داد:‌ اگر علاوه بر احساس گناه، احساس افسردگي، شرمگینی يا اضطراب نیز فرد را بیازارد معلوم مي شود که اين شخص گرفتار يکي موضوعات زیر است: «اگر مردم بفهمند که چه کاری انجام داده ام، تحقیرم خواهند کرد» اين نوع از تفکربه احساس شرمندگی منجر مي شود؛ به خاطر رفتار بد و اشتباهاتی که انجام داده ام آدم حقير و بي ارزشي هستم» اين برداشت منجر به افسردگي مي شود؛ «به خاطر این احساس گناه، خود را لایق تنبیه شدن و زجر کشیدن بدانم و همیشه منتظر اتفاق ناگواری باشم» که این نوع از تفکر منجر به احساس اضطراب خواهد شد. به همین دلیل متاسفانه بسیاری از افرادی که احساس گناه می کنند عملا به خودشان رسیدگی نمی کنند و خودشان را در معرض گرفتاری ها و مشکلات و حوادث گوناگون قرار می دهند چون فکر می کنند که با عذاب دادن خودشان می توانند این احساس گناه را برطرف کنند.


شيباني در ادامه با اشاره به اقدامات کمک کننده افزود: گام اول این است که وقتی احساس گناه می کنید با خودتان کاملا منطقی صحبت کنید و به یاد داشته باشید هنگامی که احساس گناه در شما طولانی شد مشکلی در نوع تفکر شما وجود دارد. افرادی که سلامت روان بالاتری دارند در جهت کاستن از احساس گناه اقدامی انجام می دهند. گاهی اوقات این احساس گناه مربوط به ارتباط ما و خدایمان است که خداوند راهکار توبه را پیش روی ما قرار داده است. اما چنانچه این احساس گناه مربوط به خودتان باشد دلیل کار اشتباهتان را پیدا کنید و اگر دیدید واقعا اشتباه کرده اید، مسوولیتش را به عهده بگیرید و احساس عذابتان را متوقف کنید.


وي بيان كرد: احساس عذاب غیرمنطقی، زندگی شما را فلج می کند. از سوی دیگر ببینید چه می توانید بکنید: باید ببینید در حال حاضر و با وضعیت کنونی چه کاری از دستتان بر می آید. احساس گناه معمولاً با احساس پشیمانی یا افسوس از کارهایی که باید انجام می دادید اما انجام ندادید یا کارهایی که نباید انجام می دادید و انجام دادید همراه است. پس باید بدانیم که ما قادر به تغییر زمان نیستیم. اگر نمی توانیم به زمان گذشته برگردیم، پس چرا باید همه زندگیمان را صرف افسوس خوردن به گذشته تلف کنیم؟ افکاری را که منجر به احساس گناه می شوند را روی کاغذ بیاورید. حال ببینید برای از بین بردن این احساس گناه چه کارهایی می توانید انجام دهید؟ آنها را روی یک کاغذ یادداشت کنید.


اين روان شناس در ادامه تصريح كرد: وقتی لیستی از کارهایی که می توانید انجام دهید را درست کردید، به درجه اهمیت آنها را اولویت بندی کنید. چه کاری باعث می شود بیشتر از هر جیز این درد ناشی از احساس گناهتان از بین برود؟ وقتی لیست کارهایی که از دستتان برمی آید را به ترتیب اولویت آماده کردید، آنها را وارد برنامه تان کنید. طوری برنامه ریزی کنید که هرکدام از این کارها را به ترتیب اولویت انجام دهید. بدانید که هر روز یک محدوده زمانی معین دارید. درمورد برنامه ای که باید انجام دهید واقع بین باشید. با خودتان مهربان باشید. طوری برنامه ریزی کنید که به خودتان بیش از اندازه فشار نیاورید. اول روی کارهایی تمرکز کنید که اولویت بالاتری دارند.


شيباني افزود: گام دوم، دست برداشتن از قضاوت مداوم درباره خودتان و دیگران است. شما باید بدانید که شکست و پیروزی به نوع درک انسان بستگی دارد. وشکست امروز می تواند موفقیت فردا باشد. از تجربیات تان درس بگیرید و بدانید که دریای آرام ناخدای قهرمان پرورش نخواهد داد؛ و گام سوم، شناخت توانایی های تان در زندگی است. استعداد خاص شما چیست؟ اگر نمی دانید به موفقیت های قبلی تان فکر کنید مهم نیست چقدر به عقب برگردید حتماً موفقیتی ریز یا درشت پیدا خواهید کرد.


وي در پايان اظهاركرد: در گام چهارم، باید احساس کنید که مدیر زندگی خودتان هستید. پیام های مثبت و موثر را برای خودتان و برای هر کسی که شما را می شنود، تکرار کنید؛ به عنوان نمونه: «من فرد ارزشمندی هستم» و آن را آنقدر تکرار کنید تا قسمتی از وجود شما شود. هر فردی در زندگی اشتباهات و خطاهایی داشته، دارد و خواهد داشت اما مهم اینجاست که بتواند اقدامی در جهت کاستن از آنها داشته باشد، وگرنه خودخوری و ملامت کردن و سرزنش کردن خود، مشکلی را رفع نخواهد کرد؛ و در نهایت چنانچه نتوانستید با احساس گناهتان مقابله کنید، از یک متخصص روانشناس بالینی کمک بگیرید. يادآور مي شود، برنامه «خيابان بهبودي» به تهيه كنندگي «سيما غفاري» و گويندگي «مصطفي مصطفوي» از شنبه تا چهارشنبه ساعت 17 و 15 دقيقه از موج اف ام رديف 102 مگاهرتز تقديم شنونده هاي صداي دانش، نشاط و آرامش مي شود.